Πέθανε ο Ντάνιελ Έλσμπεργκ - Ο πληροφοριοδότης των «Pentagon Papers» για τον πόλεμο του Βιετνάμ

Ο θάνατος του Έλσμπεργκ ήρθε περίπου τέσσερις μήνες αφότου ανακοίνωσε στο Twitter ότι είχε διαγνωστεί με «ανεγχείρητο καρκίνο του παγκρέατος». «Λυπάμαι που σας αναφέρω ότι οι γιατροί μου έχουν δώσει τρεις έως έξι μήνες ζωής», έγραψε στις 2 Μαρτίου.

Η οικογένεια του Έλσμπεργκ ανέφερε στην ανακοίνωσή της ότι «δεν πονούσε και ήταν περιτριγυρισμένος από την αγαπημένη οικογένειά του». Και η αίσθηση του χιούμορ του, είπαν, παρέμεινε μαζί του μέχρι το τέλος. «Τις τελευταίες μέρες του, περιτριγυρισμένος από τόση αγάπη από τόσους πολλούς ανθρώπους, ο Ντάνιελ αστειεύτηκε: ''Αν ήξερα ότι ο θάνατος θα ήταν έτσι, θα το είχα κάνει νωρίτερα''», ανέφερε η δήλωση.

Ο Έλσμπεργκ εργαζόταν ως αναλυτής για την RAND Corporation το 1969, όταν μαζί με έναν συνάδελφό του ονόματι Άντονι Ρούσο φωτοτύπησαν κρυφά μια μελέτη 7.000 σελίδων που είχε παραγγείλει ιδιωτικά το υπουργείο Άμυνας και η οποία αποκάλυπτε ότι η αμερικανική κυβέρνηση γνώριζε από νωρίς ότι ο πόλεμος του Βιετνάμ δεν μπορούσε να κερδηθεί.

Αρχικά, ο Έλσμπεργκ και ο Ρούσο παρουσίασαν τη μελέτη σε διάφορα μέλη του Κογκρέσου και κυβερνητικούς αξιωματούχους πριν αποφασίσουν να τη διαρρεύσουν στις εφημερίδες. Ο τότε πρόεδρος Ρίτσαρντ Νίξον τους χαρακτήρισε προδότες και προσπάθησε να σταματήσει τη δημοσίευση των Pentagon Papers, αρχικά στους New York Times και στη συνέχεια στην Washington Post. Όμως το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ τον Ιούνιο του 1971 τάχθηκε στο πλευρό των εφημερίδων με μια απόφαση-ορόσημο που απαγόρευε τον εκ των προτέρων περιορισμό της ελεύθερης έκφρασης.

Δύο ημέρες πριν από την έκδοση αυτής της βαρυσήμαντης απόφασης, ο Έλσμπεργκ παραδόθηκε στο γραφείο του εισαγγελέα των ΗΠΑ στη Βοστόνη. «Αισθάνθηκα ότι ως Αμερικανός πολίτης, ως υπεύθυνος πολίτης, δεν μπορούσα πλέον να συνεργάζομαι για την απόκρυψη αυτών των πληροφοριών από το αμερικανικό κοινό», δήλωσε. «Το έκανα αυτό σαφώς με δική μου ευθύνη και είμαι έτοιμος να λογοδοτήσω με όλες τις συνέπειες αυτής της απόφασης».

Οι δύο άνδρες κατηγορήθηκαν στη συνέχεια για κατασκοπεία, κλοπή και συνωμοσία για τη διαρροή. Δικάστηκαν στο Λος Άντζελες και ο Έλσμπεργκ αντιμετώπιζε μέγιστη ποινή φυλάκισης 115 ετών σε περίπτωση καταδίκης. Αλλά ένας ομοσπονδιακός δικαστής απέρριψε την υπόθεση το 1973, κρίνοντας ότι η κυβέρνηση ήταν ένοχη για παραπτώματα, συμπεριλαμβανομένης της προσπάθειας του Λευκού Οίκου να βρει πυρομαχικά για να δυσφημίσει τον Έλσμπεργκ εισβάλλοντας στο γραφείο του ψυχιάτρου του στο Μπέβερλι Χιλς.

Γεννημένος στις 7 Απριλίου 1931 στο Σικάγο, ο Έλσμπεργκ μεγάλωσε στο Ντιτρόιτ και ήταν γιος μη θρησκευόμενων Εβραίων που έγιναν αφοσιωμένοι Χριστιανοί Επιστήμονες. Το 1946 η μητέρα και η αδελφή του πέθαναν σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα που συνέβη αφού ο πατέρας του αποκοιμήθηκε στο τιμόνι. Ήταν και ο ίδιος στο αυτοκίνητο.

Ο Έλσμπεργκ πήρε πτυχίο οικονομικών από το Χάρβαρντ το 1952 και κατατάχθηκε στους πεζοναύτες δύο χρόνια αργότερα. Επέστρεψε στο Χάρβαρντ το 1957 αφού απολύθηκε ως ανθυπολοχαγός. Στη συνέχεια, μετά την πρώτη του θητεία στη RAND και αφού απέκτησε διδακτορικό στα οικονομικά στο Χάρβαρντ, το 1964 πήγε να εργαστεί στο Πεντάγωνο υπό τον τότε υπουργό Άμυνας Robert McNamara.

Για δύο χρόνια, ο Έλσμπεργκ τοποθετήθηκε στο Βιετνάμ όπου εργάστηκε για το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και όταν επέστρεψε στην RAND το 1967 άρχισε να συνεισφέρει σε μια άκρως απόρρητη ιστορία του πολέμου που είχε ανατεθεί από τον McNamara. Ολοκληρώθηκε το 1968 και ονομάστηκε «Τα έγγραφα του Πενταγώνου». Μέχρι τότε, ο Έλσμπεργκ είχε ήδη αρχίσει να απογοητεύεται από έναν πόλεμο που κάποτε υποστήριζε.

Ο Έλσμπεργκ ονομάστηκε «Ο πιο επικίνδυνος άνθρωπος στην Αμερική» μετά την αποκάλυψη του ρόλου του στη δημοσίευση των εγγράφων του Πενταγώνου. Στα χρόνια που ακολούθησαν, συνέχισε να αντιτίθεται στους αμερικανικούς πολέμους σε μέρη όπως το Ιράκ και το Αφγανιστάν και υπερασπίστηκε άλλους πληροφοριοδότες όπως ο Edward Snowden και η Chelsea Manning, ενώ καταδίκασε την εισβολή του Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία.

«Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έχει κάνει τον κόσμο πολύ πιο επικίνδυνο, όχι μόνο βραχυπρόθεσμα, αλλά και με τρόπους που μπορεί να είναι μη αναστρέψιμοι», δήλωσε σε συνέντευξή του τον Ιούνιο του 2022. «Πρόκειται για μια τραγική και εγκληματική επίθεση. Βλέπουμε την ανθρωπότητα σχεδόν στη χειρότερη στιγμή της, αλλά όχι ακριβώς στη χειρότερη – μέχρι στιγμής, από το 1945 δεν έχουμε δει πυρηνικό πόλεμο».