Η κλιματική αλλαγή πλήττει τον Καναδά: Οι πυρκαγιές, οι καπνοί και η αιθαλομίχλη απειλούν την υγεία

Οι ειδικοί επιμένουν πως αυτή μπορεί να είναι μία εικόνα που ο κόσμος αντικρίζει για πρώτη φορά, όμως σίγουρα δεν είναι η τελευταία, καθώς οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής είναι πλέον εμφανείς.

Ο Καναδάς, μια προηγμένη χώρα του δυτικού κόσμου, γνωστή μάλλον για τα μόνιμα χιόνια και τις πολικές θερμοκρασίες της, αντιμετωπίζει τεράστια προβλήματα δασικών πυρκαγιών ήδη από τα τέλη Μαΐου. Από ακτή σε ακτή, ανεξέλεγκτες φλόγες σε εννέα από τις 13 επαρχίες και περιοχές της χώρας έχουν καταβροχθίσει περισσότερα από 9,8 εκατ. στρέμματα δάσους, έχουν κάνει στάχτη εκατοντάδες υποδομές, έχουν αναγκάσει περισσότερους από 100.000 ανθρώπους να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και έχουν σκεπάσει πόλεις με απόκοσμα σύννεφα τοξικού καπνού.

Καθηγητές Πανεπιστημίου και ειδικοί στην αντιπυρική ασφάλεια της χώρας εφιστούν την προσοχή από τη μία στις μακροχρόνιες επιπτώσεις που μπορεί να έχει η εισπνοή των μικροσωματιδίων που εμπεριέχονται στην αιθαλομίχλη και από την άλλη στην ανάγκη να δοθεί έμφαση στην επαρκή θωράκιση απέναντι στο φαινόμενο. Οι ακτιβιστές ωστόσο, επισημαίνουν την αντίφαση: Ο Καναδάς, μία από τις χώρες που συνεχίζει την εξόρυξη ορυκτών καυσίμων, «δεν έχει δικαίωμα να ομιλεί» για τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής…

Περισσότερα από 400 ενεργά μέτωπα – 239 ανεξέλεγκτες πυρκαγιές

Την περασμένη Τετάρτη, βάσει των ανακοινώσεων της καναδικής κυβέρνησης, περισσότερες από 400 πυρκαγιές ήταν ενεργές σε ολόκληρη τη χώρα. Από αυτές, οι 239 μαίνονταν ανεξέλεγκτες. Σχεδόν 160 πυρκαγιές έκαιγαν μόνο στην επαρχία του Κεμπέκ, όπου χιλιάδες κάτοικοι έλαβαν εντολή να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, ενώ οι πυρκαγιές έχουν πλήξει πολλά μέρη σε όλο τον Καναδά από τον Μάιο – από τη Νέα Σκωτία και το Νιού Μπράνζγουικ στην ανατολική ακτή μέχρι την Αλμπέρτα, τη Βρετανική Κολομβία και τα Βορειοδυτικά Εδάφη στα δυτικά.

Το βράδυ της Πέμπτης, η κατάσταση ήταν καλύτερη στη Νέα Σκωτία, όπου η βροχή βοήθησε τους πυροσβέστες να θέσουν την κατάσταση υπό έλεγχο. Εν τούτοις, η κατάσταση στο Κεμπέκ παραμένει κρίσιμη. Το 85% της πυρκαγιάς που απειλούσε το Χάλιφαξ, πρωτεύουσα της Νέας Σκωτίας, έχει τεθεί υπό έλεγχο και πλέον η κατάσταση είναι «σταθερή», ανακοίνωσαν οι αρχές, ωστόσο ο καπνός από τις πυρκαγιές εξακολουθεί να «πνίγει» αρκετές πολιτείες της Αμερικής και αναμένεται να φτάσει μέχρι και τη Νορβηγία, εάν δεν αλλάξει ο καιρός.

Ξηρασία και υψηλές θερμοκρασίες προκάλεσαν ασυνήθιστες πυρκαγιές

«Δεν έχουμε δει τέτοια σεζόν όσο υπάρχουν καταγεγραμμένα στοιχεία, τουλάχιστον», δήλωσε σχετικά ο Mike Flannigan, ερευνητικός πρόεδρος για υπηρεσίες πρόβλεψης, διαχείριση έκτακτης ανάγκης και επιστήμης των πυρκαγιών στο Πανεπιστήμιο Thompson Rivers, στη Βρετανική Κολομβία. Ο ίδιος εξήγησε ότι η κλιματική αλλαγή ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για τις πυρκαγιές ρεκόρ, καθώς οι υψηλότερες θερμοκρασίες έχουν επεκτείνει την εποχή των πυρκαγιών στον Καναδά και έχουν αυξήσει τους κεραυνούς, που είναι γενικά η αιτία περίπου των μισών πυρκαγιών στη χώρα.

Η πιο ζεστή ατμόσφαιρα που επικρατεί επηρεάζει την καύσιμη ύλη, καθώς ξηραίνει τη βλάστηση στα δάση, με αποτέλεσμα να διευκολύνεται περαιτέρω η έναρξη και η εξάπλωση των πυρκαγιών, που πλέον είναι υψηλότερης έντασης και άρα «δύσκολο έως αδύνατο να σβήσουν», όπως δήλωσε σχετικά ο αρμόδιος επιστήμονας του Καναδά, προσθέτοντας:

«Αυτή είναι η νέα μας πραγματικότητα. Είμαστε σε πτωτική τροχιά. Τα πράγματα θα γίνονται όλο και χειρότερα, όλο και χειρότερα».

Το καλοκαίρι συχνά φέρνει σοβαρές πυρκαγιές στον δυτικό Καναδά, ενώ οι επαρχίες στα ανατολικά - συμπεριλαμβανομένου του Κεμπέκ και της Νέας Σκωτίας – θεωρούνται πιο προστατευμένες από πυρκαγιές ή τουλάχιστον τις καταστροφικές πυρκαγιές. Ο αέρας που βγαίνει από τον Βόρειο Ατλαντικό Ωκεανό διατηρεί συνήθως την περιοχή υγρή και πιο δροσερή, καθιστώντας λιγότερο πιθανό να ξεσπάσουν πυρκαγιές, σύμφωνα με το Reuters.

Τα δάση στα ανατολικά τείνουν επίσης να είναι λιγότερο εύφλεκτα, σε αντίθεση με τα δυτικά δάση, στα οποία κυριαρχούν τα πυρίμαχα αειθαλή. Στα ανατολικά συναντάμε πλατύφυλλα φυλλοβόλα δέντρα, τα οποία είναι λιγότερο εύφλεκτα, καθώς τα κλαδιά τους ξεκινούν ψηλότερα από το έδαφος και τα φύλλα τους περιέχουν περισσότερη υγρασία.

Φέτος, οι επαρχίες της Αλμπέρτα, της Νέας Σκωτίας και του Κεμπέκ γνώρισαν ρεκόρ ζέστης. Ορισμένες περιοχές της Αλμπέρτα κατέγραψαν μέσες θερμοκρασίες πάνω από 12 βαθμούς υψηλότερες τον περασμένο μήνα από ό,τι έναν τυπικό Μάιο. Η περιοχή του Ατλαντικού του Καναδά έχει πληγεί σε μεγάλο βαθμό από ξηρασίες από τον Φεβρουάριο. Τμήματα της περιοχής, που περιλαμβάνει τη Νέα Σκωτία, το Νιού Μπράνσγουικ, το νησί του Πρίγκηπα Εδουάρδου και τη Νέα Γη, κατέγραψαν τον πιο ξηρό Απρίλιο που έχει καταγραφεί και είναι βέβαιο πως όταν τα δάση είναι ξηρά, αναφλέγονται πιο εύκολα.

Η κλιματική αλλαγή θερμαίνει τον πλανήτη και ο θερμότερος αέρας απορροφά την υγρασία από τα δέντρα και άλλα φυτά, καθιστώντας τα πιο εύφλεκτα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η υπερθέρμανση κάνει τις εποχές των πυρκαγιών στον Καναδά, τις ΗΠΑ και αλλού, μεγαλύτερες και πιο έντονες. Η έρευνα δείχνει ότι οι πυρκαγιές καίνε πλέον μεγαλύτερες εκτάσεις, σε σύγκριση με τις προηγούμενες δεκαετίες.

Ποτέ ως σήμερα, ο Καναδάς δεν είχε χρειαστεί να αντιμετωπίσει τέτοιου μεγέθους φαινόμενα, τα οποία μάλιστα, αναμένεται να εμφανίζονται όλο και συχνότερα στο μέλλον, εφόσον δεν τηρηθούν οι Συμφωνίες για το Κλίμα και δεν αναστραφούν οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.

«Υπάρχει αυτό το απόκοσμο θέαμα με τον ουρανό γεμάτο καπνό. Βλέπουμε ένα απόκοσμο φίλτρο πάνω από τον ήλιο και τον ουρανό. Υπάρχει επίσης μια μυρωδιά από φωτιά μόνιμα», δήλωσε η Caroline Brouillette, εκτελεστική διευθύντρια του Climate Action Network Canada, σε συνέντευξή της την Τετάρτη από την Οτάβα, την καναδική πρωτεύουσα. «Πραγματικά φέρνει στο σπίτι του καθενός μας το ότι η κλιματική κρίση συμβαίνει εδώ και τώρα», συμπλήρωσε σε δηλώσεις της στο δίκτυο Al Jazeera.

Η αιθαλομίχλη έχει γεμίσει τον αέρα

Οι εικόνες του Αγάλματος της Ελευθερίας και των ουρανοξυστών του Μανχάταν μέσα σε ένα νέφος κόκκινης αιθαλομίχλης προκάλεσαν παγκόσμιο δέος. Ανάλογες σκηνές η ανθρωπότητα έχει αντικρίσει μόνο σε ταινίες επιστημονικής φαντασίας του Hollywood και μέχρι τώρα φάνταζε τουλάχιστον απίθανο να συμβούν στην πραγματικότητα.

Αυτές οι εικόνες του κόκκινου, θολού ουρανού πάνω από τις μεγαλουπόλεις σε ΗΠΑ και Καναδά, θορύβησαν και την ιατρική κοινότητα. Ενημερώσεις για την ατμοσφαιρική ρύπανση έχουν εκδοθεί σε όλο τον Καναδά καθώς και σε πολιτείες στις Βορειοανατολικές και Μεσοδυτικές ΗΠΑ, τροφοδοτώντας ερωτήματα σχετικά με τις επιπτώσεις των δασικών πυρκαγιών στην υγεία εκατομμυρίων ανθρώπων στη Βόρεια Αμερική.

Το ρεκόρ των δασικών πυρκαγιών στον Καναδά θα πρέπει να λειτουργήσει ως «αφύπνιση», προειδοποιούν οι ειδικοί, τόσο για τη διαχείριση των δασικών πυρκαγιών, όσο και για τις συνέπειές τους στην υγεία των πολιτών. Όπως επισημαίνουν επιστήμονες της ιατρικής κοινότητας, μέχρι σήμερα, γνωρίζουμε τις βραχυχρόνιες επιπτώσεις εισπνοής του καπνού και των μικροσωματιδίων που περιέχει. Καθώς όμως οι ρύποι των πυρκαγιών του Καναδά συνεχίζουν το ταξίδι τους προς τον Νότο, ενώ η ανθρωπότητα αναμένεται να αντιμετωπίζει όλο και συχνότερα τέτοια φαινόμενα, χρειάζεται να δούμε και τις μακροχρόνιες επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία.

«Από το σκοτάδι πάνω από το Yankee Stadium της Νέας Υόρκης μέχρι την ομίχλη καπνού που κρύβει τον ορίζοντα μας, μπορούμε να το δούμε, μπορούμε να το μυρίσουμε και το νιώσαμε. Και ήταν ανησυχητικό, πάρα πολύ ανησυχητικό», δήλωσε σχετικά ο δήμαρχος της Νέας Υόρκης Έρικ Άνταμς και συμπλήρωσε: «Είναι ένα πρωτοφανές γεγονός στην πόλη μας και οι Νεοϋορκέζοι πρέπει να λάβουν προφυλάξεις», προτρέποντας τους κατοίκους να παραμείνουν μέσα, να κλείσουν τα παράθυρά τους και να περιορίσουν την υπαίθρια δραστηριότητα.

Οι πυρκαγιές απειλούν την υγεία μας

Η Jill Baumgartner, αναπληρώτρια καθηγήτρια στη Σχολή Πληθυσμού και Παγκόσμιας Υγείας στο Πανεπιστήμιο McGill στο Μόντρεαλ, δήλωσε ότι τα επίπεδα ρύπανσης στην πόλη και στον Καναδά γενικότερα ήταν τρεις έως τέσσερις φορές υψηλότερα από το συνηθισμένο ως αποτέλεσμα των πυρκαγιών. «Η μεγαλύτερη απειλή για την υγεία από τον καπνό των δασικών πυρκαγιών είναι από αυτά τα πολύ μικρά, μικροσκοπικά σωματίδια που εισπνέεις», συνέχισε η ίδια, εξηγώντας ότι μπορεί να οδηγήσουν σε διάφορα προβλήματα από κάψιμο στα μάτια και ρινική καταρροή έως χρόνιες καρδιακές και πνευμονικές παθήσεις.

«Τείνουμε να θεωρούμε ότι ο καπνός της δασικής πυρκαγιάς προκαλεί μια οξεία ή βραχυπρόθεσμη κατάσταση, αλλά βλέπουμε ότι έχουμε αντίστοιχα συμβάντα όλο και πιο συχνά, οι πυρκαγιές είναι όλο και πιο συχνές και διαρκούν για πολύ μεγαλύτερες χρονικές περιόδους», πρόσθεσε και τόνισε πως «πρέπει να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε «Ποιες είναι οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις του καπνού των δασικών πυρκαγιών στην υγεία;»».

Αλλάζει το πλάνο αντιμετώπισης πυρκαγιών ο Καναδάς

Καθώς οι πυρκαγιές συνεχίζουν να καίνε, ο Καναδάς έχει αναπτύξει τον στρατό σε αρκετές περιοχές και έχει ζητήσει βοήθεια από άλλα έθνη. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση δήλωσε επίσης ότι επενδύει εκατομμύρια δολάρια σε προγράμματα πρόληψης και εκπαίδευσης από τις πυρκαγιές. Η Οτάβα συντονίζεται επίσης με τοπικούς και επαρχιακούς εταίρους και σχεδιάζει να ξεκινήσει ένα δορυφορικό σύστημα για την παρακολούθηση των πυρκαγιών, του καπνού και της ποιότητας του αέρα.

«Βρισκόμαστε στη χειρότερη χρονιά που είχαμε ποτέ και οι πόροι μας είναι περιορισμένοι, αλλά θα συνεχίσουμε να είμαστε εκεί όσο το δυνατόν περισσότερο», δήλωσε ο πρωθυπουργός Τζάστιν Τριντό που αναγνώρισε ότι ο Καναδάς θα πρέπει να αναμένει συχνότερα «ακραία» καιρικά φαινόμενα τα επόμενα χρόνια και είπε ότι η χώρα πρέπει να δώσει στον εαυτό της τη δυνατότητα να ανταποκριθεί για να ελαχιστοποιήσει τον αντίκτυπο αυτών των καταστάσεων έκτακτης ανάγκης. «Και αυτό, συνεχίζοντας τον αγώνα μας ενάντια στην κλιματική αλλαγή, συνεχίζοντας να μειώνουμε τις εκπομπές μας, συνεχίζοντας να μεταμορφώνουμε την οικονομία μας ώστε να δημιουργηθούν καλές θέσεις εργασίας και να προστατεύσουμε τις μελλοντικές γενιές», πρόσθεσε.

Ο καθηγητής Φλάνιγκαν σχολίασε ότι ο Καναδάς πρέπει να υιοθετήσει μια πιο προληπτική προσέγγιση για τις δασικές πυρκαγιές στο μέλλον, συμπεριλαμβανομένης της επιβολής απαγορεύσεων πυρκαγιών και του κλεισίματος των δασών στους χρήστες αναψυχής και στη βιομηχανία. Οι αρχές θα πρέπει επίσης να προετοιμαστούν καλύτερα για την ανάπτυξη επιπλέον πληρωμάτων πυροσβεστικής και πόρων εκ των προτέρων. «Η φωτιά είναι ένα πολύπλευρο ζήτημα που χρειάζεται μια πολύπλευρη προσέγγιση», εξηγώντας πως:

«Δεν υπάρχει ασημένια σφαίρα ή εμβόλιο που θα κάνει αυτό το πράγμα να φύγει. Πρέπει πραγματικά να μάθουμε να ζούμε με τη φωτιά».

Εγκαλούν τον Καναδά οι ακτιβιστές για το Περιβάλλον

Εν τω μεταξύ, οι ακτιβιστές για το περιβάλλον καλούν τον Καναδά να κάνει περισσότερα για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα που τροφοδοτεί τις πρόσφατες σκηνές καταστροφής από τις πυρκαγιές: την κλιματική αλλαγή. Η χώρα, η πατρίδα της πίσσας όπως χαρακτηρίζεται συχνά ειδικά η περιοχή της Αλμπέρτα, ήταν ο τέταρτος μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου στον κόσμο το 2020 και ακτιβιστές λένε ότι δεν μπορεί, την ίδια στιγμή, να θεωρείται «ηγέτης» για την προστασία του πλανήτη, ενώ παράλληλα συνεχίζει να αναπτύσσει έργα πετρελαίου και φυσικού αερίου.

«Αυτό πρέπει να είναι ένα ‘καμπανάκι’ αφύπνισης», δήλωσε εκπρόσωπος της Greenpeace Canada, τονίζοντας ότι οι φλόγες θα πρέπει να ωθήσουν την καναδική κυβέρνηση να επισπεύσει την αποεπένδυση από τα ορυκτά καύσιμα. «Τα ορυκτά καύσιμα είναι η κύρια αιτία της παγκόσμιας κλιματικής κρίσης και η εξάρτησή μας από αυτά επιδεινώνει σαφώς τα ακραία καιρικά φαινόμενα γενικά, και ειδικά αυτή την εποχή, τη συχνότητα και τη σφοδρότητα των πυρκαγιών. Πρέπει πραγματικά να αντιμετωπίσουμε τη βασική αιτία, που είναι η εκμετάλλευση των ορυκτών καυσίμων», εξηγεί η οργάνωση.

Καπνός από τις φωτιές του Καναδά μέχρι τη Νορβηγία;

Ο καιρός που επικρατεί στη Βόρεια Αμερική και ειδικά στην Ανατολική Ακτή ευνοεί τη μεταφορά του καπνού των πυρκαγιών του Καναδά τόσο προς τις ΗΠΑ, όσο και προς τη Νορβηγία, όπως φοβούνται οι επιστήμονες. Θα χρειαστεί αλλαγή του καιρού για να καθαριστεί ο καπνός από τις ανατολικές πόλεις, αν και αυτό δεν αναμένεται να συμβεί σύντομα, σύμφωνα με τους ειδικούς.

Το πρωί της Πέμπτης, η ποιότητα του αέρα στη Νέα Υόρκη, τη Φιλαδέλφεια, την Ουάσιγκτον και άλλες περιοχές ήταν επικίνδυνη. Οι συνθήκες πιθανότατα θα παραμείνουν κακές σε αυτές τις περιοχές μέχρι το πρωί της Παρασκευής, οπότε ο άνεμος μπορεί να αλλάξει κατευθύνσεις και να φυσήξει τον καπνό δυτικά προς το Οχάιο, σύμφωνα με την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία της χώρας.

Την ίδια ώρα όμως, ανησυχητική προειδοποίηση εξέδωσαν Νορβηγοί αξιωματούχοι δηλώνοντας ότι ο καπνός από τις καναδικές πυρκαγιές αναμένεται να παρεισφρήσει και στα νορβηγικά εδάφη. Οι επιστήμονες του Νορβηγικού Ινστιτούτου Κλιματικής και Περιβαλλοντικής Έρευνας (NILU) χρησιμοποίησαν ένα μοντέλο πρόβλεψης για να εκτιμήσουν πώς ο καπνός θα «ταξίδευε» στην ατμόσφαιρα. Ο καπνός μετακινήθηκε πάνω από τη Γροιλανδία και την Ισλανδία από την 1η Ιουνίου και οι παρατηρήσεις στη νότια Νορβηγία έχουν καταγράψει αυξανόμενες συγκεντρώσεις σωματιδίων, ανέφερε το ανεξάρτητο ερευνητικό ίδρυμα.

Έλληνας ανώτερος ερευνητής στο NILU δήλωσε πως «μπορεί να μπορούμε να δούμε κάποια ομίχλη ή να μυρίσουμε καπνό», ωστόσο, διευκρίνισε πως δεν θεωρείται ότι ο αριθμός των σωματιδίων στον αέρα που θα φτάσουν στη Νορβηγία θα είναι αρκετά μεγάλος ώστε να είναι επιβλαβής για την υγεία.