Η Ευρώπη βαδίζει σε νέο καλοκαίρι ξηρασίας και οι σφοδρές πλημμύρες δεν αναστρέφουν την κατάσταση

Η διαπίστωση αυτή έρχεται μετά από μία μακρά περίοδο ξηρασίας κατά το καλοκαίρι του 2022, αλλά και το φθινόπωρο και τον χειμώνα που ακολούθησαν, με αποτέλεσμα οικονομικές αναταράξεις και προβλήματα σε πολλά επίπεδα. Η μακρά χειμερινή ξηρασία της Ευρώπης έχει δημιουργήσει ένα ξηρό και αδιαπέραστο έδαφος που δεν είναι πλέον σε θέση να απορροφήσει σωστά το νερό της βροχής.

Τις τελευταίες εβδομάδες, πλημμύρες έπληξαν ιδιαίτερα την Κροατία, τη Σερβία και την Ιταλία. Ωστόσο, αυτές οι μεγάλες ποσότητες νερού είναι απίθανο να κάνουν το έδαφος πιο γόνιμο και άρα να αναστρέψουν τις συνέπειες της ξηρασίας, έστω σε συγκεκριμένες περιοχές.

Σε κατάσταση ξηρασίας, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, δεν υπάρχει υγρασία του εδάφους στην ανώτερη επιφάνειά του, επομένως το έδαφος είναι πολύ σκληρό. Και όταν το έδαφος είναι πολύ σκληρό, η βροχή, αντί να γεμίζει τις δεξαμενές νερού και τα ποτάμια, τρέχει κατευθείαν στην επιφάνεια της γης και οδηγεί σε καταστροφικές πλημμύρες. Μάλιστα, σύμφωνα με τους ειδικούς, δεν μιλάμε πλέον για την τυπική έννοια της ξηρασίας, αλλά για «αστραπιαία» ή «ξαφνική» ξηρασία.

Αν και είναι ακόμα δύσκολο να προβλεφθεί πόσο σοβαρή θα είναι η ξηρασία αυτό το καλοκαίρι, υπάρχουν ήδη απλά μέτρα που μπορούν να ληφθούν για την εξοικονόμηση νερού και τα οποία ήδη εξετάζονται.

Ειδικά οι χώρες της Νότιας Ευρώπης προετοιμάζονται για ένα καλοκαίρι άγριας ξηρασίας, με ορισμένες περιοχές να υποφέρουν ήδη από λειψυδρία και τους αγρότες να αναμένουν τις χειρότερες αποδόσεις τους εδώ και δεκαετίες. Καθώς η κλιματική αλλαγή κάνει την περιοχή πιο ζεστή και ξηρότερη, τα συνεχόμενα χρόνια ξηρασίας έχουν εξαντλήσει τα αποθέματα υπόγειων υδάτων. Τα εδάφη έχουν ξεραθεί, κυρίως στην Ισπανία και τη νότια Γαλλία, την ώρα που οι χαμηλές στάθμες ποταμών και ταμιευτήρων απειλούν την παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας αυτού του καλοκαιριού.

Με τις θερμοκρασίες να ανεβαίνουν, οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι η Ευρώπη βρίσκεται εν όψει ενός βάναυσου καλοκαιριού, που έρχεται ως συνέχεια της χειρότερης ξηρασίας των τελευταίων τουλάχιστον 500 ετών, σύμφωνα με ερευνητές της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Μέχρι στιγμής φέτος, η κατάσταση είναι πιο σοβαρή στην Ισπανία. «Η κατάσταση της ξηρασίας θα επιδεινωθεί αυτό το καλοκαίρι», δήλωσε πρόσφατα ο Χόρχε Ολτσίνα, καθηγητής γεωγραφικής ανάλυσης στο Πανεπιστήμιο του Αλικάντε της Ισπανίας, προσθέτοντας πως «αυτή την εποχή του χρόνου, το μόνο πράγμα που μπορούμε να έχουμε είναι τοπικές καταιγίδες, που δεν πρόκειται να λύσουν το έλλειμμα βροχοπτώσεων».

Ζητώντας επείγουσα βοήθεια από την ΕΕ, ο υπουργός Γεωργίας της Ισπανίας Λουίς Πλανάς προειδοποίησε ότι «η κατάσταση που προκύπτει από αυτήν την ξηρασία είναι τόσο μεγάλη που οι συνέπειές της δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο με εθνικούς πόρους», σύμφωνα με επιστολή της 24ης Απριλίου στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή (EC), που αποκάλυψε το πρακτορείο Reuters.

Στην Ισπανία φέτος οι βροχές ήταν λιγότερες από τις μισές του μέσου όρου βροχοπτώσεων, μέχρι τον Απρίλιο του τρέχοντος έτους. Ως αποτέλεσμα, χιλιάδες άνθρωποι βασίζονται στις οργανωμένες παραδόσεις για πόσιμο νερό, ενώ περιοχές συμπεριλαμβανομένης της Καταλονίας έχουν επιβάλει περιορισμούς στο νερό. Ορισμένοι αγρότες έχουν ήδη αναφέρει απώλειες καλλιεργειών έως και 80%, με τα δημητριακά και τους ελαιούχους σπόρους μεταξύ των πληγέντων. Οι εκπρόσωποι των αγροτών κάνουν λόγο για τη «χειρότερη απώλεια σοδειάς εδώ και δεκαετίες», με τη σύγκριση σε σχέση με την περσινή κατάσταση να μην υφίσταται καν.

Στην Ισπανία παράγεται περίπου το ήμισυ της συνολικής παραγωγής ελαιολάδου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το ένα τρίτο των καρπών της, σύμφωνα με την Κομισιόν. Με τις δεξαμενές της στο 50% κατά μέσο όρο της χωρητικότητας, η χώρα διέθεσε την περασμένη εβδομάδα περισσότερα από 2 δισεκατομμύρια ευρώ (2,20 δισεκατομμύρια δολάρια) για χρηματοδότηση αντιμετώπισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης.

Η Γαλλία βγαίνει από τον πιο ξηρό χειμώνα από το 1959, με προειδοποιήσεις «κρίσης» ξηρασίας να έχουν ήδη ενεργοποιηθεί σε τέσσερις νομαρχίες, περιορίζοντας τις μη κατά προτεραιότητα αναλήψεις νερού - συμπεριλαμβανομένης της γεωργίας, σύμφωνα με την κυβερνητική ιστοσελίδα Propluvia.

Η Πορτογαλία, επίσης, βιώνει ήδη σημαντικές συνέπειες, καθώς περίπου το 90% της ηπειρωτικής χώρας υποφέρει από ξηρασία, η οποία φαίνεται να επηρεάζει δραματικά το ένα πέμπτο της χώρας.

«Η σοβαρή ξηρασία στη Νότια Ευρώπη είναι ιδιαίτερα ανησυχητική, όχι μόνο για τους αγρότες εκεί, αλλά και επειδή μπορεί να αυξήσει τις ήδη πολύ υψηλές τιμές που φτάνουν στον καταναλωτή, εάν η παραγωγή της ΕΕ είναι τελικά σημαντικά χαμηλότερη», δήλωσε η σχετικά η εκπρόσωπος της Κομισιόν Miriam Garcia Ferrer.

Αξίζει να γνωρίζουμε ότι η Νότια Ευρώπη δεν είναι η μόνη που αντιμετωπίζει σοβαρές ελλείψεις νερού φέτος. Το Κέρας της Αφρικής υπομένει τη χειρότερη ξηρασία των τελευταίων δεκαετιών, ενώ μια ιστορική ξηρασία στην Αργεντινή έχει πλήξει τις καλλιέργειες σόγιας και καλαμποκιού.

Δείτε στο explainer video του Act for Earth γιατί η λειψυδρία, θεωρείται η κυριότερη απειλή για την οικονομία το 2023