Γιώργος Παυλάκης: Οι ιοί παίζουν με τις ανάγκες μας – Ο COVID-19 θα παραμείνει για πάντα

«Οι ιοί παίζουν με τις ανάγκες μας. Ο ιός του AIDS με τη σεξουαλικότητα του ανθρώπου, ο κορωνοϊός με τη βαθιά μας ανάγκη να είμαστε κοντά σε άλλους. Το σημαντικό δίδαγμα από την ιστορία της πανδημίας, είναι ότι τα μέτρα δημόσιας υγείας δουλεύουν, αλλά έχουν τα όρια τους.

»Παρά το γεγονός ότι αφήνουμε πίσω μας την υγειονομική κρίση, δεν θα έλεγα ότι τιθασεύσαμε τον ιό, ή ότι αποκτήσαμε χρηστική σοφία σε θέματα δημόσιας υγείας. Δυστυχώς, κανείς δεν πήρε στα σοβαρά το παράδειγμα της Κίνας ώστε να ξεκληρίσουμε τον ιό νωρίς! Όλα τα ανεπτυγμένα κράτη πήραν ημίμετρα και οι φτωχότερες χώρες δεν μπόρεσαν να κάνουν σχεδόν τίποτε. Αν είχαμε δράσει πιο γρήγορα και αποφασιστικά, θα είχαμε τελειώσει την επιδημία πραγματικά και θα είχαμε πολύ λιγότερα θύματα και παγκόσμιες οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις. Ο ιός πάντως θα παραμείνει για πάντα, δηλαδή θα γίνει ενδημικός, που σημαίνει όλοι θα έχουμε την ευκαιρία να ξαναμολυνθούμε».

Στην παραπάνω διαπίστωση καταλήγει ο καθηγητής Γιώργος Παυλάκης, Επικεφαλής του Τμήματος Ανθρωπίνων Ρετροϊών, στο Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου των ΗΠΑ, ένας επιστήμονας με βαθιά γνώση και πρακτική εμπειρία σε ζητήματα ιών, αλλά και δημόσιας υγείας, με τον οποίο το CNN Greece, επικοινώνησε μαζί του στις ΗΠΑ, όπου βρίσκεται η βάση του. Πραγματικά, αποτελεί προνόμιο για κάθε δημοσιογράφο να συνομιλεί με επιστήμονες τόσο υψηλής εμβέλειας και γνώσης, αλλά ταυτόχρονα προνόμιο και για τους πολίτες να τον διαβάζουν και να τον ακούν.

Στην ενδιαφέρουσα και… χορταστική συνέντευξη που ακολουθεί, ο καθηγητής Παυλάκης, αναφέρεται στα διδάγματα της πανδημίας του SARS CoV-2, αλλά και στο γεγονός ότι εφεξής, θα έχουμε πολλαπλούς ιούς στην καθημερινότητά μας- κάθε σεζόν όπως υπογραμμίζει χαρακτηριστικά- με διακυμάνσεις. Θα πρέπει επίσης, να βρούμε τρόπους να προστατευθούμε από την κλιματική καταστροφή, αρχίζοντας από το προφανές, να την σταματήσουμε πριν γίνει μη αναστρέψιμη, όπως επισημαίνει.

Μιλώντας για τον καρκίνο, αναφέρει ότι «Πολλοί καρκίνοι είναι ήδη ιάσιμοι, και ολοένα και περισσότερο αντιμετωπίσιμοι. Συνεχώς έχουμε βελτιώσεις και πραγματικές επαναστάσεις, όπως οι ανοσοθεραπείες. Ναι, πολλά θα γίνουν σχετικά γρήγορα και εύκολα, αν έχουμε ειρήνη και κάποια καλύτερη κατανομή πόρων».

Αναφορικά με τον ιό HIV AIDS πάνω στον οποίο έχει εργαστεί επί μακρόν με ενδελεχή έρευνα, τονίζει, ότι «δεν θα δούμε το τέλος του AIDS εύκολα. Είναι μια κατάσταση δια βίου, και είναι ένας πολύ δύσκολος και επικίνδυνος ιός. Η ανθρωπότητα ποτέ δεν κατάφερε να ελέγξει πλήρως σεξουαλικά νοσήματα, ακόμη και αυτά για τα οποία έχουμε θαυματουργά φάρμακα».

Ο καθηγητής, αναφέρεται ακόμη, στο δώρο της τεχνητής νοημοσύνης αλλά και της εξατομικευμένης θεραπείας στην εποχή μας, τονίζοντας, ότι «η βελτίωση των μηχανών μας βασισμένη στους νόμους της φύσης, όπως ακριβώς και το σώμα μας, θα μας δώσει πολύ γρήγορα τεράστιες δυνατότητες και εργαλεία, που θα αλλάξουν την ζωή όλων. Η δική μου γενιά είναι η τελευταία γενιά του πηλού, και το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να ανοίξουμε το δρόμο για τις νέες γενιές. Πάντως οι περισσότεροι δεν έχουμε ιδέα για το τι έρχεται, και πόσο γρήγορα».

Το πλήρες κείμενο της συνέντευξης έχει ως εξής:

Κύριε καθηγητά, βρισκόμαστε ακριβώς τρία χρόνια μετά την πανδημία με έναν ιό που έχουμε καταφέρει να τιθασεύσουμε, με μία μεγάλη φαρέτρα εμβολίων και θεραπειών, με γνώσεις πολλές αλλά ταυτόχρονα και σοφία γύρω από τα θέματα της δημόσιας υγείας και γύρω από τις υγειονομικές προκλήσεις που ζήσαμε και που πολύ πιθανόν να ζήσουμε και τα επόμενα χρόνια! Πως βλέπετε το τοπίο της δημόσιας υγείας να διαγράφεται σήμερα αλλά και προσεχώς; Ποιες είναι οι υγειονομικές προκλήσεις που θα μας απασχολήσουν τα επόμενα χρόνια σύμφωνα με την εμπειρία σας;

Τρία χρόνια μετά, έχουμε κάνει πολλά θετικά βήματα και έχουμε νέες θαυμαστές επιστημονικές κατακτήσεις και ανακαλύψεις. Αλλά δεν θα έλεγα ότι τιθασεύσαμε τον ιό, ή ότι αποκτήσαμε χρηστική σοφία σε θέματα δημόσιας υγείας. Αυτό θα φανεί στο μέλλον, αν βγάλουμε τα απαραίτητα συμπεράσματα και τροποποιήσουμε την συμπεριφορά μας. Η μελέτη του παρελθόντος με κάνει σκεπτικιστή.

Ας δούμε σύντομα τι έγινε τα 3 χρόνια και πού είμαστε τώρα.

Τρία χρόνια πριν, η επιδημία άρχισε στην Κίνα, όπου έγινε η πρώτη μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο. Ήδη από τις αρχές του 2020 ο ιός άρχισε να μεταλλάσσεται λόγω της φύσης του, και καινούρια στελέχη να επικρατούν παγκόσμια. Δυστυχώς δεν το αξιολογήσαμε όσο σοβαρά έπρεπε, ενώ είχαμε πολλά προηγούμενα με άλλους ιούς. Η Κίνα αμέσως μετά τη συνειδητοποίηση του κινδύνου εφάρμοσε γενικό κλείσιμο, lockdown και καραντίνα, σε μια εποχή που ξέραμε ελάχιστα για τον ιό, και δεν είχαμε εμβόλια και φάρμακα. Μετά από 77 ημέρες σκληρού lockdown όλων όσων ήταν ύποπτοι μόλυνσης, η Κίνα ανακηρύχθηκε ελεύθερη επιδημίας και ξανάνοιξε. Πολλοί δυτικοί δεν το πίστεψαν, αλλά ήταν αλήθεια! Η Κίνα τα κατάφερε εφαρμόζοντας μέτρα δημόσιας υγείας γνωστά για αιώνες.

Δυστυχώς, κανείς δεν πήρε στα σοβαρά το παράδειγμα της Κίνας ώστε να… ξεκληρίσουμε τον ιό νωρίς! Όλα τα ανεπτυγμένα κράτη πήραν ημίμετρα, και οι φτωχότερες χώρες δεν μπόρεσαν να κάνουν σχεδόν τίποτε. Αν είχαμε δράσει πιο γρήγορα και αποφασιστικά, θα είχαμε τελειώσει την επιδημία πραγματικά και όχι στα ψέματα και θα είχαμε πολύ λιγότερα θύματα και παγκόσμιες οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις.

Η Κίνα πέρασε ένα ήσυχο και ανέμελο χρόνο μετά την άρση της διπλοκαραντίνας της, (Άνοιξη 20-Άνοιξη 21) και ένα δεύτερο μακρύ χρόνο αγωνίας, πάλης και μεγάλου κόστους (μέχρι την αρχή του ‘23) για να κρατήσει μακριά τους μύριους καινούριους κορονοϊούς, όπως Δ και Ο που πήγαν στην Κίνα από έξω και ήταν αδύνατον να αντιμετωπιστούν με τα ίδια μέσα, γιατί είχαν εξελιχθεί φοβερά γρήγορα!

Το σημαντικό δίδαγμα είναι ότι τα μέτρα δημόσιας υγείας δουλεύουν, αλλά έχουν τα όρια τους. Αν δεν εφαρμόζονται σωστά από όλους, δεν θα είναι αποτελεσματικά, γιατί ζούμε σε ένα ολοένα και μικρότερο πλανήτη. Αυτό βάζει σε άμεση προτεραιότητα το ζήτημα της παγκόσμιας συνεργασίας και μιας υπερκρατικής εξουσίας που θα έχει τη δυνατότητα να αντιμετωπίζει παγκόσμιες κρίσεις. Είμαστε όμως πολύ μακριά από αυτό!

Για ιούς όπως ο κορωνοϊός που είναι αερομεταδιδόμενος και πολύ καλά προσαρμοσμένος στους ανθρώπους πια, πρέπει να γίνει συνείδηση ότι θα έχουμε χρόνιο πρόβλημα. Ο ιός απέδειξε ότι μπορεί να κάνει 3-5 επιδημικά κύματα το χρόνο, που έχουν διαπιστωθεί σε χώρες που μετράνε τον ιό σωστά. Κάθε κύμα από δω και πέρα, προκαλείται συνήθως από ένα διαφορετικό στέλεχος ή λίγα στελέχη του ιού, που αποφεύγουν ως ένα βαθμό την προηγούμενη ανοσία. Ένα δείγμα λοιπόν του πόσο καλά τα πάμε με τον κορωνοϊό και πόσο τον ελέγχουμε, θα είναι η μέτρηση των κυμάτων μόλυνσης και των στελεχών που τα προκαλούν. Αυτό γίνεται ολοένα και περισσότερο δύσκολο αντί για πιο εύκολο, γιατί οι κυβερνήσεις στρέφουν την προσοχή τους σε άλλα προβλήματα χωρίς να έχουμε τελειώσει με τον κορωνοϊό. Το αποτέλεσμα είναι ότι ο ιός θα παραμείνει για πάντα, δηλαδή θα γίνει ενδημικός, που σημαίνει όλοι θα έχουμε την ευκαιρία να ξαναμολυνθούμε.

Πολλοί συγχέουν την έννοια «ενδημικός» ιός με το ακίνδυνος ή δαμασμένος, αλλά αυτό δεν είναι καθόλου σωστό. Μια μερίδα του πληθυσμού, θα κινδυνεύει μόνιμα να πεθάνει ή να κάνει βαριές βλάβες μετά από μόλυνση, γιατί ο ιός προσβάλλει το νευρικό, το καρδιαγγειακό και πολλά άλλα συστήματα του οργανισμού. Λόγω της αντιμετώπισης άλλων ασθενειών, δημιουργούμε συνέχεια ανθρώπους με αδύνατο η κατεστραμμένο ανοσολογικό σύστημα και δίνουμε στον ιό καινούρια υποψήφια θύματα.

Η φετινή τριδημία- εποχική γρίπη, COVID και RSV- Αποτελεί μία ακόμα υγειονομική απειλή, η οποία είχε κάποια θύματα αλλά ευτυχώς εκτιμώ ότι καταφέραμε και την διαχειριστήκαμε! Πιστεύετε ότι η τριδημία αυτή θα μας απασχολήσει και τον επόμενο χειμώνα;

Ναι, θα έχουμε πολλαπλούς ιούς σε κάθε σεζόν από δω και πέρα, με διακυμάνσεις. Ευτυχώς έχουμε και νέα όπλα, καινούρια εμβόλια περιλαμβανομένου και του πρώτου εμβολίου για RSV που φαίνεται να είναι δραστικό και ασφαλές και θα προστατεύσει πολλούς ευπαθείς και νήπια.

Δεν ξέρουμε ακόμα με λεπτομέρειες όλους τους μηχανισμούς που προκαλούν αυτό το συνωστισμό ιώσεων, αλλά μαθαίνουμε πολλά κάθε μέρα, αν συνεχίσουμε χρηματοδότηση της επιστήμης και όχι την αποψίλωση.

Θα ήθελα να υπογραμμίσω, ότι ο μόνος τρόπος να βελτιώσουμε την κατάσταση με τις πολλαπλές αναπνευστικές λοιμώξεις που προκαλούν αθροιστικές βλάβες στον οργανισμό μας, είναι να κόψουμε τις μολύνσεις. Αυτό θα γίνει με καθαρό αέρα στους χώρους που συχνάζουμε. Όσο αρνιόμαστε να το κάνουμε, τόσο θα επιτείνουμε τα προβλήματα. Ο αριθμός των μολύνσεων θα μας δώσει και ένα μέτρο προόδου κατά του κορωνοιού. Όταν κόψουμε την καλοκαιρινή επιδημία του κορωνοιού, πχ, αυτό θα οδηγήσει και σε μικρότερο κύμα το χειμώνα. Αυτό βέβαια με την προϋπόθεση ότι δεν θα έχουμε δημιουργία ενός καινούριου ιού σε άλλο μέρος του πλανήτη.

Καθώς έχετε πρακτική πείρα στους ιούς και ιώσεις θα ήθελα να σας ρωτήσω εάν μπορούμε με κάποιο τρόπο να προστατευθούμε ή και να προετοιμαστούμε για ασθένειες που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή! Πλέον δε μιλάμε για κλιματική αλλαγή αλλά για κλιματική κρίση και είμαστε βεβαίως όλοι υπεύθυνοι για την κατάντια του οικοσυστήματος μας! άρα αναρωτιέμαι αν υπάρχουν περιθώρια προετοιμασίας από την πλευρά μας, για να αντιμετωπίσουμε ασθένειες που σχετίζονται με την κλιματική κρίση!

Θα πρέπει να βρούμε τρόπους να προστατευθούμε από την κλιματική καταστροφή, αρχίζοντας από το προφανές, να την σταματήσουμε πριν γίνει μη αναστρέψιμη! Είναι ζήτημα επιβίωσης και θα πρέπει να το δούμε άμεσα και σοβαρά. Δυστυχώς και πάλι είμαστε μακριά από το επιθυμητό και το αναγκαίο.

Τι σημαίνει για σας το δώρο της τεχνητής νοημοσύνης αλλά και η εξατομικευμένη θεραπεία στην εποχή μας;

Η βελτίωση των μηχανών μας βασισμένη στους νόμους της φύσης, όπως ακριβώς και το σώμα μας, θα μας δώσει πολύ γρήγορα τεράστιες δυνατότητες και εργαλεία, που θα αλλάξουν την ζωή όλων.

Η δική μου γενιά είναι η τελευταία γενιά του πηλού, και το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να ανοίξουμε το δρόμο για τις νέες γενιές που θα είναι ριζικά διαφορετικοί άνθρωποι, με διαφορετικές ανάγκες και δεξιότητες. Το ζήτημα είναι να είμαστε προετοιμασμένοι για τη γρήγορη και σωστή εφαρμογή των νέων εργαλείων. Από κει και πέρα, η ανθρωπότητα μπαίνει σε νέο επίπεδο, ελπίζω ανώτερο. Πάντως οι περισσότεροι δεν έχουμε ιδέα για το τι έρχεται, και πόσο γρήγορα.

Πιστεύετε ότι θα έρθει κάποια στιγμή η ώρα που θα μιλάμε για το τέλος κάποιων ασθενειών όπως είναι ο καρκίνος, το HIV AIDS, ή τα μυοσκελετικά νοσήματα; Για παράδειγμα, ο καρκίνος από μία επάρατο και πολύ δύσκολη νόσο έχει γίνει χρόνια και διαχειρίσιμη νόσος στην εποχή μας.

Ναι, πολλά θα γίνουν σχετικά γρήγορα και εύκολα, αν έχουμε ειρήνη και κάποια καλύτερη κατανομή πόρων. Πολλοί καρκίνοι είναι ήδη ιάσιμοι, και ολοένα και περισσότερο αντιμετωπίσιμοι. Συνεχώς έχουμε βελτιώσεις και πραγματικές επαναστάσεις, όπως οι ανοσοθεραπείες. Σε αυτό το πεδίο προσπαθώ να επικεντρωθώ.

Τι θα συμβουλεύατε ένα νέο άνθρωπο που θέλει να ακολουθήσει το μονοπάτι της επιστήμης και της έρευνας;

Αν είναι έτοιμος για σκληρή δουλειά, είναι πεδίον δόξης λαμπρό. Ένας καινούριος θαυμαστός κόσμος αναδύεται.

Έχετε εδώ και χρόνια προχωρήσει σε μια σημαντική έρευνα κατά του AIDS! Θέλω να σας ρωτήσω που βρισκόμαστε σήμερα αν μπορείτε να μας πείτε αναφορικά με την δική σας έρευνα και αν υπάρχουν ελπίδες και αισιοδοξία να πούμε ότι είμαστε πολύ κοντά στο τέλος του aids!

Η πανδημία του AIDS είναι σε φάση πτώσης, γιατί κάθε χρόνο έχουμε ολοένα και λιγότερα νέα θύματα. Πολλοί μολυσμένοι με τον ιό, μπορούν να ζουν μια φυσιολογική ζωή με ένα χάπι την ημέρα, η και με μια ένεση κάθε 1-2 μήνες. Τεράστια διαφορά από τότε που αρχίσαμε, όπου το AIDS ήταν θανατική καταδίκη σε 1-3 χρόνια! Αλλά δεν θα δούμε το τέλος του AIDS εύκολα. Είναι μια κατάσταση δια βίου, και είναι ένας πολύ δύσκολος και επικίνδυνος ιός. Η ανθρωπότητα ποτέ δεν κατάφερε να ελέγξει πλήρως σεξουαλικά νοσήματα, ακόμη και αυτά για τα οποία έχουμε θαυματουργά φάρμακα.

Οι ιοί παίζουν με τις ανάγκες μας. Ο ιός του AIDS με τη σεξουαλικότητα του ανθρώπου, ο κορωνοϊός με τη βαθιά μας ανάγκη να είμαστε κοντά σε άλλους.

Δείτε εδώ το αφιέρωμα του CNN Greece «Καινοτομία-Εξελίξεις-Προκλήσεις ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ»