Τι συμβαίνει με τους Ουκρανούς που πήγαν στη Ρωσία και κατέληξαν στη Σιβηρία

Οι ρωσικές αρχές ενθάρρυναν τη Νατάλια όπως και πολλούς ακόμα Ουκρανούς να ταξιδέψουν περίπου 6.500 χιλιόμετρα ανατολικά στην άκρη της Σιβηρίας και να εγκατασταθούν στην παραθαλάσσια πόλη Νακόντκα στην ιαπωνική θάλασσα, κοντά στη Βόρεια Κορέα.

Η Ρωσία ήταν η μόνη λύση για αυτούς τους ανθρώπους καθώς δεν υπήρχε ασφαλές πέρασμα για να φτάσουν σε εδάφη ελεγχόμενα από τους Ουκρανούς.

Σύμφωνα με το Κίεβο αυτοί οι άνθρωποι εξαναγκάστηκαν να μετακινηθούν στη Ρωσία, ωστόσο η Νατάλια αναφέρει ότι κανένας δεν την υποχρέωσε να φύγει.

«Ήταν δική μας απόφαση», δήλωσε τηλεφωνικά στο CNNi .

Καθώς εισήλθαμε στο δεύτερο έτος του πολέμου στην Ουκρανία, το τοπίο είναι θολό για την Ναταλία και άλλες ουκρανικές οικογένειες σχετικά με το ενδεχόμενο επιστροφής στην πατρίδα τους.

Όταν έφτασαν στη Ρωσία τους προσφέρθηκε προσωρινή κατοικία σε ξενοδοχείο ενώ παράλληλα ξεκίνησε η αναζήτηση για μόνιμο κατάλυμα και εργασία.

Αρκετοί από τους νεόφερτους στη Νακόντκα ήταν διστακτικοί να μιλήσουν για τις συνθήκες που τους οδήγησαν εκεί ή να εκφράσουν τις προσωπικές τους απόψεις για τον πόλεμο, ωστόσο τα όσα δήλωσαν στο CNNi δίνουν μια αρκετά σαφή εικόνα της ζωής στο ανατολικό άκρο της Ρωσίας.

Ορισμένοι εξ αυτών εκφράζουν ήπιες φιλορωσικές απόψεις, άλλοι αρνούνται να απαντήσουν ερωτήσεις σχετικά με τον πόλεμο, ενώ ορισμένοι ασκούν κριτική στην Ουκρανία. Κανείς δεν κατηγόρησε τη Μόσχα, ωστόσο δεν είναι σαφές κατά πόσο μπορούν να μιλήσουν ελεύθερα.

Τα Ηνωμένα Έθνη εκτιμούν ότι πάνω από 2,8 εκατ. Ουκρανοί βρήκαν καταφύγιο στη Ρωσία τον τελευταίο χρόνο. Ορισμένοι, με μεγαλύτερη οικονομική επιφάνεια, έφτασαν μέσω της Ρωσίας σε άλλες χώρες της Ευρώπης, ενώ ορισμένοι κατάφεραν να επιστρέψουν στη χώρα τους.

Σύμφωνα με τον Ναθάνιελ Ρέιμοντ εκτελεστικό διευθυντή του εργαστηρίου ανθρωπιστικών ερευνών του πανεπιστημίου του Γέιλ, η ίδια η ύπαρξή τους στη Ρωσία είναι μια νίκη για το Κρεμλίνο.

«Σε αρκετά μέρη της χώρας, δεν έχουν αρκετούς πολίτες προκειμένου οι δήμοι να είναι λειτουργικοί», δήλωσε. Εξήγησε πως η Μόσχα ωφελείται ακόμη για λόγους προπαγάνδας καθώς εμφανίζονται να ζήτησαν από μόνοι τους ρωσική υπηκοότητα, κάτι που ταιριάζει με το αφήγημα του Βλαντιμίρ Πουτιν και του Κρεμλίνου, πως «διώκονταν από τους υποτιθέμενους ναζί».

Στη Ρωσία λειτουργούν ειδικά προγράμματα για την υποδοχή Ουκρανών που φεύγουν από τη χώρα τους. Σε όσους συμφωνούν να μετακινηθούν στο ανατολικό άκρο παρέχονται επιδόματα, στεγαστική βοήθεια, ρωσική υπηκοότητα και δυνητικά η παροχή γης.

Το κόστος ζωής στο Κράι Πριμόρσκι, με μεγαλύτερη πόλη το Βλαδιβοστόκ είναι το 11ο υψηλότερο στη Ρωσία. Είναι πιο ακριβά ακόμα και από τις περιοχές της Μόσχας και της Αγίας Πετρούπολης, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία. Το γεγονός αυτό οφείλεται κυρίως στο ρυθμό κατασκευής νέων κατοικιών που είναι πίσω σε σχέση με το μέσο όρο.

Η Νατάλια ήταν υπάλληλος γραφείου στη Μαριούπολη και τώρα εργάζεται σε τοπικό εργοστάσιο επεξεργασίας τροφίμων. Δήλωσε στο CNNi πως παλεύει να τα βγάλει πέρα με το κόστος του ενοικίου. Ελπίζει να βρει μια δουλειά που θα ταιριάζει με τις ικανότητές της, αλλά αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει κάτι άλλο. Της λείπει το σπίτι της, αλλά τουλάχιστον το παραθαλάσσιο της περιοχής της θυμίζει την Μαριούπολη. Ο σύζυγος και η κόρη της βρίσκονται μαζί της και δεν έχει μείνει κανένας από την οικογένειά της πίσω στην Ουκρανία.

«Τίποτα δεν άλλαξε (τον τελευταίο χρόνο) εκτός από αυτό τον τόπο», είπε και πρόσθεσε πως πλέον δεν έχει μια δουλειά και ένα σπίτι που να αγαπά.

Οι ρωσικές αρχές πήραν το ουκρανικό της διαβατήριο και το αντάλλαξαν με ένα ρωσικό. Σύμφωνα με τους όρους της μετεγκατάστασής της πρέπει να παραμένει στην πόλη που βρίσκεται για τουλάχιστον τρία χρόνια καθώς σε αντίθετη περίπτωση θα πρέπει να επιστρέψει τα χρήματα των όποιων βοηθημάτων έχει λάβει η οικογένειά της.

Η Νατάλια μπορεί να ταξιδέψει ελεύθερα, αλλά δηλώνει πως δεν πρόκειται να επιστρέψει στην Ουκρανία.

«Όσοι έφυγαν για τη Ρωσία ακαριαία θεωρήθηκαν εγκληματίες από τις ουκρανικές αρχές, συνεπώς απαγορεύεται να πάω εκεί», «δεν θέλω να το ρισκάρω» τόνισε συμπληρώνοντας ότι αυτό θα ίσχυε ακόμα και αν είχε ακόμα το ουκρανικό της διαβατήριο.

Διστακτικοί εμφανίστηκαν και άλλοι Ουκρανοί με τους οποίους επικοινώνησε το CNNi.

«Θα μείνουμε στη Ρωσία, δεν θέλω καν να σκέφτομαι την Ουκρανία», δήλωσε η Βαλέρια, μια άλλη Ουκρανή που βρίσκεται στην πόλη Νακόντκα.

Σύμφωνα με τον Ρέιμοντ, το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η ασάφεια που υπάρχει όταν μιλάμε για τους Ουκρανούς που βρίσκονται στη Ρωσία και εάν μπορούν ή όχι να επιστρέψουν στην πατρίδα τους.

«Είναι κατανοητό πως μέσα στην Ουκρανία υπάρχει οργή για εκείνους που θεωρούνται συνεργάτες (των Ρώσων). Αλλά εδώ πρόκειται για άμαχο πληθυσμό… που αναζητούσε καταφύγιο σε καιρό πολέμου» πρόσθεσε. Σύμφωνα με τον ίδιο καταγράφηκαν περιστατικά στην Ουκρανία με αντίποινα εναντίον εκείνων που έφυγαν προς τη Ρωσία ενώ δεν είχαν άλλο δρόμο να πάρουν για να φύγουν μακριά από την εμπόλεμη ζώνη.

Το Κίεβο, πρέπει να ξεκαθαρίσει ότι οι Ουκρανοί πολίτες που κατέληξαν στη Ρωσία μπορούν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους, σε αντίθετη περίπτωση θα μείνουν εκεί και αυτό εξυπηρετεί μόνο τα συμφέροντα της Μόσχας, σύμφωνα με τον Ρέιμοντ.

Το ουκρανικό υπουργείο Επανένταξης απαντώντας σε σχετική ερώτηση του CNNi απάντησε ότι αναγνωρίζει πως για πολλούς ανθρώπους «το μόνο ασφαλές πέρασμα ήταν μέσω της Ρωσίας. Φυσικά, δεν θεωρούνται συνεργάτες (…) Πρέπει να καταφύγουν σε οποιαδήποτε τρίτη χώρα και να εμφανιστούν στο τοπικό ουκρανικό προξενείο. Θα τους εκδοθούν ουκρανικά έγγραφα για να επιστρέψουν στην Ουκρανία».

Δια νόμου η Ουκρανία θεωρεί εκείνους που δημόσια αρνούνται την κατοχή, ότι βοηθούν το ρωσικό στρατό.

Η Οκσάνα, Ουκρανή που επίσης ζει στη Νακοντκα και έχει ουκρανικό αλλά και ρωσικό διαβατήριο, δηλώνει πως θα επιθυμούσε να επιστρέψει στη Μαριούπολη για επίσκεψη, αλλά μόνο εάν αποτελεί κομμάτι της Ρωσίας.

«Τα πράγματα είναι κάπως καλύτερα στη Ρωσία, πιο ήσυχα, ενώ από την άλλη στην Ουκρανία είναι το απόλυτο χάος. Δεν είναι σαφές τι κάνει η κυβέρνησή μας», είπε στο CNNi και δήλωσε υπέρ της ειρήνης σε όλο τον κόσμο.

Some Ukrainians who fled Russia’s war ended up in Siberia. It’s unclear if or when they’ll return home
By Scott McLean, Lauren Kent, Roman Tymotsko and Oscar Featherstone, CNN