«Θα 'ναι σαν να μπαίνει η Άνοιξη» - Όσα γνωρίζουμε για την εαρινή ισημερία
Το εναρκτήριο λάκτισμα της Άνοιξης έδωσε η εαρινή ισημερία την Δευτέρα (20/3) στο βόρειο ημισφαίριο, στο οποίο ανήκει και η Ελλάδα. Τι συμβαίνει, όμως, κατά τη διάρκεια της εαρινής ισημερίας;
Η ισημερία αποτελεί ένα αστρονομικό φαινόμενο, κατά το οποίο η ημέρα και η νύχτα έχουν περίπου την ίδια διάκρεια τόσο στο νότιο, όσο και στο βόρειο ημισφαίριο. Το όνομα αυτού του φαινομένου προέρχεται από τις λατινικές λέξεις «aequus» που σημαίνει «ίσος» και «nox» που είναι η νύχτα.
Το 2023, η εαρινή ισημερία σημειώθηκε στις 20 Μαρτίου, ενώ η φθινοπωρινή ισημερία αναμένεται στις 23 Σεπτεμβρίου 2023.
Τι προκαλεί μια ισημερία;
Η Γη περιστρέφεται γύρω από τον ήλιο με κλίση περίπου 23,5 μοίρες. Αυτό σημαίνει ότι διαφορετικά μέρη του πλανήτη μας δέχονται περισσότερη ή λιγότερη από την ηλιακή ακτινοβολία σε διαφορετικές εποχές του έτους, ανάλογα με τη θέση του πλανήτη μας στην τροχιά του.
Για όλες τις χώρες του πλανήτη, ο ήλιος ανατέλλει στην ανατολή και δύει στη δύση. Ωστόσο, ο ήλιος φαίνεται επίσης να κινείται βόρεια για το μισό έτος και νότια για το άλλο μισό, ανάλογα με το πού βρίσκεστε. Γύρω στον Ιούλιο, στο βόρειο ημισφαίριο παρατηρούνται μεγαλύτερες περίοδοι φωτός της ημέρας, ενώ στο νότιο ημισφαίριο μικρότερες περίοδοι φωτός της ημέρας. Tον Δεκέμβριο, συμβαίνει το αντίθετο, με περισσότερες ώρες φωτός στο νότιο ημισφαίριο και λιγότερες στο βόρειο ημισφαίριο.
Αλλά δύο φορές το χρόνο - τον Μάρτιο και τον Σεπτέμβριο - η κλίση του πλανήτη μας ευθυγραμμίζεται με την τροχιά του γύρω από τον ήλιο και η Γη δεν φαίνεται να έχει κλίση σε σχέση με τον ήλιο, σύμφωνα με την Εθνική Ένωση Ωκεανών και Ατμόσφαιρας.
Αυτή την εποχή του έτους, ο ήλιος βρίσκεται ακριβώς πάνω από τον ισημερινό και τα δύο ημισφαίρια έχουν τις ίδιες ώρες ημέρας και νύχτας. Σε αυτές τις ώρες, η γραμμή που χωρίζει τη νύχτα από τη μέρα, η οποία ονομάζεται τερματικός, «γκρίζα γραμμή» ή «ζώνη λυκόφωτος», διχοτομεί τη Γη και διέρχεται από το βόρειο και το νότιο πόλο.
«Κατά την ισημερία και για αρκετές ημέρες πριν και μετά την ισημερία, η διάρκεια της ημέρας θα κυμαίνεται από περίπου 12 ώρες και 6,5 λεπτά στον ισημερινό, έως 12 ώρες και 8 λεπτά στις 30 μοίρες γεωγραφικού πλάτους, έως 12 ώρες και 16 λεπτά στις 60 μοίρες γεωγραφικού πλάτους», σύμφωνα με την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία των ΗΠΑ.
Οι ισημερίες δεν συμβαίνουν απαραίτητα την ίδια ακριβώς ημέρα κάθε χρόνο. Συμβαίνουν γύρω ή στις 20 Μαρτίου και στις 23 Σεπτεμβρίου. Οι μεταβαλλόμενες ημερομηνίες οφείλονται στο γεγονός ότι ένα γήινο έτος δεν είναι ακριβώς 365 ημέρες. Υπάρχει ένα επιπλέον τέταρτο της ημέρας (6 ώρες) που συσσωρεύεται κάθε χρόνο, με αποτέλεσμα να μετατοπίζεται η ημερομηνία της ισημερίας. Ο προσανατολισμός του πλανήτη προς τον ήλιο μετατοπίζεται επίσης συνεχώς, αλλάζοντας το χρόνο της ισημερίας.
Οι ισημερίες σηματοδοτούν αστρονομικά την αρχή της άνοιξης ή του φθινοπώρου, ανάλογα με το ημισφαίριο. Σύμφωνα όμως με τους μετεωρολόγους, η αρχή της άνοιξης και του φθινοπώρου είναι η 1η Μαρτίου και η 1η Σεπτεμβρίου αντίστοιχα. Στο βόρειο ημισφαίριο, η ισημερία του Μαρτίου προαναγγέλλει την έναρξη της άνοιξης και αναφέρεται ως εαρινή ισημερία. Την ίδια στιγμή, το νότιο ημισφαίριο περνάει στο φθινόπωρο. Το αντίστροφο συμβαίνει τον Σεπτέμβριο, όταν το βόρειο μισό του πλανήτη εισέρχεται στους ψυχρότερους μήνες του φθινοπώρου και το νότιο μισό στην άνοιξη.
Η Γη δεν είναι η μόνη που βιώνει ισημερίες. Κάθε πλανήτης στο ηλιακό σύστημα βιώνει ισημερίες όταν η τροχιά και η κλίση του σε σχέση με τον ήλιο, έχουν ως αποτέλεσμα τα δύο ημισφαίρια να δέχονται περίπου ίσες ποσότητες φωτός.
Oι άνθρωποι παρακολουθούν τις κινήσεις του ήλιου εδώ και χιλιάδες χρόνια, ενσωματώνοντας συχνά τις ισημερίες στις πολιτιστικές και θρησκευτικές παραδόσεις. Για πολλούς αρχαίους πολιτισμούς αυτές οι ηλιακές αλλαγές δεν υπαγόρευαν μόνο την έναρξη των εποχών αλλά και το πότε έπρεπε να φυτευτούν και να συγκομιστούν οι σοδειές. Στην Ιαπωνία, και οι δύο ισημερίες είναι δημόσιες αργίες που παραδοσιακά αναγνωρίζονται ως ημέρα μνήμης και λατρείας των προγόνων και των αγαπημένων προσώπων που έχουν πεθάνει, σύμφωνα με την Ιαπωνική Ακαδημία Coto.
Υπάρχουν επίσης πολλά αρχαία μνημεία που είναι πλήρως προσανατολισμένα και ευθυγραμμισμένα με τον ήλιο, έτσι ώστε την αυγή της Εαρινής Ισημερίας το φως του να ξεχύνεται και να φωτίζει και τα πιο σκοτεινά σημεία τους. Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια μιας ισημερίας στο ινδουιστικό συγκρότημα Angkor Wat στην Καμπότζη, ο ήλιος ανατέλλει ακριβώς πάνω από τον κεντρικό ναό του. Το συγκρότημα, που χτίστηκε μεταξύ του 1113 και του 1150 μ.Χ., είναι το μεγαλύτερο θρησκευτικό μνημείο στον κόσμο. Το 1976, οι επιστήμονες δημοσίευσαν στο περιοδικό «Science» μια μελέτη για την αστρονομική σύνδεση μεταξύ της αρχιτεκτονικής του και των ουράνιων γεγονότων.
Επιπλέον, ο ναός των Μάγια στο Chichén Itzá στο Μεξικό, γνωστός ως Ναός του Kukulcan (El Castillo), είναι αφιερωμένος σε έναν θεό φίδι. Κατά τη διάρκεια της ισημερίας, ένα τέχνασμα του φωτός κάνει να φαίνεται σαν ένα φίδι να κατεβαίνει από την πλευρά του ναού, ταξιδεύοντας στον κάτω κόσμο. Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε στο «Journal of Archaeological Science» το 2018, ο ναός χτίστηκε μεταξύ του 8ου και του 12ου αιώνα.