Politico: Τα «πλοκάμια» του Κατάρ στο Βερολίνο

Το περασμένο καλοκαίρι, καθώς τα ευρωπαϊκά μέσα ενημέρωσης γίνονταν ολοένα και πιο επικριτικά για τη διοργάνωση του Παγκόσμιου Κυπέλλου από το Κατάρ, η Ντόχα αποφάσισε να αναλάβει δράση και έστειλε τον Χασάν αλ Θάουντι, τον επικεφαλής της διοργάνωσης, στη Γερμανία.

Το εμιράτο την τελευταία δεκαετία είχε κάνει εντατικές κινήσεις προκειμένου να καταστήσει τη Γερμανία στρατηγικό της εταίρο, με επενδύσεις περίπου 25 δισεκατομμύρια ευρώ, ένα από τα μεγαλύτερα στοιχήματα του κράτους του Κόλπου. Όμως, καθώς αυξάνονταν οι ανησυχίες σχετικά με τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα, ιδίως τη μεταχείριση των μεταναστών εργαζομένων, καθώς και των μειονοτήτων, το κλίμα που είχε δημιουργήσει το Κατάρ κινδύνευε να καταστραφεί.

Η επίσκεψη του Αλ Θάουντι ήταν μια ευκαιρία να προσπαθήσει να αφοπλίσει τους επικριτές και να συσφίξει σχέσεις με μερικούς από τους πιο εξέχοντες Γερμανούς «φίλους» της χώρας. Καθισμένος σε ένα κουτί με θέα τον αγωνιστικό χώρο της πρωταθλήτριας Γερμανίας Μπάγερν Μονάχου (η Qatar Airways τυγχαίνει να είναι χορηγός της ομάδας), ο Αλ Θαουάντι μίλησε στα μέλη του συλλόγου —πολλοί από τους οποίους είχαν επιφυλάξεις για τη σχέση της ομάδας τους με το εμιράτο— για τη «δύναμη που έχει το ποδόσφαιρο» να επιφέρει θετική αλλαγή.

Μαζί του ήταν ο Σίγκμαρ Γκάμπριελ, πρώην αντικαγκελάριος της Γερμανίας και υπουργός Εξωτερικών, και ο Κρίστον Χέουσγκεν, επί χρόνια σύμβουλος εθνικής ασφάλειας της πρώην καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ και, για τέσσερα χρόνια έως ότου συνταξιοδοτήθηκε το 2021, πρεσβευτής της Γερμανίας στα Ηνωμένα Έθνη.

Η συνάντηση, η οποία περιελάμβανε επίσης διάφορους ειδικούς στους τομείς της εργασίας και των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, διαφημίστηκε ως συζήτηση «στρογγυλής τραπέζης» σχετικά με την κριτική για τα ανθρώπινα δικαιώματα στο Κατάρ. Με τη βοήθεια των δύο Γερμανών, ωστόσο, γρήγορα μετατράπηκε σε ένα μακροσκελές ενημερωτικό διαφημιστικό για τη χώρα του Κόλπου - γεμάτο με κομψά γραφήματα σχετικά με την υποτιθέμενη εκπληκτική πρόοδο που είχε σημειώσει η χώρα τα τελευταία χρόνια στα ανθρώπινα δικαιώματα και τον ουσιαστικό ρόλο που διαδραματίζει στις παγκόσμιες υποθέσεις.

«Το Κατάρ είναι ένα από τα λίγα σταθερά μέρη στον εξαιρετικά εύθραυστο κόσμο στον οποίο ζούμε, όπου οι διαπραγματεύσεις μπορούν ακόμη να γίνουν», δήλωσε κάποια στιγμή ο Γκάμπριελ, αποκαλώντας το εμιράτο, το οποίο καλύπτει μια χερσόνησο στον Περσικό Κόλπο μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ιράν, « μια εκπληκτικά σταθερή χώρα σε μια ασταθή περιοχή».

Ο Χόυσγκεν, ο οποίος υπηρέτησε ως συντονιστής της συζήτησης, επαναλάμβανε τα λόγια του πρώην υπουργού, αποκαλώντας το Κατάρ «πρότυπο» για άλλες χώρες. (Ο Χόουσγκεν - πιθανότατα πιο γνωστός για το γέλιο με τον Ντόναλντ Τραμπ στον ΟΗΕ καθώς ο πρόεδρος των ΗΠΑ προειδοποίησε τη Γερμανία για την υπερβολική της εξάρτηση από τη Ρωσία για ενέργεια, συμφώνησε να φανεί πιο μετριοπαθής επειδή είναι οπαδός της Μπάγερν Μονάχου, είπε ο εκπρόσωπός του, προσθέτοντας ότι δεν πληρώθηκε .)

«Παρόλο που ξέρω δύο πράγματα για τον κόσμο, έμαθα πραγματικά κάτι για το Κατάρ σε αυτό το τραπέζι σήμερα», είπε με ένα χαμόγελο στο τέλος, τονίζοντας πώς το ποδόσφαιρο ήταν «καταλύτης» για την αλλαγή στο εμιράτο.

Τα πλοκάμια του Qatar στη Γερμανία

Στις Βρυξέλλες, το Κατάρ έχει τεθεί υπό έντονο έλεγχο εν μέσω ισχυρισμών ότι προσπάθησε να αγοράσει πολιτική εύνοια στις Βρυξέλλες με βαλίτσες γεμάτες μετρητά, κάτι που η κυβέρνηση του Κατάρ αρνείται κατηγορηματικά. Στη Γερμανία, η προτιμώμενη οδός επιρροής της ήταν πιο διαφανής, αν όχι λιγότερο αποτελεσματική: το χρηματιστήριο.

Την τελευταία δεκαετία, το κρατικό επενδυτικό ταμείο του εμιράτου, η Qatar Investment Authority, μαζί με μέλη της κυρίαρχης οικογένειας της χώρας έχουν δημιουργήσει σημαντικές θέσεις σε μερικές από τις πιο αναγνωρίσιμες εταιρικές επωνυμίες της Γερμανίας, συμπεριλαμβανομένου του 11% των μετοχών της VW, της μεγαλύτερης αυτοκινητοβιομηχανίας της χώρας και το 6% στη Deutsche Bank, τη μεγαλύτερη τράπεζά της. Το περασμένο φθινόπωρο, οι Καταριανοί απέκτησαν το 5% των μετοχών της Porsche, καθιστώντας το εμιράτο έναν από τους μεγαλύτερους μετόχους της φημισμένης αυτοκινητοβιομηχανίας πολυτελών σπορ αυτοκινήτων.

Για χρόνια, το Κατάρ θα μπορούσε επίσης να συγκαταλέγεται στους μεγαλύτερους πελάτες της αμυντικής βιομηχανίας της Γερμανίας. Επιπλέον, με τον πόλεμο στην Ουκρανία που αναγκάζει τη Γερμανία να απομακρυνθεί από το ρωσικό πετρέλαιο, το εμιράτο, ο μεγαλύτερος εξαγωγέας υγρού φυσικού αερίου στον κόσμο— έχει γίνει βασικός πάροχος ενέργειας. Πράγματι, μια φωτογραφία του Γερμανού Αντικαγκελαρίου των Πρασίνων Ρόμπερτ Χάμπεκ να υποκλίνεται βαθιά στον υπουργό Εμπορίου του Κατάρ κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης την περασμένη άνοιξη, ενώ ζητούσε νέες προμήθειες φυσικού αερίου, θα μπορούσε να θεωρηθεί ως καθοριστική εικόνα της σημερινής κυβέρνησης της Γερμανίας.

Αν και το Κατάρ έχει επενδύσει σε παρόμοια κλίμακα τόσο στο Ηνωμένο Βασίλειο όσο και στη Γαλλία, η εμπλοκή του στη Γερμανία του ήταν μικρότερη στις εντυπωσιακές αγορές-τρόπαια και μεγαλύτερη σε επενδύσεις σε υποδομές.

Οι επενδύσεις χλιδής σε Βρετανία και Γαλλία

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το Κατάρ αγόρασε πολυτελή hotspots όπως το ξενοδοχείο Ritz και το παγκοσμίου φήμης πολυκατάστημα Harrods και έχτισε το Shard, το ψηλότερο κτήριο της χώρας. Στη Γαλλία απέκτησε τον ποδοσφαιρικό σύλλογο Παρί Σεν Ζερμέν. Αλλά στη Γερμανία, οι ναυαρχίδες αγορών του κράτους του Κόλπου περιλαμβάνουν μερίδια στον ναυτιλιακό γίγαντα Hapag-Lloyd και στην εταιρεία ενέργειας RWE.

Οι επενδύσεις μπορεί να απέδωσαν οικονομικά, η συμμετοχή του Κατάρ στη γερμανική οικονομία ωστόσο το βοήθησε παράλληλα να κάνει φίλους στους υψηλότερους διαδρόμους εξουσίας. Αν και δεν υπάρχει καμία ένδειξη για το είδος της διαφθοράς που ισχυρίζονται οι Βέλγοι εισαγγελείς ότι έλαβε χώρα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, οι εταιρικές κινήσεις του Κατάρ έχουν αποκτήσει ένα τρομερό δίκτυο συμμάχων με επιρροή, συμπεριλαμβανομένων πρώην υπουργών και άλλων ανώτερων κυβερνητικών αξιωματούχων, που βοηθούν να ακουστεί η φωνή του στο Βερολίνο.

Ο πιο σημαντικός από αυτούς τους συμμάχους στη Γερμανία είναι ο Γκάμπριελ, ο πρώην ηγέτης των κυβερνώντων Σοσιαλδημοκρατών της χώρας. Ως υπουργός Οικονομίας από το 2013 έως το 2017, καλλιέργησε δεσμούς με το Κατάρ, πηγαίνοντας ένα αεροπλάνο γεμάτο με στελέχη επιχειρήσεων εκεί το 2015. Το 2020, δύο χρόνια αφότου άφησε το δημόσιο αξίωμα, ο Γκάμπριελ εντάχθηκε στο εποπτικό συμβούλιο της Deutsche Bank κατόπιν εντολής του Κατάρ.

«Η γερμανική αλαζονεία για το Κατάρ με αρρωσταίνει», έγραψε στο Twitter τον Οκτώβριο, εν μέσω μίας θύελλας αρνητικών σχολίων από δημόσιους αξιωματούχους σχετικά με τη μεταχείριση των μειονοτήτων από το εμιράτο. Ο Γκάμπριελ δεν ήταν ο μόνος εξέχων Γερμανός που εξέφρασε τη δυσαρέσκειά του για τη μεταχείριση του Κατάρ. Λίγες μέρες μετά το tweet του, ο Γιόσκα Φίσερ, ένας από τους προκατόχους του Γκάμπριελ τόσο ως αντικαγκελάριος όσο και ως υπουργός Εξωτερικών, φώναξε.

«Νομίζω ότι έχει νόημα όταν επικρίνει μια συγκεκριμένη στάση», είπε ο Φίσερ σε συνέντευξή του στο εβδομαδιαίο Stern. Ούτε ο Γκάμπριελ ούτε ο Φίσερ είναι τόσο ξεκάθαροι όταν πρόκειται να περιγράψουν τις σχέσεις τους με το Κατάρ.

Οι Γερμανοί «φίλοι» και τα λόμπι

Ο Γκάμπριελ, ο οποίος είναι πρόεδρος του Atlantik-Brücke, ενός γερμανικού δικτύου λόμπι με επιρροή, απάντησε σε ερώτηση του POLITICO σημειώνοντας ότι ως «ιδιώτης», δεν ένιωθε υποχρεωμένος να απαντήσει σε οποιεσδήποτε ερωτήσεις σχετικά με τις συναλλαγές του. Πρόσθεσε ότι είχε τηρήσει όλους τους σχετικούς γερμανικούς κανόνες αποκάλυψης που διέπουν τις δραστηριότητες πρώην αξιωματούχων.

Ένα από τα κύρια οχήματα της επιχείρησης γερμανικής επιρροής του Κατάρ ήταν το κρατικό συνέδριο για την ασφάλεια του Μονάχου (MSC), το ετήσιο συνέδριο όπλων και διπλωματίας στη βαυαρική πρωτεύουσα που διευθύνεται από τον Χέουσγκεν και τον Γερμανό διπλωμάτη που έγινε σύμβουλος Βόλφγκανγκ Ίσινγκερ.

Το εμιράτο φιλοξένησε και βοήθησε στη χρηματοδότηση και τη διοργάνωση δύο συναντήσεων MSC στη Ντόχα τα τελευταία χρόνια. Το 2018, ο Ίσινγκερ παρείχε στον Εμίρη του Κατάρ Ταμίμ μπιν Χαμάντ Αλ Θάνι, το σπάνιο προνόμιο να μιλήσει στην εναρκτήρια συνεδρίαση του MSC καθώς οι επικεφαλής των Ηνωμένων Εθνών και του ΝΑΤΟ παρακολουθούσαν. Ένας πρώην πρωθυπουργός του Κατάρ και υπουργός Εξωτερικών, ο Hamad bin Jassim bin Jabr Al Thani, συμμετέχει επίσης στο διοικητικό συμβούλιο του MSC - το πιο αποκλειστικό όργανό του, που προορίζεται για τους μεγαλύτερους δωρητές του συνεδρίου. Εκπρόσωπος του MSC αρνήθηκε να πει πόσα είχε δωρίσει.

Το Κατάρ υπήρξε επίσης πελάτης της εταιρείας συμβούλων του Ίσινγκερ, Agora Strategy Group, την οποία προσέλαβε το εμιράτο το 2017 για να εκπαιδεύσει τον τότε πρεσβευτή του στη Γερμανία, μέλος της άρχουσας οικογένειας, στα λεπτότερα σημεία της διπλωματίας. Η δέσμευση ήταν μια σοφή στρατηγική κίνηση: Ο τότε πρεσβευτής, Σεΐχης Σαούντ μπιν Αμπντουλραχμάν Αλ Θάνι, είναι τώρα ο αρχηγός του επιτελείου του εμίρη. Ένας εκπρόσωπος της Agora είπε ότι το Κατάρ δεν είναι επί του παρόντος πελάτης. Το Κατάρ αρνήθηκε να σχολιάσει αυτή την ιστορία.

Κατασκοπευτικά θρίλερ και δωροδοκίες

Παρά τις προσπάθειες του γερμανικού δικτύου επιρροής του Κατάρ, η μετατόπιση της κοινής γνώμης προς όφελος του εμιράτου στη Γερμανία έχει αποδειχθεί πρόκληση. Εκτός από τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τις διακρίσεις κατά των μειονοτήτων, οι υπερασπιστές του Κατάρ χρειάστηκε να αντιμετωπίσουν αναφορές ότι η χώρα κατασκόπευε τον Theo Zwanziger, πρώην επικεφαλής της ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας της Γερμανίας και ένθερμο επικριτή της διοργάνωσης του Παγκοσμίου Κυπέλλου στο Κατάρ.

Ο Zwanziger ήταν μέλος της εκτελεστικής επιτροπής της FIFA και είχε χαρακτηρίσει την απόφαση να δοθεί στο Κατάρ το τουρνουά «ένα από τα μεγαλύτερα λάθη που έγιναν ποτέ στον αθλητισμό». Αναφέρθηκε επίσης στη χώρα ως «καρκίνο στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο», προκαλώντας αγωγή από την Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία του Κατάρ, την οποία κέρδισε ο Zwanziger.

Το εμιράτο, ανησυχώντας ότι η προσπάθεια του Zwanziger να αφαιρέσει το τουρνουά από το Κατάρ θα μπορούσε να πετύχει, πλήρωσε περισσότερα από 10 εκατομμύρια δολάρια σε μια εταιρεία που διοικείται από πρώην στελέχη της CIA για να κατασκοπεύει τον Zwanziger, σύμφωνα με έγγραφα που αποκάλυψε το Associated Press πέρυσι. Ο στόχος της τριετούς προσπάθειας ήταν να διεισδύσει στον στενό κύκλο του Zwanziger και να τον χειραγωγήσει, σύμφωνα με τα έγγραφα.

Όπως ήταν αναμενόμενο, η κάλυψη των γερμανικών μέσων ενημέρωσης για το Παγκόσμιο Κύπελλο ήταν λιγότερο από κολακευτική. Οι γερμανοί πολιτικοί, που κανονικά θα άρπαζαν την ευκαιρία να βρεθούν στα φώτα της δημοσιότητας ενός Παγκοσμίου Κυπέλλου, απέφυγαν τη Ντόχα σαν την «πανούκλα» εν μέσω του τσουνάμι αρνητικών σχολίων.

Ο μόνος ανώτερος Γερμανός αξιωματούχος που παρακολούθησε αγώνα ήταν η υπουργός Εσωτερικών Νάνσι Φέιζερ, της οποίας το χαρτοφυλάκιο περιλαμβάνει αθλήματα. Το κακό κλίμα μεταξύ των δύο χωρών βάθυνε όταν τα μέλη της γερμανικής ομάδας έβαλαν τα χέρια τους πάνω από το στόμα τους κατά τη διάρκεια μιας ομαδικής φωτογραφίας, μια προφανής διαμαρτυρία ενάντια στους ελέγχους στην ελευθερία της έκφρασης κατά τη διάρκεια του τουρνουά. Μετά την πρόωρη αποχώρηση της Γερμανίας, πολλοί στο Κατάρ χλεύασαν την ομάδα καλύπτοντας το στόμα τους στις τηλεοπτικές κάμερες.

Η διαφωνία κινητοποίησε τους Γερμανούς αμυντικούς του Κατάρ. Ο Χόουσγκεν, ο οποίος έτυχε να βρίσκεται στο Κατάρ σε ένα «ιδιωτικό» ταξίδι για να παρακολουθήσει έναν αγώνα Παγκοσμίου Κυπέλλου στα τέλη Νοεμβρίου, συναντήθηκε με τον υπουργό Εξωτερικών Μοχάμεντ μπιν Αμπντουλραχμάν Αλ Θάνι, τακτικό στέλεχος του MSC, ενώ ήταν εκεί. «Η κυβέρνηση στο Κατάρ είναι απογοητευμένη μαζί μας», εκμυστηρεύτηκε ο Χόυσγκεν στο γερμανικό Der Spiegel στη συνέχεια.

Το περιοδικό περιέγραψε πώς ο Αλ Θάνι είχε παραπονεθεί στον Χόυσγκεν για την «αυτοδικία», την «υποκρισία» και την «απροθυμία της Γερμανίας να αποδεχθεί μια διαφορετική κουλτούρα». Το Κατάρ απέκτεισε επίσης έρεισμα στο βαθύ κράτος της Γερμανίας.

Σε ένα μακροσκελές τηλεγράφημα στο Βερολίνο στις αρχές Δεκεμβρίου, ο πρεσβευτής της Γερμανίας στο Κατάρ, Claudius Fischbach, επέκρινε τη μεταχείριση της χώρας του προς το εμιράτο, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι είχε «σπαταλήσει την εμπιστοσύνη» που απολάμβανε προηγουμένως εκεί. Παραπονέθηκε για αυτό που θεωρούσε έλλειψη ισορροπίας σε αυτό που ονόμασε «μια άνευ προηγουμένου εκστρατεία στα μέσα ενημέρωσης».

Το τηλεγράφημα τράβηξε την προσοχή, όχι μόνο για το φλογερό περιεχόμενό του, αλλά επειδή είχε διανεμηθεί τόσο ευρέως στο γραφείο του εξωτερικού. Το κύριο επιχείρημα του Φίσμπαχ ήταν ότι οι συμπατριώτες του φαινόταν να μην συνειδητοποιούν τι διακυβευόταν στο μικρό εμιράτο. «Δεν υπάρχει λόγος να συζητάμε ότι ούτε μπορούμε ούτε θέλουμε να εγκαταλείψουμε το Κατάρ ως φιλοδυτικό σύμμαχο», έγραψε. «Ο εφοδιασμός ενέργειας, το αποδεδειγμένο ιστορικό ως μεσολαβητής σε μια δύσκολη περιοχή και η αξιόπιστη επένδυση στη Γερμανία είναι τα πιο σημαντικά σημεία».

Αυτές οι πραγματικότητες επανέρχονται στο Βερολίνο. Παρόλο που η κριτική στο Κατάρ ήταν σε έξαρση στα τέλη Νοεμβρίου, οι γερμανικές εταιρείες ενέργειας υπέγραψαν αθόρυβα μια 15ετή συμφωνία για την αγορά έως και 2 εκατομμυρίων τόνων LNG του Κατάρ. Αν και αυτό είναι μόνο μια σταγόνα στον ωκεανό όσον αφορά στις ανάγκες της Γερμανίας σε φυσικό αέριο, είναι πιθανότατα ένα πρώτο βήμα προς περαιτέρω συμφωνίες. Το Κατάρ, όπως φαίνεται, έχει τη Γερμανία ακριβώς εκεί που θέλει.