Λιβύη κατά Αιγύπτου: Η υπηρεσιακή κυβέρνηση απορρίπτει την οριοθέτηση θαλάσσιων συνόρων

Την απόρριψη της απόφασης της Αιγύπτου ανακοίνωσε το υπουργείο Εξωτερικών της Τρίπολης, με ανάρτηση στη σελίδα του στο Facebook.

Η GNU αναφέρει ότι η απόφαση της Αιγύπτου παραβιάζει τα δικαιώματα της Λιβύης και προτρέπει το Κάιρο να ξεκινήσει συνομιλίες.

Η εξέλιξη αυτή, αποτελεί συνέχεια των αντιδράσεων από την Άγκυρα και τη Λιβύη που κατήγγειλαν μέσω κοινής επιστολής προς τα Ηνωμένα Έθνη την κριτική που ασκήθηκε από την Αθήνα για το παράνομο τουρκολιβυκό «μνημόνιο».

Τώρα η υπηρεσιακή κυβέρνηση της Λιβύης, καταγγέλλει και την Αίγυπτο για την οριοθέτηση των δυτικών θαλάσσιων συνόρων, που αμφισβητεί εμπράκτως το παράνομο Τουρκολυβικό Μνημόνιο.

Στην «αντεπίθεση» Τρίπολη και Άγκυρα

Ανάλογη αντίδραση αναμένεται και από την Άγκυρα που προς το παρόν τηρεί σιγή ιχθύος, αν και δεν είδε με καθόλου καλό μάτι την κίνηση του Καΐρου που ακυρώνει τα αναθεωρητικά της σχέδια στην περιοχή. Όμως, η Τουρκία, πολλώ δε μάλλον η Λιβύη, δεν θα επιχειρήσει να έρθει αντιμέτωπη με την πανίσχυρη στρατιωτικά Αίγυπτο. Αυτό σημαίνει ότι η όποια αντίδραση θα έχει στόχο την Ελλάδα.

Αναμένεται μάλιστα να έρθει από κοινού με την Τρίπολη, η οποία χάνει ένα σημαντικό τμήμα της ΑΟΖ που είχε υπογράψει με την Τουρκία με το παράνομο μνημόνιο του 2019.

Ένα από τα σενάρια που εξετάζει η ελληνική πλευρά, θέλει την άμεσα θιγόμενη Τρίπολη, με την υποστήριξη της Τουρκίας, να ανακηρύσσει, μονομερώς, τα δικά της όρια στον βορρά αγνοώντας τη μέση γραμμή με την Κρήτη. Άλλωστε, πριν από λίγες ημέρες, η “υπουργός¨ Εξωτερικών της Τρίπολης, Νάιλα Μάνγκους, είχε χαρακτηρίσει “αμφισβητούμενες” τις περιοχές όπου διεξάγονται οι έρευνες υδρογονανθράκων στα νοτιοδυτικά της Κρήτης.

Δεν αποκλείεται μάλιστα, η Άγκυρα να δει την εξέλιξη αυτή ως «ευκαιρία» για να δημιουργήσει μια νέα εστία έντασης στην Ανατολική Μεσόγειο, υποστηρίζοντας στρατιωτικά τη Λιβύη αν η Ελλάδα αντιδράσει σε μία τέτοια μονομερή ενέργεια.

Διπλή ανάγνωση

Προς το παρόν, η Αθήνα κρατά χαμηλούς τόνους αναφορικά με την απόφαση του Καΐρου να οριοθετήσει το δυτικό τμήμα των θαλασσίων συνόρων του με τη Λιβύη, αγνοώντας πλήρως το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο. Επισήμως, η ελληνική πλευρά δεν έχει αντιδράσει και δεν θα το κάνει προτού έχει στα χέρια της το πλήρες κείμενο και τους χάρτες της οριοθέτησης. Ανεπίσημα ωστόσο, είναι σαφές ότι η απόφαση της Αιγύπτου να προχωρήσει στην ανακήρυξη θαλασσίων ζωνών μη λαμβάνοντας υπόψη το “σύμφωνο” που υπέγραψαν το 2019 η Άγκυρα και η Τρίπολη, προκαλεί ικανοποίηση.

Με το προεδρικό διάταγμα του Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι, η Αίγυπτος ανακηρύσσει τα όρια των θαλάσσιων ζωνών της στα δυτικά, χαράσσοντας μια ευθεία κατά μήκος του 25ου μεσημβρινού, η οποία σταματά λίγο πριν τη μέση γραμμή μεταξύ της Αιγύπτου και της Κρήτης, αφήνοντας έτσι ανοιχτό παράθυρο για συνεννόηση με την Αθήνα.

Ναι μεν, αλλά…

Η ανακήρυξη, αν και μονομερής, φαίνεται να ακολουθεί το πνεύμα της συμφωνίας οριοθέτησης Ελλάδας - Αιγύπτου του 2020 και σύμφωνα με αρμόδιες διπλωματικές πηγές, δείχνει σύμφωνη με τις διατάξεις της Σύμβασης του Δικαίου της Θάλασσας. Έτσι, παρά το γεγονός ότι πρόκειται για μονομερή ενέργεια, η Αθήνα βλέπει με καλό μάτι την κίνηση του Καΐρου, καθώς εκτός του ότι μπαίνει “σφήνα” στα σχέδια της Άγκυρας, δεν δημιουργεί και αρνητικό προηγούμενο.

Ωστόσο, δεν είναι λίγοι εκείνοι που εκφράζουν τις επιφυλάξεις τους για το αν η ελληνική πλευρά πρέπει να αισθάνεται απολύτως ικανοποιημένη για το γεγονός ότι η Αίγυπτος ανακήρυξε τα δυτικά της όρια μονομερώς, καθώς αν η οριοθέτηση δεν συμβαδίζει με τις προβλέψεις της Unclos, τότε θα μπορούσε να δώσει ένα πολύτιμο επιχείρημα στην Τουρκία για να νομιμοποιήσει τις δικές της μονομερείς αιτίασεις.

Επαφές με το Κάιρο

Η συμφωνία του 2020, με την οποία Αθήνα και Κάιρο προχώρησαν στην οριοθέτηση ΑΟΖ μέχρι τον 28ο μεσημβρινό, προβλέπει πως για οποιαδήποτε περαιτέρω οριοθέτηση οι δύο πλευρές θα πρέπει να έρθουν σε συνεννόηση.

Πηγές του Υπουργείου Εξωτερικών ωστόσο, επισημαίνουν ότι αυτή η πρόβλεψη εντάχθηκε στη συμφωνία για να εξασφαλιστεί πως σε μια μελλοντική οριοθέτηση μεταξύ Τουρκίας και Αιγύπτου ανατολικά του 28ου, θα έχει λόγο και η Ελλάδα.

Άρα, για το δυτικό τμήμα δεν ήταν απαραίτητη η συνεννόηση με την Αθήνα, από τη στιγμή μάλιστα που η χάραξη δεν επηρεάζει τις ελληνικές θαλάσσιες ζώνες. Αντιθέτως, στερεί από την Τρίπολη ένα τμήμα της υποτιθέμενης ΑΟΖ που είχε συμφωνήσει με την Άγκυρα, ακυρώνοντας για δεύτερη φορά το τουρκολιβυκό σύμφωνο.

Πληροφορίες πάντως, αναφέρουν ότι μέσα στο επόμενο διάστημα Ελλάδα και Αίγυπτος θα έχουν επαφές σε ανώτατο επίπεδο προκειμένου να εκτιμήσουν την κατάσταση και να σχεδιάσουν τις επόμενες κινήσεις στη γεωπολιτική σκακιέρα της Ανατολικής Μεσογείου.

Ο πρόεδρος αλ Σίσι υπέγραψε διάταγμα για τον καθορισμό των θαλάσσιων συνόρων

Ο πρόεδρος της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι υπέγραψε διάταγμα για τον καθορισμό των θαλάσσιων συνόρων της χώρας στη Μεσόγειο, μετέδωσε την περασμένη Τρίτη το επίσημο πρακτορείο ειδήσεων Μέσης Ανατολής της χώρας.

«Τα σύνορα των χωρικών υδάτων της Αιγύπτου ξεκινούν από τα χερσαία σύνορα Αιγύπτου – Λιβύης στο σημείο Νο. 1 για απόσταση 12 ναυτικών μιλίων φτάνοντας στο σημείο Νο. 8, και έτσι η δυτική θαλάσσια συνοριακή γραμμή της Αιγύπτου εκτοξεύεται από το σημείο Νο. 8 προς την κατεύθυνση του βορρά», αναφέρεται στο διάταγμα, το οποίο δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Όπως καταδεικνύει το διάταγμα, η Αίγυπτος φαίνεται να κινείται με γνώμονα την Ελληνοαιγυπτιακή Συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ του 2020, αμφισβητώντας εμπράκτως το παράνομο Τουρκολυβικό Μνημόνιο.

Η Αίγυπτος και η Ελλάδα ενίσχυσαν τους δεσμούς τους τα τελευταία χρόνια, συνεργάζονται στενά για την ανάπτυξη ενεργειακών πόρων στην Ανατολική Μεσόγειο, ανταλλάσσοντας πληροφορίες για την τρομοκρατία και πραγματοποιώντας συχνά κοινά στρατιωτικά γυμνάσια.

Οι δύο χώρες, μαζί με την Κύπρο, έχουν υπογράψει συμφωνίες για τα θαλάσσια σύνορα με στόχο τη διευκόλυνση της εκμετάλλευσης μεγάλων κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο.

Τον Οκτώβριο, η Αίγυπτος και η Ελλάδα καταδίκασαν σθεναρά τις συμφωνίες θαλάσσιου αερίου σε αμφισβητούμενα ύδατα μεταξύ της Τουρκίας και της κυβέρνησης της Λιβύης με έδρα την Τρίπολη, μία από τις δύο αντίπαλες διοικήσεις στο βορειοαφρικανικό έθνος.

H Αίγυπτος ελπίζει να γίνει ένας περιφερειακός ενεργειακός κόμβος με την ταχεία ανάπτυξη των προμηθειών φυσικού αερίου. Διαμόρφωσε μαζί με άλλες χώρες το Φόρουμ Φυσικού Αερίου της Ανατολικής Μεσογείου, το οποίο στοχεύει στην ανάπτυξη της αγοράς φυσικού αερίου της περιοχής.

Στο Φόρουμ συμμετέχουν η Ελλάδα, η Κύπρος, το Ισραήλ, η Ιταλία, η Ιορδανία και η Παλαιστινιακή Αρχή, αλλά αποκλείει την Τουρκία.

Κοινή επιστολή Άγκυρας-Λιβύης στα Ηνωμένα Έθνη για το «μνημόνιο»

Μετά την ανωτέρω εξέλιξη, κοινή επιστολή προς τα Ηνωμένα Έθνη απέστειλαν Τουρκία και Λιβύη, εξαπολύοντας «πυρά» εναντίον της Αθήνας και της κριτικής που ασκήθηκε από πλευράς της για το παράνομο τουρκολιβυκό «μνημόνιο».

Μέσω της εν λόγω επιστολής, όπως υποστηρίζει το τουρκικό πρακτορείο Anadolu, Τουρκία και Λιβύη «προτρέπουν την Ελλάδα να σταματήσει τις αβάσιμες κατηγορίες, την επιθετική ρητορική και τις κλιμακούμενες ενέργειες και να σεβαστεί τις κυριαρχικές αποφάσεις δύο χωρών».

«Το Μνημόνιο Συνεργασίας (MOU) που υπεγράφη στις 3 Οκτωβρίου του 2022 μεταξύ των κυβερνήσεων Εθνικής Ενότητας της Λιβύης και της Δημοκρατίας της Τουρκίας στον τομέα της συνεργασίας για τους υδρογονάνθρακες είναι ένα νομικό όπλο που βασίζεται στην κυριαρχική ισότητα. Το μνημόνιο συνεργασίας προσβλέπει και στην ανάπτυξη διμερούς συνεργασίας, τόσο στη στεριά όσο και στη θάλασσα της Ανατολικής Μεσογείου και ως εκ τούτου πληροί πλήρως τις αρχές του διεθνούς δικαίου, αναφορικά με τις φιλικές σχέσεις και τη συνεργασία μεταξύ κρατών» γράφουν ο Feridun Sinirlioglu, μόνιμος αντιπρόσωπος της Τουρκίας στα Ηνωμένα Έθνη, και ο Taher El-Sonni, μόνιμος αντιπρόσωπος της Λιβύης.

Κατά την ίδια πηγή, η επιστολή τονίζει ότι «αντίθετα με τις αιτιάσεις της Ελλάδας, η κυβέρνηση ενότητας της Λιβύης έχει τη δυνατότητα να προχωρά σε διεθνείς συμφωνίες και ότι οι νόμοι της επιτρέπουν στην κυβέρνηση να διαπραγματεύεται συμφωνίες με άλλα κράτη».

«Η Ελλάδα παραλείπει να αναφέρει ή εσκεμμένα αγνοεί ότι πολλά κράτη, μεταξύ των οποίων και μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχουν υπογράψει δεκάδες άλλα μνημόνια συνεργασίας με την κυβέρνηση ενότητας της Λιβύης σε τομείς –από την ενέργεια, στις υποδομές και σε οικονομικές δραστηριότητες- που απαιτούν μακροπρόθεσμες δεσμεύσεις από τους υπογράφοντες» αναφέρει η εν λόγω επιστολή.

Οι δύο πλευρές απορρίπτουν, επίσης, ότι παραβιάζονται τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας.

«Οι αντιρρήσεις της Ελλάδας ότι το εν λόγω μνημόνιο συνεργασίας παραβιάζει τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα είναι απαράδεκτες για την Λιβύη και την Τουρκία. Το ίδιο ισχύει και για τη συμφωνία θαλάσσιων συνόρων που υπεγράφη ανάμεσα στην Αίγυπτο και την Ελλάδα. Τα θεωρούμε άκυρα και δεν αντιτίθενται σε εμάς. Με βάση το διεθνές δίκαιο, η Ελλάδα δεν δικαιούται κυριαρχικά δικαιώματα σε θαλάσσιες περιοχές που οριοθετούνται μεταξύ της Λιβύης και της Τουρκίας» υποστηρίζουν οι δύο πλευρές στην επιστολή τους.

Μάλιστα, οι μόνιμοι αντιπρόσωποι των δύο χωρών επιτίθενται εκ νέου στην Αθήνα, υποστηρίζοντας ότι η Ελλάδα είναι αυτή που αγνοεί τα κυριαρχικά δικαιώματα της Τουρκίας και της Λιβύης.

«Η Ελλάδα συνεχίζει να ερμηνεύει το θαλάσσιο δίκαιο και γενικά το διεθνές δίκαιο επιλεκτικά» αναφέρει η επιστολή.