Σε μια λεπτή κλωστή κρέμεται η ασφάλεια του πυρηνικού εργοστασίου της Ζαπορίζια

«Όσοι παραμένουν στις θέσεις τους κάνουν αδύνατα πράγματα για να διατηρήσουν το εργοστάσιο ασφαλές. Έχουν αποδείξει τον επαγγελματισμό τους σε ολόκληρο τον κόσμο», είπε ο Oleksii Melynchuk, πρώην εργαζόμενος στον πυρηνικό σταθμό. «Ακόμη και χωρίς την κατάληψη, θα ήταν πολύ δύσκολο σωματικά και ψυχολογικά να λειτουργήσει ο σταθμός με τα σημερινά επίπεδα στελέχωσης. Αλλά αν προσθέσετε την πίεση από τους κατακτητές, τότε γίνεται πιο δύσκολο».

Το εργοστάσιο της Ζαπορίζια, ο μεγαλύτερος πυρηνικός σταθμός της Ευρώπης έχει γίνει παγκοσμίως γνωστό από τότε που ονομάστηκε το πιο επικίνδυνο μέρος στη Γη: οι έξι πυρηνικοί αντιδραστήρες του βρίσκονται στην πρώτη γραμμή ενός καταστροφικού πολέμου.

Σε μια αρκετά τυπική νύχτα την περασμένη εβδομάδα, οι Ρώσοι στην αριστερή όχθη του ποταμού εκτόξευσαν 40 οβίδες και ρουκέτες στη Νικόπολη, μια πόλη στη δεξιά όχθη που ελέγχεται από την Ουκρανία, με αποτέλεσμα να πέσουν στις σειρές των πενταόροφων πολυκατοικιών που κατασκευάστηκαν για τους εργάτες εργοστασίου τη δεκαετία του 1960.

Μετά από 10 μήνες πολέμου, τα κτήρια ειναι μισοαάδεια. Το μόνο θύμα που αναφέρθηκε τη συγκεκριμένη νύχτα ήταν ένας 65χρονος που μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο και του οποίου το διαμέρισμα προσφέρει πλέον μία ολοκληρωμένη θέα στον σταθμό παραγωγής ενέργειας.

Το επόμενο πρωί, οι επισκευές είχαν ήδη ξεκινήσει. Ακούστηκαν τέσσερις δυνατοί κρότοι καθώς τα πυροβόλα του ουκρανικού στρατού στην κοντινή όχθη του ποταμού άνοιξαν πυρ εναντίον των ρωσικών θέσεων και, λίγα λεπτά αργότερα, οι σειρήνες της Νικόπολης ήχησαν εν αναμονή μιας ρωσικής απάντησης. Τα υπόγεια των κοντινών κτηρίων έχουν μετατραπεί σε καταφύγια με κρεβάτια και σχολικά θρανία, αλλά το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού που έχει απομείνει έχει συνηθίσει τόσο πόλύ τους βομβαρδισμούς, που απλώς συνεχίζουν τη μέρα τους.

Οι Ουκρανοί επιμένουν ότι είναι εξαιρετικά προσεκτικοί στους στόχους που πυροβολούν, ακόμη και όταν δέχονται πυρά από την περιοχή του εργοστασίου της Ζαπορίζια. Την Πέμπτη, η ουκρανική εταιρεία πυρηνικής ενέργειας, Energoatom, κατηγόρησε τη Ρωσία ότι έφερε τα συστήματα πολλαπλών πυραύλων εκτόξευσης Grad κοντά στον αντιδραστήρα 6, ο οποίος βρίσκεται κοντά στην περιοχή όπου φυλάσσεται αναλωμένο πυρηνικό καύσιμο. Ο πιθανός στόχος, ισχυρίστηκε η Energoatom, ήταν να βομβαρδίσει τη Νικόπολη και την κοντινή πόλη Mαρζανέτς, χρησιμοποιώντας τη θέση τους ως κάλυψη.

Τα τοιχώματα των αντιδραστήρων είναι αρκετά παχιά ώστε να αντέχουν τα πυρά του πυροβολικού, αλλά ένα άμεσο χτύπημα στα δοχεία αναλωμένου καυσίμου θα μπορούσε κάλλιστα να οδηγήσει στην απελευθέρωση ραδιενεργού υλικού στην ατμόσφαιρα. Από τότε που κατέλαβαν τον έλεγχο του σταθμού ηλεκτροπαραγωγής τον Μάρτιο, οι Ρώσοι άρχισαν να χτίζουν ένα τσιμεντένιο καταφύγιο πάνω από τα χρησιμοποιημένα καύσιμα, αλλά Ουκρανοί αξιωματούχοι λένε ότι αυτό γίνεται χωρίς να τηρούνται τα συνήθη διεθνή πρωτόκολλα ασφαλείας.

«Πυρηνική τρομοκρατία»

Νωρίτερα μέσα στην εβδομάδα, ο υπουργός Άμυνας της Ρωσίας, Σεργκέι Σόιγκου, κατηγόρησε την Ουκρανία για «πυρηνική τρομοκρατία», λέγοντας ότι οι ένοπλες δυνάμεις της είχαν εκτοξεύσει 33 οβίδες μεγάλου διαμετρήματος στο εργοστάσιο της Ζαπορίζια τις προηγούμενες δύο εβδομάδες. Η πιο πρόσφατη έκθεση της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ), η οποία έχει τέσσερις επιθεωρητές στην κατεχόμενη από τη Ρωσία τοποθεσία, ανέφερε ότι την περασμένη Παρασκευή δεν υπήρξε κανένας βομβαρδισμός του εργοστασίου από τις 20 Νοεμβρίου, αν και τα πυρά του πυροβολικού είχαν προσγειωθεί στην περιοχή.

Ο Πέτρο Κοτίν, πρόεδρος της Energoatom, ισχυρίζεται ότι οι βομβαρδισμοί της περιοχής γύρω από τους πυρηνικούς αντιδραστήρες είναι ψευδείς επιθέσεις που πραγματοποιούνται από ρωσικές δυνάμεις κατοχής. «Έχουν δύο ειδικά φορτηγά, τα οποία γνωρίζουμε ότι έχουν όλμους μέσα, τα οποία μπαίνουν στο δάσος και κάθε φορά που πηγαίνουν εκεί, υπάρχει βομβαρδισμός γύρω από το εργοστάσιο», είπε στον Guardian.

Ο Ντμίτρο Ορλόφ, ο δήμαρχος του Ενερχοντάρ, της πόλης δίπλα στο πυρηνικό εργοστάσιο που φιλοξενεί τους εργάτες του, ισχυρίστηκε ότι υπήρχαν πρόσθετα στοιχεία ότι ο βομβαρδισμός προερχόταν από τη ρωσική πλευρά.

«Μπορείτε να ακούσετε τον εξερχόμενο κρότο του πυροβολισμού και μετά δύο ή τρία δευτερόλεπτα αργότερα η οβίδα προσγειώνεται, έτσι έρχεται από πολύ κοντά και δεν υπάρχουν ουκρανικές δυνάμεις που να κλείνουν», είπε ο Ορλόφ σε μια συνέντευξη από την ουκρανική πλευρά των γραμμών στη Ζαπορίζια από όπου συνεχίζει τα καθήκοντά του στην εξορία.

«Η προσωπική μου άποψη είναι ότι αυτό γίνεται για να τρομάξει τον τοπικό πληθυσμό, ώστε οι Ρώσοι να τους πουν: «Βλέπετε, σας προστατεύουμε και οι Ουκρανοί είναι αυτοί που σας βομβαρδίζουν». Δεν ήταν δυνατό να επαληθευτούν οι λογαριασμοί του Kοτίν και του Oρλόφ για τον βομβαρδισμό ή οι αντεγκλήσεις από τη Μόσχα. Ωστόσο, οι δορυφορικές εικόνες επιβεβαίωσαν ότι ο ρωσικός στρατός αποθηκεύει στρατιωτικό εξοπλισμό μέσα στο εργοστάσιο.

Η άποψη είναι ότι αυτό είναι για να τρομάξει τον τοπικό πληθυσμό, ώστε οι Ρώσοι να τους πουν: «Βλέπετε σας προστατεύουμε και οι Ουκρανοί είναι αυτοί που σας βομβαρδίζουν». Δεν ήταν δυνατό να επαληθευτούν οι λογαριασμοί του Kοτίν και του Oρλόφ για τον βομβαρδισμό ή τις αντεγκλήσεις από τη Μόσχα.

Ωστόσο, οι δορυφορικές εικόνες επιβεβαίωσαν ότι ο ρωσικός στρατός αποθηκεύει στρατιωτικό εξοπλισμό μέσα στο εργοστάσιο. Οι επιθεωρητές της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας επί τόπου θα μπορούσαν θεωρητικά να καθορίσουν την τροχιά των εισερχόμενων πυραύλων ή βλημάτων, αλλά τέτοιου είδους αστυνομικές εργασίες δεν εμπίπτουν στη δικαιοδοσία τους.

Ο οργανισμός διαπραγματεύεται τη δημιουργία μιας ζώνης ασφαλείας γύρω από τους αντιδραστήρες, αλλά το Κίεβο επιμένει ότι η Ρωσία πρέπει πρώτα να αποσύρει όλα τα όπλα της από τον ηλεκτρικό σταθμό, κάτι στο οποίο η Μόσχα μέχρι στιγμής δεν έχει συμφωνήσει.

Φθορά του εργατικού δυναμικού

Εν τω μεταξύ, υπάρχει μια παράλληλη απειλή για την ασφάλεια μέσα από το ίδιο το εργοστάσιο: η σταθερή φθορά του εργατικού δυναμικού του κατά τους 10 μήνες της σύγκρουσης. Πολλοί βασικοί εργαζόμενοι έχουν φύγει λόγω του κινδύνου για τις οικογένειές τους ή επειδή αρνήθηκαν να εργαστούν για τους Ρώσους.

Από το εργατικό δυναμικό των 11.000 ατόμων πριν από την πλήρη εισβολή, έχουν απομείνει μόλις 4.000. Σε μια προσπάθεια να σταματήσουν την έξοδο, οι Ρώσοι κυκλοφόρησαν λίστες με το προσωπικό του εργοστασίου σε όλα τα στρατιωτικά σημεία ελέγχου στην περιοχή με εντολή να τους εμποδίσουν να φύγουν, αλλά ήταν πολύ αργά για να σταματήσει μια μεγάλη εκροή.

«Σε ορισμένες περιπτώσεις, υπάρχουν μόνο τρία άτομα για να καλύψουν μια βάρδια επτά ή οκτώ ατόμων», είπε ο Oρλόφ «Οι άνθρωποι δεν έχουν αρκετή ανάπαυση. Προκαλεί εξάντληση». Η λειτουργία υπό ένοπλη κατοχή αυξάνει το άγχος. Οι εργαζόμενοι στο εργοστάσιο βρίσκονται υπό συνεχή πίεση να υπογράψουν συμβόλαια με τη Rosatom, τη ρωσική ενεργειακή εταιρεία, που σημαίνει αποδοχή του ελέγχου της Μόσχας.