CNNi: Πώς οι δυνάμεις ασφαλείας του Ιράν χρησιμοποιούν το βιασμό για να καταπνίξουν τις διαδηλώσεις

Τις τελευταίες εβδομάδες, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης εμφανίστηκαν βίντεο που φέρεται να δείχνουν τις ιρανικές δυνάμεις ασφαλείας να επιτίθενται σεξουαλικά σε γυναίκες διαδηλώτριες στους δρόμους. Αναφορές για σεξουαλική βία κατά ακτιβιστών στις φυλακές άρχισαν να βγαίνουν στην επιφάνεια.

Οι γυναίκες διαδραμάτισαν κεντρικό ρόλο στην εξέγερση και το σύνθημα «Γυναίκες, Ζωή, Ελευθερία» αντηχεί στις αντικαθεστωτικές διαδηλώσεις.

Η κυβέρνηση του Ιράν έχει κλείσει τη χώρα σε μη διαπιστευμένους ξένους δημοσιογράφους, κλείνει τακτικά το Διαδίκτυο και καταστέλλει τις φωνές των αντιφρονούντων με μαζικές συλλήψεις. Ένα ακραίο κλίμα φόβου επικρατεί στη χώρα καθώς η καταστολή εντείνεται.

Στην έρευνά του το CNNi, συγκέντρωσε μαρτυρίες που αποκαλύπτουν σεξουαλικές επιθέσεις σε άνδρες και γυναίκες ακτιβιστές που συλλαμβάνονται. Γυναίκες διαδηλώτριες που συνελήφθησαν, περιγράφουν τη φρίκη που έχουν υποστεί στα διαβόητα κέντρα κράτησης του Ιράν.

Με την πρόσβαση των μέσων ενημέρωσης εντός του Ιράν να είναι σοβαρά περιορισμένη, το CNNi πήγε στην περιοχή κοντά στα σύνορα του Ιράκ με το Ιράν, και πήρε συνεντεύξεις από αυτόπτες μάρτυρες που είχαν εγκαταλείψει τη χώρα, επαληθεύοντας αναφορές από θύματα και πηγές εντός και εκτός Ιράν. Το CNNi επιβεβαίωσε αρκετές αναφορές για σεξουαλική βία κατά διαδηλωτών και άκουσε πολλές περισσότερες. Τουλάχιστον μία από αυτές αφορά σοβαρό τραυματισμό και μια άλλη αφορούσε τον βιασμό ενός ανήλικου αγοριού. Σε ορισμένες από τις περιπτώσεις που αποκάλυψε το CNNi, η σεξουαλική επίθεση βιντεοσκοπήθηκε και χρησιμοποιήθηκε προς εκβιασμό των διαδηλωτών σε σιωπή, σύμφωνα με πηγές που μίλησαν με τα θύματα.

Ιρανοί αξιωματούχοι δεν έχουν ακόμη ανταποκριθεί στο αίτημα του CNNi να σχολιάσουν τις αναφορές για τις φερόμενες καταχρήσεις.

Η περίπτωση της Αρμίτα Αμπάσι

Η ζωή της 20χρονης Αρμίτα Αμπάσι άλλαξε δραματικά από τη εξέγερση, καθώς οι δυνάμεις ασφαλείας του Ιράν φαίνεται να την έχουν υποβάλει σε μερικές από τις χειρότερες βαρβαρότητες τους.

Μετά την έναρξη των διαδηλώσεων, η Αμπάσι έκανε σειρά από αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δεχόμενη άπειρα σχόλια ότι ασκούσε απεριόριστη κριτική στο καθεστώς του Ιράν. Δεν είναι σαφές εάν συμμετείχε στις διαδηλώσεις. Ωστόσο, σε αντίθεση με τους περισσότερους Ιρανούς αντιφρονούντες εντός της χώρας, έκανε επώνυμα τις αντικαθεστωτικές αναρτήσεις της.

Συνελήφθη στη γενέτειρά της, το Καράτζ, ακριβώς δυτικά της Τεχεράνης, σχεδόν ένα μήνα μετά την έναρξη των διαδηλώσεων. Σε ανακοίνωση της 29ης Οκτωβρίου, η κυβέρνηση ισχυρίστηκε ότι ήταν «η ηγέτης των ταραχών» και ότι η αστυνομία ανακάλυψε «10 βόμβες μολότοφ» στο διαμέρισμά της. Αυτό προμήνυε ότι το δικαστικό σύστημα του Ιράν θα επιφύλασσε μια σκληρή τιμωρία για την 20χρονοη.

Στις 17 Οκτωβρίου, η Αμπάσι μεταφέρθηκε εσπευσμένα στο τοπικό νοσοκομείο, συνοδευόμενη από αστυνομικούς με πολιτικά ρούχα, σύμφωνα με διαρροές του νοσοκομείου. Το κεφάλι της είχε ξυριστεί και έτρεμε δυνατά. Στις μαρτυρίες, το ιατρικό προσωπικό που την φρόντιζε μίλησε για τη φρίκη που ένιωσαν όταν είδαν στοιχεία άγριου βιασμού. Οι γιατροί διέρρευσαν πληροφορίες για την περίπτωσή της στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Μια πηγή από το νοσοκομείο, η οποία ζήτησε να παραμείνει ανώνυμη για λόγους ασφαλείας, επιβεβαίωσε την αλήθεια αυτών των διαρροών στο CNNi.

«Όταν μπήκε για πρώτη φορά, (οι αστυνομικοί) είπαν ότι είχε αιμορραγία λόγω επαναλαμβανόμενου βιασμού. Οι άντρες επέμεναν να το γράψει ο γιατρός ως βιασμό πριν από τη σύλληψη», έγραψε ένα μέλος του ιατρικού προσωπικού σε ένα από τα μηνύματα.

«Αφού η αλήθεια έγινε φανερή σε όλους, άλλαξαν όλο το σενάριο», έγραψε ο γιατρός. Το CNNi μπορεί να επιβεβαιώσει ότι τέσσερις έως πέντε γιατροί διέρρευσαν τα μηνύματα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Όλοι τους είπαν ότι πίστευαν ότι δέχθηκε σεξουαλική επίθεση κατά την κράτηση.

Στην ανακοίνωσή της, η ιρανική κυβέρνηση είπε ότι η Αμπάσι υποβλήθηκε σε θεραπεία για «πεπτικά προβλήματα». Οι γιατροί στο νοσοκομείο είπαν ότι ο ισχυρισμός δεν ανταποκρίνεται στα συμπτώματα που παρουσίασε η Αμπάσι, η οποία υποβλήθηκε επίσης σε γυναικολογική και ψυχιατρική θεραπεία.

Το CNNi παρουσίασε τις πληροφορίες που διέρρευσαν για τους τραυματισμούς της Αμπάσι σε έναν Ιρανό γιατρό εκτός Ιράν, ο οποίος είπε ότι τα συμπτώματα όπως περιγράφονται υποδεικνύουν βίαιη σεξουαλική επίθεση.

Οι διαρροές δείχνουν μια εξαιρετικά μυστική διαδικασία που ελέγχεται σε μεγάλο βαθμό από τις ιρανικές δυνάμεις ασφαλείας. Ένας γιατρός είπε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι η αστυνομία εμπόδισε το προσωπικό να μιλήσει στην Αμπάσι και ότι οι αναφορές της ηγεσίας του νοσοκομείου για την ιατρική της κατάσταση άλλαζαν συνεχώς. Όταν το CNNi τηλεφώνησε στο νοσοκομείο Imam Ali, ένα μέλος του προσωπικού είπε ότι δεν είχε κανένα αρχείο για αυτήν, παρά την παραδοχή της κυβέρνησης ότι νοσηλευόταν εκεί.

Σύμφωνα με αναφορές που διέρρευσαν, οι δυνάμεις ασφαλείας απομάκρυναν την Αμπάσι από το νοσοκομείο μέσω μιας πίσω εισόδου λίγο πριν φτάσει η οικογένειά της για να τη δει. Η Αμπάσι κρατείται επί του παρόντος στη διαβόητη φυλακή Fardis του Καράτζ, σύμφωνα με την ιρανική κυβέρνηση.

Η περίπτωση της «Χάνα»

Μια Κουρδο-Ιρανή, την οποία το CNNi αποκαλεί Χάνα για την ασφάλειά της, λέει ότι ήταν μάρτυρας και υπέστη σεξουαλική βία ενώ κρατείτο. Προτού συλληφθεί, την είχαν προειδοποιήσει ότι οι γυναίκες στις ιρανικές φυλακές «τυγχάνουν πολύ άσχημης μεταχείρισης». Η μητέρα της έλαβε ένα τηλεφώνημα από το γείτονά της - υψηλόβαθμο στέλεχος στη φυλακή Μαχαμπάντ στα βορειοδυτικά της χώρας - που την προέτρεπε να μην αφήσει τις κόρες της να βγουν από το σπίτι «σε καμία περίπτωση», λέει η Χάνα στο CNNi.

Η Χάνα όμως, ήταν απτόητη. Συμμετείχε στις διαδηλώσεις και, όπως πολλές άλλες γυναίκες διαδηλώτριες που βγήκαν στους δρόμους, κουνούσε τη μαντίλα της στον αέρα προτού την κάψει.

Όταν συνελήφθη, η ιρανική αστυνομία είπε ότι την είδαν να καίει την μαντίλα της σε πλάνα παρακολούθησης. Έμεινε υπό κράτηση για 24 ώρες σε ένα αστυνομικό τμήμα στη βορειοδυτική πόλη Ούρμια.

«Στο κέντρο κράτησης, υπήρχαν περίπου 30 με 40 γυναίκες και οι υπόλοιποι ήταν αγόρια», λέει η Χάνα στο CNNi από το σπίτι των συγγενών της στην ιρακινή πλευρά της συνοριακής περιοχής Ιράν-Ιράκ.

«Υπήρχαν παιδιά ηλικίας 13 και 14 ετών που συνελήφθησαν στις διαδηλώσεις. Χτυπήθηκαν βάναυσα. Τα κακοποίησαν σεξουαλικά».

Η Χάνα έκανε ένα σκίτσο του κέντρου, όπου λέει ότι η αστυνομία κακοποιούσε τους κρατούμενους διαδηλωτές. Υπήρχε μια κύρια αίθουσα και ιδιωτικές αίθουσες ανάκρισης έξω από αυτήν, λέει.

«Ένας αστυνομικός έπαιρνε μια όμορφη κοπέλα και πήγαινε σε ένα δωμάτιο για να μείνει μόνος μαζί της και της επιτίθετο σεξουαλικά». Οι συγκρατούμενές της της είπαν ότι είχαν βιαστεί στο αστυνομικό τμήμα.

Το CNNi μπόρεσε να εντοπίσει το αστυνομικό τμήμα μέσω της περιγραφής της Χάνα, της επιβεβαίωσης από αυτόπτη μάρτυρα και του γεωεντοπισμού χρησιμοποιώντας βασικά ορόσημα.

Το μοτίβο

Οι μαρτυρίες δείχνουν ένα μοτίβο: Αστυνομικά κέντρα χρησιμοποιούνται ως σημεία φιλτραρίσματος, όπου πρώτα ανακρίνονται οι συλληφθέντες και μετά, σε ορισμένες περιπτώσεις, μεταφέρονται από μια τοποθεσία σε μια άλλη, με τις οικογένειές τους να μένουν στο σκοτάδι για το πού κρατούνται. Εκατοντάδες έχουν εξαφανιστεί σε αυτό το δίκτυο φυλακών και κέντρων κράτησης, σύμφωνα με οργανώσεις για τα δικαιώματα.

«Υπήρχαν κορίτσια που δέχτηκαν σεξουαλική επίθεση και στη συνέχεια μεταφέρθηκαν σε άλλες πόλεις», είπε. «Φοβούνται να μιλήσουν για αυτά τα πράγματα».

Σε αντίθεση με τους περισσότερους ακτιβιστές, η Χάνα έφυγε από το Ιράν. Για μέρες, αυτή και η οικογένεια του θείου της ακολουθούσαν μια ομάδα Κούρδων λαθρέμπορων διασχίζοντας τα βουνά της παραμεθόριας περιοχής. Μόνο λίγοι διαδηλωτές έχουν κάνει το επικίνδυνο αυτό ταξίδι. Αυτό συμβαίνει επειδή η ιρανική πλευρά των συνόρων έχει έντονη στρατιωτική παρουσία και οι δυνάμεις ασφαλείας πυροβολούν τακτικά για να σκοτώσουν όσους περνούν και διακινούν παράνομα λαθραία αγαθά.

Η Χάνα θυμάται ότι έξω από το μικροσκοπικό κελί ανάκρισης όπου λέει ότι της επιτέθηκε ο αστυνομικός, υποσχόμενος την ελευθερία της, είχε ξεσπάσει ένας καυγάς, αποσπώντας την προσοχή του αστυνομικού.

Αφηγείται πώς ένα κορίτσι είχε εγκλωβιστεί σε μια άλλη αίθουσα ανακρίσεων καθώς ο έφηβος αδερφός της απαιτούσε να πάει μαζί της για να βεβαιωθεί ότι τίποτα «δεν θα της συνέβαινε». Η Χάνα περιγράφει ότι η αστυνομία χτύπησε το αγόρι με ρόπαλα. Ξάπλωσε στο έδαφος, τραυματισμένος και έχοντας λερωθεί κατά τη διάρκεια του ξυλοδαρμού, θυμάται. Στο μεταξύ, η αδερφή του ούρλιαζε στην αίθουσα ανακρίσεων. Η Χάνα λέει ότι πιστεύει ότι η γυναίκα δέχτηκε σεξουαλική επίθεση.

Σε κουρδικές περιοχές η πλειονότητα των περιπτώσεων

Οι περισσότερες από τις αναφορές για σεξουαλική βία που εξετάστηκαν από το CNNi από τότε που ξεκίνησαν οι διαδηλώσεις, προέρχονταν από τα δυτικά της χώρας, όπου ζουν κυρίως Κούρδοι.

Κατά τη διάρκεια αυτής της έρευνας, το CNNi μίλησε με πηγές σε διάφορα σημεία όπου σημειώνονται διαδηλώσεις στη χώρα, συμπεριλαμβανομένων ομάδων δικαιωμάτων και ακτιβιστών που συνδέονται με τις περιοχές όπου υπάρχει κουρδική πλειοψηφία και ακτιβιστών που βρίσκονται σε τακτική επαφή με γυναίκες κρατούμενες σε βασικές φυλακές, όπως η φυλακή Evin στην Τεχεράνη.

Παρά τη δυσκολία διερεύνησης αυτών των ισχυρισμών και τους κινδύνους που διατρέχουν τα θύματα που τους αναφέρουν, το CNNi έμαθε για 11 περιστατικά —ενίοτε με πολλά θύματα— σεξουαλικής βίας εναντίον διαδηλωτών στις ιρανικές φυλακές και έχει επιβεβαιώσει σχεδόν τα μισά από αυτά. Σχεδόν όλα συνέβησαν στις κουρδικές περιοχές.

Σε μια περίπτωση, το CNNi έλαβε την ηχητική μαρτυρία ενός 17χρονου αγοριού που είπε ότι ο ίδιος και οι φίλοι του βιάστηκαν και υποβλήθηκαν σε ηλεκτροσόκ όταν βρίσκονταν υπό κράτηση αφού συνελήφθησαν στις διαδηλώσεις. Μαρτυρίες που άκουσε το CNNi δείχνουν ότι η σεξουαλική επίθεση του ανήλικου αγοριού δεν ήταν ένα μεμονωμένο περιστατικό.

Οι διεθνείς οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων Human Rights Watch και η Διεθνής Αμνηστία δήλωσαν επίσης ότι κατέγραψαν αρκετές περιπτώσεις σεξουαλικής επίθεσης στις φυλακές από την έναρξη των διαδηλώσεων στα μέσα Σεπτεμβρίου.

Ο επικεφαλής του δικτύου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Κουρδιστάν, Ρεμπίν Ραχμάνι, είπε στο CNNι ότι δύο γυναίκες υπό κράτηση, με τις οποίες μίλησε, απειλήθηκαν ότι θα βιάσουν τις έφηβες αδελφές τους ως μέσο πίεσης για να δώσουν μια αναγκαστική τηλεοπτική ομολογία. Σε ένα από αυτά τα περιστατικά, οι δυνάμεις ασφαλείας έφεραν την έφηβη αδερφή της γυναίκας στην αίθουσα ανακρίσεων και τη ρώτησαν αν ήταν «έτοιμη» να τους αφήσει να βιάσουν την αδερφή της, είπε, επικαλούμενος την μαρτυρία της γυναίκας. Η γυναίκα ενέδωσε και ομολόγησε.

Το CNNi βασίστηκε σε πηγές και θύματα εντός του Ιράν που διακινδύνευαν την ελευθερία και τις ζωές τους για να αναφέρουν τη σεξουαλική βία. Στην περίπτωση της Αρμίτα Αμπάσι, ο φαινομενικά άγριος βιασμός της είναι απίθανο να είχε γίνει δημόσια γνωστός αν οι γιατροί δεν είχαν διαρρεύσει τις λεπτομέρειες στον Τύπο και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

«Δεν προσπαθώ να σκορπίσω φόβο και φρίκη», έγραψε ένας γιατρός από το νοσοκομείο Imam Ali σε μια ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. «Αλλά αυτή είναι η αλήθεια. Ένα έγκλημα συμβαίνει και δεν μπορώ να μείνω σιωπηλός».

Επιμέλεια: Σπυριδούλα Σκούρα

How Iran's security forces use rape to quell protests, By Tamara Qiblawi, Barbara Arvanitidis, Nima Elbagir, Alex Platt, Artemis Moshtaghian, Gianluca Mezzofiore, Celine Alkhaldi and Muhammad Jambaz, CNN