Μπορεί ο Ρίσι Σούνακ να βάλει τέλος στο χάος και να αποκαταστήσει την αξιοπιστία της Βρετανίας;

Ο Σούνακ θα μεταβεί στα Ανάκτορα του Μπάκιγχαμ την Τρίτη το πρωί για την ακρόασή του με τον Βασιλιά, και στη συνέχεια θα γίνει πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου.

Ο άνθρωπος που υπηρέτησε ως υπουργός Οικονομικών του Μπόρις Τζόνσον για δυόμισι χρόνια, μόνο για να παραιτηθεί και να ρίξει την κυβέρνησή του, αντιμετωπίζει τώρα το απίστευτο καθήκον να αναλάβει τα «ηνία» ενός έθνους στα πρόθυρα της κατάρρευσης, μετά την καταστροφική θητεία της Τρας.

Εύκολα μπορεί κάποιος να υποθέσει, ότι θα το κάνει εφαρμόζοντας το οικονομικό σχέδιο που περιέγραψε όταν υπέβαλε υποψηφιότητα για την ηγεσία των Τόρις νωρίτερα φέτος.

Ο Σούνακ επέκρινε τα σχέδια της Τρας για μείωση των φόρων και χρηματοδότηση των καθημερινών δαπανών μέσω δανεισμού, λέγοντας ότι κάτι τέτοιο θα προκαλούσε οικονομική καταστροφή.

Αποδείχτηκε ότι είχε δίκιο, όταν η κυβέρνηση Τρας εφάρμοσε τα σχέδιά της σε έναν «μίνι-προϋπολογισμό», που προκάλεσε τη πτώση της λίρας στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων δεκαετιών και κατάρρευση των τιμών των ομολόγων, εκτινάσσοντας το κόστος δανεισμού στα ύψη και ωθώντας τα συνταξιοδοτικά ταμεία στο χείλος της αφερεγγυότητας.

Όπως προέβλεψε επίσης ο Σούνακ, η αύξηση των επιτοκίων δυσκόλεψε τις αποπληρωμές των στεγαστικών δανείων και οι δανειστές προσπάθησαν να αποσύρουν τα προϊόντα τους από την αγορά, καταρρίπτοντας τις ελπίδες πολλών επίδοξων ιδιοκτητών ακινήτων σχεδόν σε μια νύχτα.

Η φήμη της Βρετανίας διεθνώς είχε ήδη υποστεί πλήγμα προτού η Τρας αναλάβει καθήκοντα.

Τα ατελείωτα σκάνδαλα που τελικά ανάγκασαν τον Τζόνσον να παραιτηθεί από το αξίωμα, πέρα από τις επανειλημμένες απειλές του να παραβιάσει το διεθνές δίκαιο σχετικά με τη συμφωνία για το Brexit που έκανε προσωπικά με την Ευρωπαϊκή Ένωση, είχαν κάνει τους ηγέτες παγκοσμίως καχύποπτους προς το Ηνωμένο Βασίλειο.

Αυτό δεν σημαίνει ότι το Ηνωμένο Βασίλειο έχει χάσει το ρόλο του στην παγκόσμια σκηνή.

Η υποστήριξη της κυβέρνησης στην Ουκρανία, για παράδειγμα, έχει χαρίσει στη Βρετανία -και ιδιαίτερα στον Τζόνσον- τον έπαινο από άλλους δυτικούς ηγέτες.

Ο πρώην σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ Τζον Μπόλτον έγραψε στο Politico τη Δευτέρα ότι:

«H Βρετανία υπήρξε η κορυφαία ξένη δύναμη που υποστηρίζει την Ουκρανία. Υπό την τριανδρία του πρωθυπουργού Μπόρις Τζόνσον, της υπουργού Εξωτερικών Λιζ Τρας και του υπουργού Άμυνας Μπεν Ουάλας, το Λονδίνο βρισκόταν στην πρώτη γραμμή με την αποφασιστικότητα της πολιτικής ηγεσίας».

Η ανέλιξη του Σούνακ μπορεί να αποδοθεί στο χάος των τελευταίων μηνών.

Θεωρείται ένα «ασφαλές λιμάνι», έχοντας κερδίσει μεγάλο έπαινο για τον χειρισμό του στην οικονομία κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19, βοηθώντας επιχειρήσεις και πολίτες με μεγάλα κρατικά προγράμματα δαπανών που έσωσαν πολλά νοικοκυριά.

Και τώρα, η «αποστολή» του τώρα είναι ξεκάθαρη: Να φέρει ηρεμία.

Δυστυχώς για τον Σούνακ, έχει κληρονομήσει ένα πολιτικό κόμμα που τα τελευταία χρόνια βρίσκεται σε μια συνεχή εσωτερική περιδίνηση.

Το Συντηρητικό Κόμμα του 2022 ορίζεται από τον φραξιονισμό, κάτι που κατέστησε δύσκολη τη διαχείρισή του τόσο για τον Τζόνσον όσο και για την Τρας.

Το κόμμα διαιρείται σε πολλές περισσότερες πτέρυγες από ό,τι αριστερά και δεξιά, αλλά ο Σούνακ πιθανότατα θα έχει τη μεγαλύτερη δυσκολία με τη λαϊκιστική πτέρυγα των Brexiteers του κόμματος, η οποία λάτρευε τον Τζόνσον.

«Η πραγματικότητα είναι ότι τα πιο σκληρά στοιχεία της δεξιάς των Brexiteers πιθανότατα δεν υποστήριξαν κανέναν επειδή γνωρίζουν ότι υπάρχει μια διαμάχη με τον νέο πρωθυπουργό για το Brexit», δήλωσε στο CNNi η Σάλμα Σαχ, πρώην σύμβουλος των Συντηρητικών.

«Μία από τις κορυφαίες προτεραιότητες για τον Σούνακ θα είναι η διαπραγμάτευση του Πρωτοκόλλου της Βόρειας Ιρλανδίας (ένα αμφισβητούμενο μέρος της συμφωνίας μετά το Brexit)».

Ο Σούνακ μπορεί είτε να αγνοήσει, είτε να κατευνάσει αυτούς τους ανθρώπους.

«Μπορεί να προσπαθήσει να εξουδετερώσει τους ανθρώπους από αυτή την πτέρυγα του κόμματος που δεν θα τον συγχωρήσουν για την "προδοσία" του Μπόρις ή τον δημοσιονομικό του περιορισμό, διορίζοντας ένα υπουργικό συμβούλιο που θα τους κατευνάσει. Πιθανώς, αυτό σημαίνει να καταπιεί την περηφάνια του και να βρει κάτι για τον Μπόρις και τη Λιζ Τρας να κάνουν», πρόσθεσε η Σαχ.

Αν δεν το κάνει, τότε ο Τζόνσον θα μπορούσε να προκαλέσει προβλήματα στον Σούνακ από τα παρασκήνια, αν είχε διάθεση για εκδίκηση.

«Πιθανώς δεν θα τον βάλει στην κυβέρνηση, πράγμα που θα μπορούσε να σημαίνει ότι θα προκαλούσε προβλήματα από τα παρασκήνια. Υποθέτω πως ελπίζουν απλά ότι θα τα παρατήσει και θα φύγει για να βγάλει χρήματα», είπε ο Τιμ Μπέιλ, καθηγητής πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Queen Mary.

Η διαχείριση του κόμματος είναι κάτι που μπορεί να ξεφύγει από τον έλεγχο του Σούνακ στο άμεσο μέλλον. Αυτό όμως στο οποίο έχει χάρισμα είναι η οικονομική πολιτική και η συναλλαγή με διεθνείς εταίρους.

«Είναι κάποιος με μεγάλη παγκόσμια εμπειρία έξω από την πολιτική και ασχολήθηκε επίσης με παγκόσμιες προσωπικότητες ως υπουργός Οικονομικών. Είναι άπταιστος επικοινωνιακά και ξέρει τι λέει όταν πρόκειται για την οικονομία. Οπότε πιστεύω ότι υπάρχουν όλες οι πιθανότητες να γίνει ευπρόσδεκτος από τη διεθνή κοινότητα, όχι μόνο αν μπορέσει να τακτοποιήσει την οικονομία αλλά και την πολιτική του Ηνωμένου Βασιλείου», πρόσθεσε ο Μπέιλ.

Σε έναν ιδανικό κόσμο για τον Σούνακ, θα έφερνε οικονομική σταθερότητα και μαζί της πολιτική σταθερότητα. Αλλά οι μακροχρόνιοι παρατηρητές της βρετανικής πολιτικής θα γνωρίζουν ότι αυτά τα δύο δεν πάνε πάντα χέρι-χέρι.

«Θα πρέπει να εφαρμόσει πολιτικές λόγω του μίνι προϋπολογισμού της Τρας που θα είναι πολιτικά αντιδημοφιλείς σε διαφορετικές ομάδες για διαφορετικούς λόγους», δήλωσε η Βίκι Πράις, πρώην επικεφαλής της Κυβερνητικής Οικονομικής Υπηρεσίας του Ηνωμένου Βασιλείου.

Αυτό, είπε η Πράις, θα μπορούσε να σημαίνει λιτότητα για την εξισορρόπηση των λογαριασμών, απροσδόκητους φόρους στις ενεργειακές επιχειρήσεις και αντιστροφή της ιδέας της Τρας να αφαιρέσει τα ανώτατα όρια στα μπόνους των τραπεζιτών.

«Πρέπει να εξισορροπήσει πολιτικές που θα μπορούσαν να εξοργίσουν τους Συντηρητικούς βουλευτές με πολιτικές που θα μπορούσαν να στρέψουν το κοινό εναντίον του».

Από την πλευρά τους, οι Συντηρητικοί βουλευτές και σύμβουλοι είναι ένα μείγμα ανακουφισμένων, εξαγριωμένων, ανήσυχων και σε ορισμένες περιπτώσεις ηττημένων.

Κάποιοι πιστεύουν ότι το κοινό θα εκτιμήσει λίγη γαλήνη και ησυχία από το πολιτικό χάος.

Μερικοί πιστεύουν ότι ο άνθρωπος που κατέστρεψε τον Τζόνσον, τα κατάφερε με τον τρόπο του.

Κάποιοι πιστεύουν ότι ο Σούνακ θα είναι πολύ μαλακός στο Brexit. Κάποιοι πιστεύουν ότι οι επόμενες εκλογές έχουν ήδη χαθεί.

Απομένουν θεωρητικά τουλάχιστον δύο χρόνια μέχρι να διεξαχθούν οι επόμενες γενικές εκλογές.

Αυτός είναι περισσότερο από αρκετός χρόνος για τον Σούνακ να σταθεροποιήσει «το πλοίο» και ανεβάσει δημοσκοπικά το κόμμα των Συντηρητικών, που τον τελευταίο καιρό έχει κατακρεμνιστεί στις δημοσκοπήσεις.

Αλλά πρέπει να έχει μαζί του και το κόμμα του.

Και αν οι προηγούμενες εβδομάδες μας έχουν διδάξει κάτι, είναι ότι ο νέος πρωθυπουργός μπορεί να γίνει ένας ακόμα ηγέτης των Συντηρητικών που θα αναγκαστεί να αφιερώσει περισσότερο χρόνο στη διαχείριση της εσωτερικής πολιτικής του κόμματός του παρά στην αντιμετώπιση των μαζικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει η χώρα του.

Επιμέλεια, απόδοση: Σπυριδούλα Σκούρα

Can Rishi Sunak end the chaos and restore Britain’s credibility?, Analysis by Luke McGee, CNN