Κων/νος Φίλης: Η αλλαγή status quo που φέρνουν τα δημοψηφίσματα και η πυρηνική μπλόφα (;) του Πούτιν

Η Ρωσία τις τελευταίες ημέρες βρυχάται επικίνδυνα. Η πρόσφατη απελευθέρωση αρκετών περιοχών που είχαν καταλάβει οι ρωσικές δυνάμεις στα βορειοανατολικά της Ουκρανίας από τον ουκρανικό στρατό, φαίνεται πως έκαναν τη ρωσική «αρκούδα» να ξεχάσει οποιοδήποτε αφήγημα περί «αποναζιστικοποίησης» της γειτονικής χώρας και να δείξει τα δόντια της.

Αφού επανάφερε με κρότο στο τραπέζι το ζήτημα της πυρηνικής απειλής, η οποία μετά τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι θεωρείται «ταμπού», υπογραμμίζοντας ότι «δεν μπλοφάρει», κάλεσε σε μερική επιστράτευση τους Ρώσους και επέσπευσε τα ψευδο-δημοψηφίσματα στις κατακτημένες από τους Ρώσους περιοχές στην Ουκρανία, απειλώντας με την επιβολή status quo αλά Κριμαία σε Ζαπορίζια, Λουχάνσκ, Ντονέτσκ και Χερσώνα.

«Θεωρώ ότι αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε στην τρίτη φάση του πολέμου» εκτιμά στο CNN Greece ο Κωνσταντίνος Φίλης, διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων και αναπληρωτής καθηγητής του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος και εξηγεί:

«Η επίσπευση των δημοψηφισμάτων θα δημιουργήσει μια νέα πραγματικότητα. Η πραγματικότητα αυτή είναι ότι οι εναπομείναντες στις τέσσερις αυτές περιοχές –γιατί προφανώς ένα μεγάλο κομμάτι των γηγενών πληθυσμών έχει εκτοπιστεί λόγω του πολέμου και όποιοι έχουν μείνει θα ψηφίσουν παρέα με τα όπλα των Ρώσων στρατιωτών- θα ψηφίσουν υπέρ της ένταξης στη Ρωσία. Επομένως, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία για το αποτέλεσμα των δημοψηφισμάτων. Αυτό που μένει να δούμε είναι πόσο υψηλό θα είναι το ποσοστό αυτών που θα ψηφίσουν υπέρ».

»Αυτό σημαίνει ότι αν ο Πούτιν, την αμέσως επομένη, όπως συνέβη με την Κριμαία, προσαρτήσει τις τέσσερις αυτές περιοχές στη Ρωσία, έχουμε αλλαγή του status quo. Αλλαγή η οποία είναι μεν παράνομη, όπως ήταν και στην Κριμαία, ωστόσο είναι μια de facto νέα κατάσταση. Μέχρι σήμερα η Ρωσία μεν κατείχε αυτές τις περιοχές, αλλά δεν ξέραμε ποιο είναι το μέλλον τους -αν δηλαδή θα τις διαπραγματευόταν, αν θα έμπαιναν σε ένα ειδικό στάτους αυτονομίας μεν, εντός της ουκρανικής κυριαρχίας δε. Μετά τα δημοψηφίσματα πλέον έχουμε ένα νέο δεδομένο», τονίζει ο καθηγητής.

Αν οι προβλέψεις για το αποτέλεσμα των δημοψηφισμάτων επιβεβαιωθούν, θα μιλάμε πλέον για ξαναμοίρασμα της τράπουλας στο 15% της ουκρανικής επικράτειας, το οποίο «περνάει» πλέον σε ρωσικά χέρια.

Υπογραμμίζεται ότι την Παρασκευή το ΝΑΤΟ, με δήλωσή του, καταδίκασε με τον πιο έντονο τρόπο το σχέδιο διεξαγωγής δημοψηφισμάτων.

«Αυτό το νέο δεδομένο δημιουργεί κινδύνους, διότι η Ρωσία ισχυρίζεται πως αν η εθνική της ασφάλεια -η οποία πλέον δεν θα είναι στα τωρινά της σύνορα αλλά στα νέα σύνορα μετά τα δημοψηφίσματα- και η κυριαρχία της τεθούν σε κίνδυνο, θα απαντήσει ακόμη και με τη χρήση πυρηνικών», επισημαίνει ο κ. Φίλης στο CNN Greece.

«Ουσιαστικά λοιπόν, απειλώντας με χρήση πυρηνικών, η Ρωσία προσπαθεί να προκαταλάβει τις εξελίξεις και να αποτρέψει μία απόπειρα ανακατάληψης αυτών των περιοχών από τις ουκρανικές δυνάμεις με τα δυτικά όπλα και την όποια συνδρομή προσφέρουν οι δυτικοί».

»Δηλαδή κλιμακώνει πάρα πολύ, γιατί ο Πούτιν αντιλαμβάνεται, πέρα από τη μερική επιστράτευση, η οποία θα πάρει καιρό για να μπορέσει να υλοποιηθεί, ότι η απειλή των πυρηνικών όπλων θα λειτουργήσει αποτρεπτικά απέναντι στους Ουκρανούς».

Η εξέλιξη αυτή θα έχει, όμως, και μία ακόμη άμεση συνέπεια κατά τον διεθνολόγο:

«Σημαίνει επίσης ότι απομακρύνεται το ενδεχόμενο διαπραγμάτευσης. Στην Ουκρανία το κλίμα που επικρατεί αυτή τη στιγμή στον κόσμο είναι ότι, ακόμη κι αν ο Πούτιν απειλεί με τη χρήση πυρηνικών, οι Ουκρανοί θα πάνε μέχρι τέλους και ότι δεν έχουν κανένα λόγο να διαπραγματευτούν με τον εισβολέα, ο οποίος μάλιστα θέλει να ακρωτηριάσει ένα 15% της ουκρανικής επικράτειας».

Στο πρόσφατο διάγγελμά του, ο Ρώσος πρόεδρος διευκρίνισε ότι δεν μπλοφάρει.

Ποια αντίδραση ωστόσο θα ήταν αποτελεσματική ώστε ακόμη και το ενδεχόμενο μπλόφας να απομακρυνθεί οριστικά από το τραπέζι;

«Κανείς δεν μπορεί να ξέρει κατά πόσο το εννοεί. Ας πούμε ότι μπλοφάρει. Μπορεί κανείς, όταν η μπλόφα αφορά σε χρήση πυρηνικών, να πάρει το ρίσκο; Αν θέλουμε να αποτρέψουμε τον Πούτιν από το να χρησιμοποιήσει πυρηνικά, θα πρέπει να του διαμηνυθεί, όχι μόνο από τις ΗΠΑ αλλά και από την Κίνα ότι τυχόν χρήση πυρηνικών, οποιουδήποτε τύπου, όχι μόνο θα τον απομονώσει αλλά θα είναι και το τέλος του. Μόνο αν το κίνημα είναι κοινό από τις χώρες που είναι κοντά ή τις αισθάνεται πιο κοντά, θα έχει αποτέλεσμα», εκτιμά ο διεθνολόγος.

Ο ρόλος της Κίνας και της Τουρκίας

Με την Δύση αυτή τη στιγμή να θεωρείται από τον Πούτιν «εχθρός» με αποτέλεσμα να αρνείται να διαπραγματευτεί μαζί της ή να δεχτεί τη διαμεσολάβησή της σε σχέση με την Ουκρανία, ο Κωνσταντίνος Φίλος εκτιμά ότι μια αποφασιστική παρέμβαση της Κίνας «πάνω ή κάτω από τα ραντάρ» θα ήταν πολύ πιο αποτελεσματική στο να θορυβήσει τον Ρώσο πρόεδρο αναγκάζοντάς τον σε αναδίπλωση, από οποιαδήποτε επ' απειλή επιβολής νέων κυρώσεων.

«Το τελευταίο που θα ήθελε η Κίνα είναι να δει πυρηνικά στην Ουκρανία. Η Κίνα εκμεταλλεύεται την αδυναμία της Ρωσίας, η οποία έχει περιθωριοποιηθεί από τη Δύση και από τον "πλούσιο" κόσμο για να πετύχει μαζί της συμφωνίες οι οποίες είναι λεόντειες για τη Ρωσία και ιδιαίτερα ευνοϊκές για τα κινεζικά συμφέροντα».

Και συνεχίζει: «Η Κίνα δεν στηρίζει τη Ρωσία στον πόλεμο της Ουκρανίας. Περισσότερο κριτικάρει και βρίσκεται αντιμέτωπη με τη Δύση στον πόλεμο της Ουκρανίας, κατηγορώντας την ότι αυτή προκάλεσε σε μεγάλο βαθμό αυτό που συνέβη. Αν δούμε όμως προσεκτικά τη στάση των Κινέζων, δεν είμαι βέβαιος ότι έχουν στηρίξει άκριτα τη Ρωσία στο ουκρανικό. Η Κίνα είναι άλλωστε οφελειμένη από την παγκοσμιοποίηση και δεν θέλει να την δει να υπονομεύεται από μια σύγκρουση μεταξύ Ανατολής και Δύσης γιατί αυτό θα έχει άμεσο αντίκτυπο στην κινεζική οικονομία.

»Δεύτερον, έχοντας την Ξιγιάνγκ, την επαρχία με τους Ουιγούρους, τη μουσουλμανική αυτή μειονότητα, και έχοντας μια "ευαισθησία" στην εμπλοκή τρίτων στο εσωτερικό κρατών, δεν είναι σίγουρο ότι της αρέσει μια χώρα που είναι κοντά της, έστω και ως junior partner να ακρωτηριάζει εδαφικά μια άλλη χώρα, να εισβάλει σε αυτή, να παραβιάζει κάθε έννοια του διεθνούς δικαίου, το απαραβίαστο των συνόρων κλπ».

Όσον αφορά στην Τουρκία και τη στάση του Ερντογάν, ο κ. Φίλης «βλέπει» τη στάση του Τούρκου προέδρου να προσαρμόζεται... γεωγραφικά, ανάλογα με το πού βρίσκεται.

«Εκτός από τον Ερντογάν εσωτερικού και Ερντογάν εξωτερικού, υπάρχει και ο Ερντογάν Ειρηνικού και Ερντογάν Ατλαντικού. Βρισκόμενος στον Ειρηνικό την περασμένη εβδομάδα τον είδαμε να είναι αλά μπρατσέτα με τον Πούτιν και να μιλά για την προοπτική πλήρους ένταξης της Τουρκίας στον Οργανισμό της Σαγκάης.

Ο ίδιος άνθρωπος λίγες μέρες μετά από την Αμερική είπε, πρώτον, ότι πηγαίνουν καλά οι συζητήσεις για τα F-16 (ας πούμε ότι αυτό δεν σχετίζεται με τη Ρωσία που προφανώς σχετίζεται γιατί έχει να κάνει με τους S-400), και, δεύτερον, δύο τουρκικές τράπεζες αποφάσισαν να βγουν από το σύστημα MISK το οποίο δίνει τη δυνατότητα στους Ρώσους που βρίσκονται στην Τουρκία να σηκώνουν λεφτά από τις τράπεζες χωρίς να περνούν μέσα από το χρηματοπιστωτικό σύστημα στο οποίο δεν έχουν πλέον πρόσβαση (Mastercard, Visa κλπ). Φαίνεται λοιπόν πως ανάλογα με τη θέση που βρίσκεται αλλάζει και τη στάση του».