Πυρηνικές απειλές και επιστράτευση: Τα μηνύματα του διαγγέλματος Πούτιν και ποιοι οι αποδέκτες τους
Η πρόσφατη ανακατάληψη εδαφών από τον ουκρανικό στρατό αναδιαμορφώνουν την πολιτική του πολέμου, η έκβαση του οποίου απέχει πολύ από την τελική της εικόνα, με τη Ρωσία να αποδεικνύεται -για την ώρα- στρατιωτικά ευάλωτη και τον Βλαντιμίρ Πούτιν να εξαγγέλλει μερική επιστράτευση, ενισχύοντας τις επικρίσεις κατά του ίδιου και στο εσωτερικό της χώρας.
Οι Ουκρανοί κατάφεραν να απωθήσουν τις ρωσικές δυνάμεις όχι μόνο στο Χάρκοβο, αλλά και να απειλήσουν περιοχές στο Ντονμπάς - η «απελευθέρωση» των οποίων ήταν ένας από τους αρχικούς πολεμικούς στόχους του Ρώσου προέδρου.
Το διάγγελμα για μερική επιστράτευση και ενδεχόμενη πυρηνική κλιμάκωση επιβεβαίωσε, όπως σημειώνουν οι αναλυτές, την αδυναμία της Μόσχας να ενισχύσει την πρώτη γραμμή του μετώπου παρά τις τσετσενικές μονάδες, τα τάγματα εθελοντών, τις πολιτοφυλακές από το Λουχάνσκ και το Ντόνετσκ, αλλά και τους κατάδικους που στρατολογήθηκαν από την ομάδα Wagner.
Ο υπουργός Αμυνας της Ρωσίας, Σεργκέι Σοϊγκού, ανακοίνωσε την Τετάρτη ότι 5.937 Ρώσοι στρατιώτες έχουν σκοτωθεί μέχρι στιγμής, αριθμός κατά πολύ χαμηλότερος από την εκτίμηση των 25.000 νεκρών που έδωσε το βρετανικό υπουργείο Αμυνας τον Ιούνιο, ενώ το Κίεβο ισχυρίζεται ότι ο αριθμός ανέρχεται στους 50.000.
Η Μόσχα αντιμετωπίζει επίσης μεγάλα υλικοτεχνικά εμπόδια καθ' όλη τη διάρκεια του πολέμου, μετρώντας απώλειες τέτοιες που οδήγησαν το ρωσικό υπουργείο Άμυνας -σύμφωνα με Αμερικανούς αξιωματούχους- να στραφεί στη Βόρεια Κορέα για πυρομαχικά.
Η ρητορική του διαγγέλματος χαρακτηρίστηκε εμπρηστική και απερίσκεπτη, με τον Ρώσο πρόεδρο να επαναφέρει τις απειλές περί χρήσης πυρηνικών. Το Κρεμλίνο έχει ποικιλοτρόπως υπαινιχθεί εδώ και καιρό ότι θα μπορούσε να αναπτύξει πυρηνικά όπλα κατά της Ουκρανίας, ενώ ο Πούτιν διέταξε τον στρατό του να θέσει τις δυνάμεις πυρηνικής αποτροπής της Ρωσίας σε συναγερμό μόλις λίγες μέρες μετά την έναρξη της εισβολής.
«Η εδαφική ακεραιότητα της πατρίδας μας, η ανεξαρτησία και η ελευθερία μας θα διασφαλιστεί, θα το τονίσω ξανά, με όλα τα μέσα που έχουμε στη διάθεσή μας. Και όσοι προσπαθούν να μας εκβιάσουν με πυρηνικά όπλα θα πρέπει να γνωρίζουν ότι οι άνεμοι που επικρατούν μπορούν να στραφούν προς τη δική τους κατεύθυνση» είπε χαρακτηριστικά ο Ρώσος πρόεδρος.
«Για να υπερασπιστούμε τη Ρωσία και τον λαό μας, αναμφίβολα θα χρησιμοποιήσουμε όλους τους οπλικούς πόρους που έχουμε στη διάθεσή μας. Αυτό δεν είναι μπλόφα», είπε ο Πούτιν.
Πώς μπορεί ο Πούτιν να δικαιολογήσει τη χρήση πυρηνικών; Πρέπει να δημιουργήσει τη μυθοπλασία ότι η απειλή είναι εναντίον της ίδιας της Ρωσίας, σημειώνει το Politico.
Οι αναλυτές εκτιμούν ότι ο Ρώσος πρόεδρος απευθύνθηκε σε δύο ακροατήρια, με βασικό ωστόσο κοινό το εσωτερικό της χώρας. Ο Ανατόλ Λίβεν, διευθυντής του προγράμματος Eurasia στο Quincy Institute, δήλωσε στο CNNi ότι o Πούτιν θέλει «να πείσει τις ΗΠΑ ή/και τους Ευρωπαίους να πάρουν στα σοβαρά τη διαπραγμάτευση μιας συμβιβαστικής λύσης για τον τερματισμό του πολέμου, δείχνοντας ότι διαφορετικά, η Ρωσία θα προχωρήσει σε βήματα κλιμάκωσης που θα όχι μόνο θα αναγκάσει τη Δύση να ακολουθήσει τον ίδιο δρόμο, αλλά θα αποκλείσει επίσης για πολύ καιρό ακόμη οποιαδήποτε πιθανότητα ειρήνης».
«Προσπαθεί να ανακτήσει την πρωτοβουλία και να τονώσει το ηθικό του ρωσικού κοινού. Μπορεί επίσης να ελπίζει σε μια ανάκαμψη της δημοτικότητάς του παρόμοια με την ευρεία δημόσια υποστήριξη για την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014. Η επιστράτευση δεν είναι μια στρατιωτική απόφαση τόσο, όσο ένας τρόπος να προσπαθήσει να ελέγξει την αφήγηση για τον πόλεμο που συνειδητοποιεί ότι χάνει», είπε στο CNNi ο Μάθιου Σμιντ, αναπληρωτής καθηγητής Εθνικής Ασφάλειας και Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του New Haven.
Η μερική επιστράτευση ενόσω η Ρωσία δεν βρίσκεται σε θέση άμυνας αλλά αποτελεί την επιτιθέμενη, πυροδότησε διαμαρτυρίες σε όλη τη χώρα παρά την απειλή της 15ετούς φυλάκισης των διαδηλωτών, κατά τις οποίες συνελήφθησαν τουλάχιστον 1.250 πολίτες μέχρι το βράδυ της Τετάρτης. Η στρατηγική Πούτιν για διατήρηση όσο το δυνατόν μιας φυσιολογικής καθημερινότητας για τους Ρώσους προκειμένου να παρέχουν μια παθητική υποστήριξη στον πόλεμο διαρρηγνύεται, καθώς ήδη η κοινή γνώμη εγείρει φόβους ότι θα μπορούσε να υπάρξει στον ορίζοντα ευρύτερη ή και γενική επιστράτευση, παρά τις διαβεβαιώσεις ότι δεν θα σταλούν να πολεμήσουν στην Ουκρανία στρατεύσιμοι.
Προ ημερών ο Αλεξάντερ Κοντακόφσκι -πρώην ηγέτης της αυτοαποκαλούμενης Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντόνετσκ, ο οποίος επιβλέπει το φιλορωσικό τάγμα Vostok- δήλωσε σε μια ανάρτηση στο Telegram ότι ήταν ενάντια σε μια γενική επιστράτρευση στη Ρωσία, παραθέτοντας τις εκτιμήσεις του για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ρωσικές δυνάμεις στην Ουκρανία.
Ο λόγος για τις απώλειες της Ρωσίας δεν οφείλεται στην έλλειψη στρατιωτικού προσωπικού, υποστήριξε ο Κοντακόφσκι, αλλά μάλλον στην «απρόσεκτη χρήση» αυτών των δυνάμεων, καθώς και στην κακή πληροφόρηση και στον ανεπαρκή εξοπλισμό. Εάν τα πράγματα συνεχίσουν όπως έχουν πάει, «η έλλειψη (σ.σ. προσωπικού) θα είναι συνεχής παρά τις επιστρατεύσεις και η Ρωσία θα κατακλυστεί από ένα κύμα κηδειών, χωρίς το επιθυμητό αποτέλεσμα».
Ο Ρώσος πρόεδρος επιβεβαίωσε επίσης την υποστήριξή του στα δημοψηφίσματα που ανακοινώθηκαν εσπευσμένα την Τρίτη για Λουχάνσκ, Ντονέτσκ, Χερσώνα και Ζαπορίζια, τα οποία έθεσαν τη βάση για να δηλώσει ότι τα κατεχόμενα ουκρανικά εδάφη αποτελούν μέρος της Ρωσίας. Αναλυτές και αξιωματούχοι που υποστηρίζουν το Κρεμλίνο θεωρούν ότι οποιαδήποτε περαιτέρω ουκρανική στρατιωτική ενέργεια σε αυτά τα εδάφη θα μπορούσε να θεωρηθεί επίθεση στην ίδια τη Ρωσία, κάτι που ο ίδιος ο Πούτιν δεν διευκρίνισε παρά την πυρηνική απειλή που διατύπωσε.
Μέχρι στιγμής, η ρωσική κυβέρνηση δεν έχει πει ότι θα αναγνωρίσει επίσημα τα αποτελέσματα των δημοψηφισμάτων, κάτι που θεωρείται βέβαιο. Το δημοψήφισμα που διοργανώθηκε στην Κριμαία το 2014 επικυρώθηκε από τους Ρώσους νομοθέτες μέσα σε μια εβδομάδα.