Συμβούλιο υπουργών Ενέργειας της ΕΕ: Δεν καταλήγουν σε πλαφόν για το φυσικό αέριο

Οι υπουργοί συζήτησαν αρχικά τη πρόταση για περιορισμό των τιμών του εισαγόμενου ρωσικού φυσικού αερίου, αλλά και την ιδέα να περιοριστούν οι τιμές όλων των εισαγωγών αερίου και όχι μόνο αυτών από τη Ρωσία. Στο τέλος, ωστόσο, οι υπουργοί συμφώνησαν ότι χρειάζεται περισσότερη δουλειά πάνω σε αυτό το ζήτημα.

Η Ουγγαρία και η Τσεχία αντιτάχθηκαν σε πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για περιορισμό των τιμών της ενέργειας. «Το ανώτατο όριο τιμής είναι μια κρυφή ενεργειακή κύρωση», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών Πίτερ Σιγιάρτο σε ανάρτησή του στο Facebook, ενώ συμμετείχε στη συνάντηση των υπουργών Ενέργειας στις Βρυξέλλες. «Το έχουμε καταστήσει σαφές, δεν θα μιλήσουμε καν για ενεργειακές κυρώσεις».

Αξίζει να σημειωθεί ότι η Τσεχία, η οποία ασκεί την εκ περιτροπής προεδρία της ΕΕ, είχε δηλώσει ήδη πριν από τη συνάντηση ότι θέλει να αποκλείσει εντελώς τη συζήτηση για το πλαφόν στην τιμή της ενέργειας από την ατζέντα της συνεδρίασης.

Η Γερμανία δεν υποστηρίζει την επιβολή πλαφόν στο ρωσικό φυσικό αέριο επειδή ορισμένες χώρες εξακολουθούν να εξαρτώνται από αυτές τις προμήθειες, δήλωσε ο υπουργός Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ σε δημοσιογράφους στις Βρυξέλλες. «Αυτές οι χώρες εξακολουθούν να έχουν εξαρτήσεις που τις αναγκάζουν να χρησιμοποιούν αυτό το αέριο», είπε.

Η Γερμανία είναι επίσης αντίθετη στην επιβολή πλαφόν στις τιμές του φυσικού αερίου γενικώς, καθώς θα έστελνε λάθος μήνυμα στην αγορά, είπε. Ο Χάμπεκ υποστηρίζει ένα «ανώτατο όριο τιμής για τις βασικές ενεργειακές ανάγκες», αλλά οι καταναλωτές θα πρέπει να πληρώσουν περισσότερα όταν η χρήση τους υπερβαίνει ένα ορισμένο ποσό.

Η Αυστρία, η οποία εξακολουθεί να εξαρτάται από τις προμήθειες φυσικού αερίου από τη Μόσχα, παρόλο που η εξάρτηση έχει χαλαρώσει, επίσης δεν υποστηρίζει ένα όριο τιμής, δήλωσε η υπουργός Ενέργειας Λεονόρ Γκεβέσλερ.

Η Νορβηγία θέλει η ΕΕ να λάβει υπόψη τις γενικές επιπτώσεις ενός ανώτατου ορίου τιμών στον εφοδιασμό φυσικού αερίου. «Είναι εξίσου σημαντικό να αξιολογήσουμε πώς η πρόταση επηρεάζει την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα».

Η Πολωνία δεν βλέπει την ανάγκη για μια διμερή συμφωνία αλληλεγγύης για το φυσικό αέριο με τη Γερμανία, σύμφωνα με την υπουργό Κλίματος Άννα Μόσκβα.

Έκτακτα μέτρα ρευστότητας ζητόυν οι υπουργοί

Ως εκ τούτου, οι υπουργοί Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης ζήτησαν από τον εκτελεστικό βραχίονα της Επιτροπής να λάβει έκτακτα μέτρα ρευστότητας για να βοηθήσει τις αγορές ενέργειας που στερεύουν, καθώς και να αποκόψει τη σχέση μεταξύ των ακριβών τιμών του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας.

Ζητούν επίσης τον περιορισμό των κερδών των ενεργειακών εταιρειών, ώστε τα κεφάλαια να μπορούν να ανακατευθυνθούν σε προβληματικούς καταναλωτές.

Ωστόσο, δεν υπάρχουν συγκεκριμένα μέτρα για να εξαναγκάσουν τη μείωση της ζήτησης, που αποτελεί τον κρίσιμο παράγοντα.

Οι υπουργοί κάλεσαν την Επιτροπή να θεσπίσει μέτρα ώστε οι παραγωγοί ενέργειας που δεν χρησιμοποιούν φυσικό αέριο, -την πιο ακριβή πηγή-, να υπόκεινται σε ανώτατο όριο στα έσοδά τους. Οι εταιρείες ορυκτών καυσίμων θα πρέπει επίσης να υπόκεινται σε «εισφορά αλληλεγγύης».

Σύμφωνα με το Bloomberg, η Επιτροπή θα πρέπει να λάβει τα μέτρα έως τα μέσα Σεπτεμβρίου. Ζήτησαν επίσης μια «έκτακτη και προσωρινή παρέμβαση», συμπεριλαμβανομένου ανώτατου ορίου της τιμής του φυσικού αερίου. Το πώς ακριβώς θα λειτουργούσε αυτό δεν είναι σαφές.

«Ευελπιστώ ότι θα μπορέσουμε να ολοκληρώσουμε τις συζητήσεις μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου», δήλωσε στους δημοσιογράφους ο υπουργός Βιομηχανίας της Τσεχίας Γιόζεφ Σικέλα.

Αποκλείει το ενδεχόμενο βραχυπρόθεσμης χρηματοδότησης η Λαγκάρντ

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Κριστίν Λαγκάρντ απέκλεισε το ενδεχόμενο παροχής βραχυπρόθεσμης χρηματοδότησης σε προβληματικές εταιρείες ενέργειας, λέγοντας ότι αυτή είναι δουλειά των κυβερνήσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

«Σε αυτό το τρέχον, πολύ ασταθές περιβάλλον, είναι σημαντικό να τεθούν σε εφαρμογή δημοσιονομικά μέτρα για την παροχή ρευστότητας σε συμμετέχοντες στην αγορά διαλυτών ενέργειας, ιδίως σε εταιρείες κοινής ωφέλειας», είπε η Λαγκάρντ σε συνέντευξη Τύπου την Παρασκευή στην Πράγα.

Η ελληνική πρόταση και ο «αντιμονοπωλιακός βραχίονας»

Σύμφωνα με την «ελληνική πρόταση» η επιβολή πλαφόν μόνο στο ρωσικό φυσικό αέριο κρίνεται από την Αθήνα ως ένα μέτρο αμφιβόλου αποτελεσματικότητας και για αυτό προβλέπεται η δημιουργία ενός μηχανισμού μείωσης της ζήτησης, ο οποίος θα δώσει τα κίνητρα στις βιομηχανίες υψηλής κατανάλωσης ενέργειας να μειώσουν την κατανάλωση τους σε φυσικό αέριο».

Ενώ περιλαμβάνεται και ένα νέο πανευρωπαϊκό μοντέλο ηλεκτρικής ενέργειας, το οποίο θα υπολογίζει καλύτερα το πραγματικό κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας, αποσυνδέοντας την τιμή του φυσικού αερίου από την τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος, διασφαλίζοντας έτσι προσιτές τιμές για τα ευρωπαϊκά νοικοκυριά και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις».

Η Ελλάδα έχει καταθέσει σχετική πρόταση εδώ και μήνες, την οποία φέρονται να υποστηρίζουν η Τσεχική Προεδρία, η Αυστρία, το Βέλγιο, αλλά σε ένα βαθμό και η Γερμανία.

Παράλληλα, ήδη από τον Ιούνιο ισχύει το παράδειγμα της Ισπανίας και Πορτογαλίας, οι οποίες ήταν οι πρώτες που βγήκαν εκτός των κανόνων ανταγωνισμού της ΕΕ και έθεσαν ανώτατο όριο στο φυσικό αέριο για να μειώσουν το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας.

Στην Πορτογαλία, η κυβέρνηση ανακοίνωσε πρόσφατα ότι το σύστημα ανώτατων ορίων οδήγησε τις τιμές να υποχωρήσουν κατά μέσο όρο κατά 17% σε σχέση με το ύψος στο οποίο θα ήταν χωρίς αυτόν τον μηχανισμό.

Ο αντιμονοπωλιακός βραχίονας της Ευρωπαϊκής Ένωσης υποστηρίζει ότι η στήριξη θα πρέπει να λάβει τη μορφή πληρωμής που θα λειτουργεί ως άμεση επιχορήγηση στους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας με στόχο τη χρηματοδότηση μέρους του κόστους των καυσίμων τους.

«Το θέμα αποσύνδεσης της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος με την τιμή του φυσικού αερίου είναι κάτι που μπορεί να συμβεί, αν και η υλοποίησή του δεν είναι καθόλου εύκολη, όπως άλλωστε δύσκολη είναι και η επιβολή πλαφόν στις τιμές. Ένας τρόπος για να μπορέσουν τα σχετικά να πραγματοποιηθούν είναι ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός να αναλάβει ένα μέρος του κόστους ενέργειας» σχολίασε επί του θέματος ο Μιχάλης Μαθιουλάκης, επιστημονικός συνεργάτης και αναλυτής Ενεργειακής Στρατηγικής στο ΕΛΙΑΜΕΠ, καθώς και Ακαδημαϊκός Διευθυντής του Ελληνικού Ενεργειακού Φόρουμ μιλώντας στην ΕΡΤ και πρόσθεσε πως μέχρι στιγμής, πάντως, τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. έχουν δεσμεύσει από εθνικούς πόρους (που σημαίνει δημοσιονομικό κόστος και τελικά καταλήγει να επιβαρύνει πιο μακροπρόθεσμα πάλι τους φορολογούμενους/πολίτες) περίπου 280 δισ. ευρώ σε μέτρα όπως οι φοροαπαλλαγές και οι επιδοτήσεις, στην προσπάθειά τους να περιορίσουν τις επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Επικρατεί, πάντως, ανησυχία ότι ο αντίκτυπος αυτών των μέτρων θα εξανεμιστεί εξαιτίας της κλίμακας της κρίσης.

«Σε οποιαδήποτε περίπτωση, η πρόοδος που υπάρχει στη διαδικασία απεξάρτησης σε ενεργειακές ροές της Ευρώπης έναντι της Ρωσίας είναι υπαρκτή αλλά και βραδεία. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως το ενεργειακό πρόβλημα παρατείνεται περισσότερο από δύο ή τρία χρόνια» δήλωσε χαρακτηριστικά.

«Επόμενη» η Κομισιόν

Μετά τους Ευρωπαίους υπουργούς Ενέργειας, σειρά παίρνει η Κομισιόν η οποία έχει δεσμευτεί να παρουσιάσει νέο σχέδιο δράσης για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης έως τις 14/9.

Εκ μέρους της Κομισιόν, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ανακοίνωσε την επιβολή πλαφόν, αποκλειστικά, στην τιμή του ρωσικού αερίου και μόνο. «Εδώ ο στόχος είναι να περικόψουμε τα έσοδα της Ρωσίας που χρηματοδοτούν τον φριχτό πόλεμο του Πούτιν στην Ουκρανία» τόνισε η πρόεδρος της Κομισιόν και οι ανακοινώσεις τις αναφορικά με τις προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για βραχυπρόθεσμα και μακρυπρόθεσμα μέτρα προς μετριασμό των συνεπειών της ενεργειακής κρίσης και αναδιάρθρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, αναμένονται στις 14 Σεπτεμβρίου.

Η εισήγηση της Κομισιόν, όπως έγινε γνωστή από το non paper που κυκλοφόρησε στον Τύπο, προβλέπει επίσης μέτρα στήριξης ευάλωτων νοικοκυριών και επιχειρήσεων αλλά και μέτρα υποχρεωτικής εξοικονόμησης ενέργειας, όπως:

• Υποχρεωτική εξοικονόμηση ηλεκτρισμού στη βιομηχανία κατά 5% σε ώρες αιχμής
• Αποζημίωση για επιχειρήσεις που θα μειώσουν την παραγωγή τους
• «Έξυπνα» αλλά υποχρεωτικά μέτρα εξοικονόμησης στα νοικοκυριά
• Επιβολή πλαφόν στα 200€/MWh για τεχνολογίες ηλεκτροπαραγωγής, εκτός του φυσικού αερίου
• Φορολόγηση υπερκερδών ηλεκτροπαραγωγών

Από την άλλη ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, κατηγορεί την Κομισιόν για «καθυστερημένη αντίδραση».

Ο ίδιος δήλωσε ότι είναι εφικτή η αποσύνδεση του αντίκτυπου του φυσικού αερίου στην ηλεκτρική ενέργεια, «υπάρχει η αίσθηση ότι η Επιτροπή έχει χάσει χρόνο και αυτό είναι ατυχές», δήλωσε χαρακτηριστικά.

«Μπορούμε να αντιδράσουμε στον φαύλο κύκλο, επιβάλλοντας πλαφόν στις τιμές φυσικού αερίου ή της ηλεκτρικής ενέργειας, υπάρχουν διάφορες πιθανές τεχνικές σε σχέση με αυτό και πρέπει να ενεργήσουμε σε αυτόν τον τομέα», επισήμανε για να προσθέσει: «Μπορούμε επίσης να ενεργήσουμε στις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας, που σημαίνει να αποσυνδέσουμε τον αντίκτυπο του φυσικού αερίου στην ηλεκτρική ενέργεια».

Ρίσκο και απειλές

Η υπηρεσία ενέργειας της ΕΕ, Acer, έχει προειδοποιήσει κατά της εκ βάθρων αλλαγής της αγοράς ενέργειας. Σε έκθεσή της τον Απρίλιο, δήλωσε πως οι αγορές χονδρικές για την ηλεκτρική ενέργεια λειτουργούν καλά υπό φυσιολογικές συνθήκες, διασφαλίζοντας την ηλεκτρική ενέργεια.

Αντί της αναδιάρθρωσης της αγοράς, πρότεινε τη δημιουργία μιας προσωρπινής «βαλβίδας αποσυμπίεσης». Με αυτό τον τρόπο, θα περιορίζονται αυτόματα οι τιμές φυσικού αερίου εάν υπάρχουν ξαφνικές ανατιμήσεις.

Από την πλευρά τους Ρώσοι αξιωματούχοι, όπως ο πρώην Πρόεδρος Ντμίτρι Μεντβέντεφ και ο Ρώσος αναπληρωτής πρωθυπουργός Γιούρι Μπρίσοφ απάντησαν και για τις δύο περιπτώσεις πως αν υλοποιηθούν τέτοιες αποφάσεις η χώρα τους θα διακόψει τις πωλήσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου σε όποια κράτη εφαρμόσουν πλαφόν και εμποδίσουν την εφαρμογή κανόνων ελεύθερου εμπορίου σε ανάλογες πωλήσεις, τονίζοντας ότι το τίμημα τέτοιων μέτρων θα κληθούν να πληρώσουν πρώτα οι Ευρωπαίοι και Αμερικανοί καταναλωτές, με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν να απειλεί την Ευρώπη με οριστικό ενεργειακό μπλακ άουτ, καθώς υποστηρίζει πως το μέτρο του πλαφόν ισοδυναμεί με παραβίαση της ενεργειακής συμφωνίας.