Στεγνώνουν τα ποτάμια της Ευρώπης: Αναδύονται χωριά-φαντάσματα και ναυάγια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου

Wenn du mich siehst, dann weine («Αν με δεις, τότε κλάψε»), γράφει η ζοφερή επιγραφή σε έναν βράχο στον ποταμό Έλβα κοντά στη βόρεια τσεχική πόλη Decín, κοντά στα γερμανικά σύνορα.

Η λεγόμενη «πέτρα της πείνας» φέρει χαραγμένο το παραπάνω μήνυμα για να σηματοδοτήσει τα επίπεδα του νερού κατά τη διάρκεια ιστορικών ξηρασιών και να προειδοποιήσει τις μελλοντικές γενιές για την πείνα και τις κακουχίες που θα ακολουθήσουν κάθε φορά που το μήνυμά της γίνεται ορατό.

Τσέχοι ερευνητές το 2013 περιέγραψαν την πέτρα ως «σκαλισμένη με τα χρόνια των κακουχιών», λέγοντας ότι αποκάλυπτε το γεγονός πως «η ξηρασία είχε φέρει κακή σοδειά, έλλειψη τροφής, υψηλές τιμές και πείνα για τους φτωχούς».

Το παλαιότερο έτος ξηρασίας στην πέτρα Decin είναι το 1616. Ίχνη επιγραφών που σχετίζονται με πολύ παλαιότερες ξηρασίες, συμπεριλαμβανομένων του 1417 και του 1473, έχουν διαβρωθεί σε μεγάλο βαθμό με την πάροδο του χρόνου, ενώ έχουν καταγραφεί επίσης ακόμα δέκα μεταγενέστερα χρόνια ξηρασίας, μεταξύ 1707 και 1893.

Οι περισσότερες πέτρες πείνας - υπενθυμίσεις των ζοφερών συνεπειών της ξηρασίας - βρίσκονται στον Έλβα, ο οποίος ρέει από τα βόρεια της σημερινής Τσεχικής Δημοκρατίας μέσω της πρώην Βοημίας και στη συνέχεια της Γερμανίας πριν φτάσει στη Βόρεια Θάλασσα κοντά στο Αμβούργο. Άλλες εμφανίζονται στον Ρήνο, τον Δούναβη και τον Μοζέλα.

Αλλη μία κοντά στο Bleckede στη Γερμανία, γράφει: «Όταν αυτό πάει κάτω, η ζωή θα γίνει ξανά πιο πολύχρωμη». Ειδικά οι πέτρες του Έλβα έχουν εμφανιστεί πιο τακτικά -ιδίως κατά τη διάρκεια της ξηρασίας στην Κεντρική Ευρώπη του 2018- από τότε που κατασκευάστηκε ένα φράγμα τη δεκαετία του 1920.

Ο μακρύτερος ποταμός της Ιταλίας, ο Πάδος, του οποίου η στάθμη του νερού βρίσκεται σε χαμηλό 70 ετών, έφερε στην επιφάνεια τα ερείπια ενός αρχαίου οικισμού στο Πιεμόντε. Άλλα ευρήματα που αναδύθηκαν από τον ποταμό περιλαμβάνουν το ναυάγιο του Zibello, μια φορτηγίδα 50 μέτρων που βυθίστηκε κατά τη διάρκεια του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου, ένα τανκ των Ναζί και, κοντά στη Μάντοβα, μια βόμβα 450 κιλών, της οποίας η ανακάλυψη και η έκρηξη απαιτούσαν εκκένωση κατοικιών και την απομάκρυνση περισσότερων από 3.000 ανθρώπων.

Στη Λομβαρδία, θεμέλια ξύλινων κτηρίων που χρονολογούνται από την εποχή του Χαλκού έχουν υψωθεί από την κοίτη του ποταμού Oglio, ενώ το κρανίο ενός ελαφιού ηλικίας 100.000 ετών και οστά από ύαινες, λιοντάρια και ρινόκερους έχουν εμφανιστεί σε αποξηραμένα μέρη της λίμνης Κόμο.

Στη Ρώμη, τα νερά του Τίβερη που υποχωρούν αποκάλυψαν τα ερείπια μιας γέφυρας που πιστεύεται ότι χτίστηκε τον πρώτο αιώνα για τον αυτοκράτορα Νέρωνα, ώστε να μπορεί να επισκεφτεί πιο εύκολα την κατοικία του στη δεξιά όχθη του ποταμού, συμπεριλαμβανομένης της βίλας της μητέρας του, Αγριππίνας.

Στη Σερβία, η στάθμη του ποταμού Δούναβη έχει πέσει στο χαμηλότερο επίπεδο εδώ και σχεδόν έναν αιώνα, εκθέτοντας τα ναυάγια περισσότερων από 20 γερμανικών πολεμικών πλοίων γεμάτα εκρηκτικά που από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο κοντά στο Πράχοβο και μερικά ακόμη με πυργίσκους και γέφυρες ανέπαφα κρυμμένα στο βυθό.

Στην Ισπανία, τα βυθισμένα χωριά έχουν γίνει τουριστικά αξιοθέατα. Το Aceredo, μια μικρή πόλη κοντά στα σύνορα με την Πορτογαλία, πλημμύρισε από τον ποταμό Λίμα το 1992 για να δημιουργηθεί χώρος για τη δεξαμενή Alto Lindoso, αλλά αναδύθηκε ξανά αυτή την άνοιξη.

Τα νερά της δεξαμενή As Conchas που έχουν εξατμιστεί, έχουν επίσης αποκαλύψει το Aquis Querquennis, ένα ρωμαϊκό οχυρό που χτίστηκε μεταξύ 69 και 79 μ.Χ., αλλά εγκαταλείφθηκε περίπου το 120 μ.Χ. Η τοποθεσία εξαφανίστηκε κάτω από το νερό το 1949, αλλά τα πλήρη 2,4 εκτάρια της (5,9 στρέμματα) αποκαλύπτονται τώρα.

Επίσης στη Γαλικία, η πτώση κατά 39% των νερών της δεξαμενής Belesar, που χτίστηκε το 1963 έχουν εκθέσει το βυθισμένο χωριό του παλιού Portomarín , επιτρέποντας στους επισκέπτες να κάνουν βόλτα στα σπίτια του. Στην Εστρεμαδούρα, αναδύθηκε μια γέφυρα του 15ου αιώνα κάτω από την επιφάνεια της δεξαμενής Cijara, όπως και ολόκληρη η εκκλησία Sant Romà de Sau του 11ου αιώνα στην Καταλονία.

Πολύ πιο βόρεια, αποκαλύφθηκαν τα ερείπια του Berich, ενός ολόκληρου βυθισμένου χωριού κοντά στο Waldeck στη Γερμανία που βρίσκεται 12 μέτρα κάτω από το νερό από το 1913 και συνήθως αναφέρεται από τους δύτες ως Edersee-Atlantis. Το χωριό είναι πλέον επισκέψιμο με τα πόδια.

Στην Ελβετία, οι παγετώνες που λιώνουν έχουν αποκαλύψει πιο φρικτά μυστικά, συμπεριλαμβανομένων ανθρώπινων υπολειμμάτων σε ένα παλιό μονοπάτι που διασχίζει τον παγετώνα Chessjen στο νότιο καντόνι του Valais. Και στη Νορβηγία, ο πάγος που υποχωρεί έχει αποκαλύψει έναν μάλλινο χιτώνα της εποχής του σιδήρου, ένα σανδάλι ρωμαϊκού τύπου και ένα βέλος που εκτιμάται ότι είναι 1.300 ετών.