Κλιματική αλλαγή: Η Ευρώπη έχει παραδοθεί σε ακραία ξηρασία - Οι επιστήμονες δεν είναι αισιόδοξοι

Το Κέντρο Ερευνών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προειδοποίησε αυτή την εβδομάδα ότι οι συνθήκες ξηρασίας θα επιδεινωθούν και δυνητικά θα επηρεάσουν το 47% της ηπείρου.

Τα δεδομένα δίνουν μια σαφή και άκρως ανησυχητική εικόνα: Δεν σημειώθηκαν σημαντικές βροχοπτώσεις εδώ και σχεδόν δύο μήνες στη Δυτική, Κεντρική και Νότια Ευρώπη. Οι συνθήκες έχουν επιδεινωθεί από τότε που οι επαναλαμβανόμενοι καύσωνες πλήτουν όλη την ήπειρο. Και η ξηρή περίοδος της Ευρώπης αναμένεται να συνεχιστεί σε αυτό που οι ειδικοί λένε ότι θα μπορούσε να είναι η χειρότερη ξηρασία των τελευταίων 500 ετών.

Στη συνήθως βροχερή Βρετανία, η κυβέρνηση κήρυξε επίσημα ξηρασία στη νότια και κεντρική Αγγλία την Παρασκευή, εν μέσω ενός από τα πιο ζεστά και ξηρά καλοκαίρια που έχουν καταγραφεί. Η πηγή του ποταμού Τάμεση στέρεψε, καθώς η Αγγλία έχει εισέλθει σε περίοδο ξηρασίας, για την οποία ειδικοί λένε πως η χώρα είναι απροετοίμαστη.

Οι πολίτες και οι επιχειρήσεις στις περιοχές που πλήττονται από την ξηρασία θα πρέπει να έχουν «μεγάλη επίγνωση των πιέσεων στους υδάτινους πόρους» και να χρησιμοποιούν το νερό με σύνεση, ανέφερε η υπηρεσία Περιβάλλοντος της χώρας.

Οι εταιρείες ύδρευσης θα πρέπει να δράσουν για να μειώσουν τις διαρροές στο δίκτυο όσο το δυνατόν γρηγορότερα, καθώς και να λάβουν ευρύτερα μέτρα, σύμφωνα με την βρετανική κυβερνητική υπηρεσία.

Οι πρωτοφανείς υψηλές θερμοκρασίες και η απουσία βροχοπτώσεων έχουν οδηγήσει δύο εταιρείες ύδρευσης στο νότιο τμήμα της χώρας να ανακοινώσουν προσωρινές απαγορεύσεις για το πότισμα.

Στη Γαλλία, η πρωθυπουργός Ελισάβετ Μπορν ενεργοποίησε την περασμένη εβδομάδα μια μονάδα κρίσης για την αντιμετώπιση μιας ξηρασίας που περιγράφεται από την Μετεωρολογική Υπηρεσία της Γαλλίας ως η χειρότερη της χώρας από τότε που άρχισαν να καταγράφονται αρχεία το 1958.

Περισσότεροι από 100 γαλλικοί δήμοι δεν έχουν τρεχούμενο πόσιμο νερό και τροφοδοτούνται με φορτηγά, δήλωσε ο υπουργός πράσινης μετάβασης Κριστόφ Μπεκού, προσθέτοντας: «Θα πρέπει να συνηθίσουμε σε επεισόδια αυτού του τύπου. Η προσαρμογή δεν είναι πλέον επιλογή, είναι υποχρέωση».

Με την επιφανειακή υγρασία του εδάφους τη χαμηλότερη που έχει καταγραφεί ποτέ και τις βροχοπτώσεις τον Ιούλιο κατά 85% χαμηλότερες από το συνηθισμένο, ισχύουν περιορισμοί νερού, συμπεριλαμβανομένων των σωλήνων και απαγορεύσεων άρδευσης σε 93 από τα 96 ηπειρωτικά διαμερίσματα της χώρας, με 62 να ταξινομούνται ως «σε κρίση».

Εν μέσω της αύξησης των τιμών των τροφίμων μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, ο υπουργός Γεωργίας της Γαλλίας προειδοποίησε ότι η συγκομιδή καλαμποκιού είναι πιθανό να είναι περισσότερο από 18% χαμηλότερη από πέρυσι, ενώ τα συνδικάτα αγροτών λένε ότι η έλλειψη ζωοτροφών ως αποτέλεσμα της ξηρασίας μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικές ελλείψεις γάλακτος το φθινόπωρο και το χειμώνα.

Η εταιρεία ηλεκτρικής ενέργειας EDF αναγκάστηκε την περασμένη εβδομάδα να μειώσει την παραγωγή από έναν από τους πυρηνικούς αντιδραστήρες της στη νοτιοδυτική Γαλλία λόγω των υψηλών θερμοκρασιών του νερού στον ποταμό Garonne και έχει εκδώσει πολλές παρόμοιες προειδοποιήσεις για αντιδραστήρες κατά μήκος του Ροδανού.

Τα αποθέματα νερού της Ισπανίας είναι σε χαμηλά επίπεδα του 40% και μειώνονται με ρυθμό 1,5% την εβδομάδα λόγω ενός συνδυασμού αυξημένης κατανάλωσης και εξάτμισης, σύμφωνα με την κυβέρνηση, σε αυτό που είναι πιθανό να είναι το πιο ξηρό των τελευταίων 60 χρόνια.

Η χώρα έχει λάβει λιγότερες από τις μισές αναμενόμενες βροχοπτώσεις για την εποχή του χρόνου τους τελευταίους τρεις μήνες, με περιορισμούς από την Καταλονία στα βορειοανατολικά έως τη Γαλικία στα βορειοδυτικά καθώς και τη δυτική Εξτρεμαδούρα και την Ανδαλουσία στο νότο.

Οι περισσότεροι περιορισμοί νερού έχουν επιβληθεί στους οικιακούς χρήστες, με τις αγροτικές αρχές συχνά να διστάζουν να περιορίσουν τη συχνά παράνομη εκμετάλλευση από τους αγρότες ενός ολοένα και πιο περιορισμένου πόρου, παρά το γεγονός ότι η γεωργία αντιπροσωπεύει τα εννέα δέκατα της κατανάλωσης νερού στην Ισπανία.

Η αναβίωση του τουρισμού μετά την πανδημία οδήγησε επίσης σε αύξηση της κατανάλωσης έως και 10% σε πόλεις όπως η Βαρκελώνη, όπου –αν δεν υπάρξουν σύντομα βροχοπτώσεις και δεν προβλεφθούν καθόλου– είναι πιθανό να επιβληθούν περιορισμοί τον επόμενο μήνα.

«Οι μελέτες για την αλλαγή του κλίματος προειδοποιούν ότι οι ξηρασίες θα είναι πιο έντονες, συχνότερες και μεγαλύτερες», δήλωσε η Nuria Hernández-Mora, συνιδρυτής του New Water Culture. «Αυτό θα είναι το νέο φυσιολογικό, και ωστόσο συνεχίζουμε να εγκρίνουμε την αυξημένη χρήση ενός πόρου που δεν διαθέτουμε και ο οποίος γίνεται όλο και πιο σπάνιος».

Φέτος πρόκειται επίσης να γίνει η πιο καυτή και ξηρή που έχει καταγραφεί ποτέ στην Ιταλία. «Δεν ξέρω τι πρέπει να κάνουμε πλέον για να κάνουμε την κλιματική κρίση πολιτικό θέμα», δήλωσε ο Luca Mercalli, πρόεδρος της Ιταλικής Μετεωρολογικής Εταιρείας.

«Κανένα παρόμοιο στοιχείο τα τελευταία 230 χρόνια δεν συγκρίνεται με την ξηρασία και τη ζέστη που βιώνουμε φέτος. Μετά είχαμε καταιγίδες… Αυτά τα επεισόδια αυξάνονται σε συχνότητα και ένταση, ακριβώς όπως προβλέπουν οι κλιματικές αναφορές τα τελευταία 30 χρόνια. Γιατί συνεχίζουμε να περιμένουμε να το κάνουμε αυτό προτεραιότητα;»

Μια από τις πιο εμφανείς εκδηλώσεις της κρίσης είναι ο ξεραμένος ποταμός Πά. Ο ρυθμός ροής του μεγαλύτερου ποταμού της Ιταλίας έχει πέσει στο ένα δέκατο από το συνηθισμένο, ενώ η στάθμη του νερού είναι 2 μέτρα κάτω από την κανονική. Η κυβέρνηση κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης λόγω ξηρασίας σε πέντε βόρειες περιοχές, με δελτίο για το πόσιμο νερό, στις αρχές Ιουλίου. Τα χωριά γύρω από τη λίμνη Maggiore τροφοδοτούνται με φορτηγά.

Χωρίς σταθερές βροχοπτώσεις στην περιοχή από τον Νοέμβριο, η παραγωγή ρυζιού ριζότο στην κοιλάδα του Πάδου, η οποία αντιπροσωπεύει περίπου το 40% της γεωργικής παραγωγής της Ιταλίας, απειλείται. Οι καλλιεργητές έχουν προειδοποιήσει ότι έως και το 60% της καλλιέργειας μπορεί να χαθεί καθώς οι ορυζώνες στεγνώνουν και γίνονται αλμυροί, με τα επίπεδα ρεκόρ χαμηλών υδάτων να επιτρέπουν περισσότερο θαλασσινό νερό στο δέλτα.

Στον Δούναβη, οι αρχές στη Σερβία άρχισαν τη βυθοκόρηση για να συνεχίσουν να κινούνται τα πλοία.

Η κρίση δεν περιορίζεται στη νότια Ευρώπη. Η στάθμη του νερού έχει επίσης πέσει σε επικίνδυνα χαμηλά στο Ρήνο, μια ζωτικής σημασίας βορειοδυτική ευρωπαϊκή πλωτή οδό που χρησιμοποιείται για τη μεταφορά πετρελαίου, βενζίνης, άνθρακα και άλλων πρώτων υλών που συνδέει τη βιομηχανική καρδιά της Γερμανίας με τα μεγάλα λιμάνια του Ρότερνταμ και της Αμβέρσας.

Η στάθμη του ποταμού την Παρασκευή ήταν ήδη χαμηλότερη από ό,τι στο ίδιο σημείο του 2018, όταν μια σοβαρή ξηρασία σταμάτησε τελικά τη μεταφορά εμπορευμάτων για 132 ημέρες. Ορισμένα πλοία λειτουργούν με χωρητικότητα 25% για να αποφευχθεί η προσάραξη, αυξάνοντας το κόστος μεταφοράς.

Η ξηρασία έπληξε τις γερμανικές πλωτές οδούς, καθώς τα εμπορευματικά πλοία υποτίθεται ότι μεταφέρουν αυξημένες ποσότητες άνθρακα για να εξυπηρετήσουν τους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής που ο καγκελάριος, Όλαφ Σολτς, επανενεργοποίησε ενόψει της Ρωσίας που περιορίζει τις παραδόσεις φυσικού αερίου.

Στην πρωτεύουσα, Βερολίνο, οι αρχές κατέγραψαν πτώση της στάθμης του νερού στις πολλές λίμνες που τροφοδοτούνται από τον ποταμό Σπρέε. Στη νότια πόλη της Νυρεμβέργης, τα ξεραμένα αστικά δέντρα ποτίζονται από τις δημοτικές εσωτερικές πισίνες που είναι κλειστές για εξοικονόμηση αερίου.

Στη γειτονική Ουγγαρία, μεγάλα τμήματα της λίμνης Velence κοντά στη Βουδαπέστη έχουν μετατραπεί σε κομμάτια αποξηραμένης λάσπης, που πλαισιώνουν μικρές βάρκες. Έχει εγκατασταθεί εξοπλισμός αερισμού και κυκλοφορίας νερού για την προστασία της άγριας ζωής, αλλά η ποιότητα του νερού έχει επιδεινωθεί. Απαγόρευση κολύμβησης επιβλήθηκε σε μία παραλία τα Σαββατοκύριακα.

Στην Ελβετία, η βιομηχανία γάλακτος έχει πληγεί περισσότερο: οι αρχές στο Fribourg, Jura και Neuchâtel αναγκάστηκαν να ανοίξουν λιβάδια κοιλάδων που δεν χρησιμοποιούνται συνήθως για βοσκή μέχρι τον Σεπτέμβριο, καθώς τα λιβάδια ψηλότερα στα βουνά ήταν ήδη πολύ ξηρά.

Ο Dominique de Buman, πρόεδρος του συνεταιρισμού τυροκομίας του Fribourg, δήλωσε στην εφημερίδα Le Temps ότι η παραγωγή τυριού και γάλακτος είναι πιθανό να πληγεί. «Μια πτώση μπορεί να προβλεφθεί και μπορεί ακόμη και να καταλήξουμε με έλλειψη γραβιέρας», είπε.

Στο καντόνι Obwalden κοντά στη Λουκέρνη, ο στρατός έπρεπε να κληθεί για να μεταφέρει νερό με ελικόπτερο από τη λίμνη Sarnen σε διψασμένες αγελάδες στο χωριό Kerns.

Η Ολλανδία κήρυξε επίσημη έλλειψη νερού την περασμένη εβδομάδα. Η κυβέρνηση δεν έχει θεσπίσει ακόμη περιορισμούς στην κατανάλωση των νοικοκυριών, αλλά ζήτησε από τους πολίτες να σκεφτούν προσεκτικά εάν πρέπει να πλύνουν το αυτοκίνητό τους ή να γεμίσουν εντελώς μια πισίνα.

Στο γειτονικό Βέλγιο, εν τω μεταξύ, οι μετεωρολόγοι ανέφεραν τον πιο ξηρό Ιούλιο από το 1885. Παρά την απαγόρευση στους αγρότες να αντλούν νερό για καλλιέργειες, τα επίπεδα των υπόγειων υδάτων στη Φλάνδρα είναι εξαιρετικά χαμηλά προκαλώντας την ξήρανση των τυρφώνων, εγείροντας ανησυχία για την άγρια ζωή, συμπεριλαμβανομένης της μπεκάτσας.

Τα κανάλια και τα ποτάμια είναι επίσης σε κακή κατάσταση: οι τοπικές αρχές αναφέρουν ότι πολλά ψάρια έχουν πεθάνει καθώς το μόνο νερό που έχει απομείνει σε ορισμένες πλωτές οδούς είναι βιομηχανικά λύματα ή λύματα. Δεκατρείς κοινότητες στις Αρδέννες έχουν απαγορεύσει στους ανθρώπους να γεμίζουν τις πισίνες.

Οι επιστήμονες είπαν ότι η κλιματική κατάρρευση θα μπορούσε σύντομα να οδηγήσει σε συχνές καλοκαιρινές ξηρασίες στη Δυτική Ευρώπη, με ακραία κύματα ζέστης που συνέβαιναν μια φορά τη δεκαετία να συμβαίνουν κάθε δύο ή τρία χρόνια, εκτός εάν οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο μειώσουν ριζικά τις εκπομπές άνθρακα.

Επιμέλεια, απόδοση κειμένου: Σπυριδούλα Σκούρα