Υπεγράφη στην Κωνσταντινούπολη η συμφωνία Ρωσίας - Ουκρανίας για τις εξαγωγές σιτηρών

Οι συμφωνίες υπεγράφησαν στο Παλάτι του Ντολμάμπαχτσέ παρουσία των Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και Αντόνιο Γκουτέρες, με τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ να δηλώνει πως αποτελεί «φάρο ελπίδας» εν μέσω του πολέμου.

Επισφραγίστηκαν στη βάση σχεδίου του ΟΗΕ που θα επιτρέψει στην Ουκρανία να εξάγει 22 εκατομμύρια τόνους σιτηρών και άλλων γεωργικών προϊόντων που έχουν αποκλειστεί στα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας εξαιτίας του πολέμου.

Το Κίεβο αρνήθηκε να υπογράψει απευθείας το κείμενο της συμφωνίας με τη Μόσχα, η οποία υπέγραψε ίδια συμφωνία με την Άγκυρα και τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ.

Υπουργοί των κυβερνήσεων της Ρωσίας και της Ουκρανίας υπέγραψαν χωριστά τη συμφωνία, αποφεύγοντας επιμελώς να καθίσουν στο ίδιο τραπέζι και να έχουν χειραψία στη συνάντηση της Κωνσταντινούπολης.

Η απεμπλοκή των αποθεμάτων σιτηρών θα βοηθήσει στην ανακούφιση της επισιτιστικής κρίσης που έχει εκτοξεύσει τις τιμές ζωτικών αγαθών στα ύψη, όπως το σιτάρι και το κριθάρι.

«Σήμερα, υπάρχει ένας φάρος στη Μαύρη Θάλασσα. Ένας φάρος ελπίδας [...] σε έναν κόσμο που τον χρειάζεται περισσότερο από ποτέ» δήλωσε ο Αντόνιο Γκουτέρες κατά την τελετή υπογραφής, καλώντας τη Ρωσία και την Ουκρανία να εφαρμόσουν πλήρως τη συμφωνία.

Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επισήμανε ότι η συμφωνία, η οποία υπογράφηκε και από την Τουρκία, θα βοηθήσει στην πρόληψη του λιμού και στη μείωση του παγκόσμιου πληθωρισμού στα τρόφιμα.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση χαιρέτισε ως «ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση» τη συμφωνία για την αποδέσμευση των εξαγωγών ουκρανικών σιτηρών, και ζήτησε την «ταχεία εφαρμογή» της.

«Είναι ένα καθοριστικό στάδιο στις προσπάθειες με στόχο να ξεπεραστεί η παγκόσμια επισιτιστική ανασφάλεια που προκάλεσε η επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας. Η επιτυχία της θα εξαρτηθεί από την ταχεία εφαρμογή της και την καλή πίστη στη συμφωνία», δήλωσε ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Ζοζέπ Μπορέλ.

Από πλευράς, του ο Ρώσος υπουργός Άμυνας, Σεργκέι Σοϊγκού, δήλωσε από την Κωνσταντινούπολη ότι η Μόσχα δεν θα «εκμεταλλευτεί» την αποναρκοθέτηση και το άνοιγμα των λιμανιών της Ουκρανίας, που αποτελούν μέρος της συμφωνίας η οποία επιτεύχθηκε με τη μεσολάβηση του ΟΗΕ για την επανεκκίνηση των ζωτικής σημασίας εξαγωγών σιτηρών.

«Η Ρωσία έχει αναλάβει δεσμεύσεις που αναφέρονται σαφώς στο κείμενο αυτό. Δεν θα εκμεταλλευθούμε το γεγονός ότι τα λιμάνια θα καθαριστούν και θα ανοίξουν. Έχουμε αναλάβει αυτή την δέσμευση», δήλωσε ο Σοϊγκού στο κρατικό τηλεοπτικό κανάλι Rossiya-24, μετά την υπογραφή της συμφωνίας στην Κωνσταντινούπολη.

Οι όποιες «προκλήσεις» εκ μέρους της Ρωσίας σε σχέση με την συμφωνία για την άρση του αποκλεισμού των ουκρανικών λιμανιών για τις εξαγωγές σιτηρών θα αντιμετωπισθούν στρατιωτικά, δήλωσε την ίδια στιγμή, ο Μιχαήλ Ποντόλιακ, σύμβουλος του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένκσι.

Τι προβλέπει η συμφωνία

- Τη σύσταση κέντρου συντονισμού και ελέγχου με έδρα την Κωνσταντινούπολη.

Στο κέντρο θα συμμετέχουν εκπρόσωποι των τριών πλευρών, ένας Ουκρανός, ένας Ρώσος, ένας Τούρκος, καθώς και ένας εκπρόσωπος των Ηνωμένων Εθνών και οι ομάδες τους.

Θα είναι επιφορτισμένο με την κατάρτιση του χρονοδιαγράμματος εναλλαγής των πλοίων στην Μαύρη Θάλασσα.

Σύμφωνα με ειδικούς που συμμετείχαν στις διαπραγματεύσεις, θα χρειασθούν ακόμη τρεις έως τέσσερις εβδομάδες για να ολοκληρωθούν οι προετοιμασίες και να ξεκινήσει η λειτουργία του.

- Την πραγματοποίηση επιθεωρήσεων των πλοίων κατά την αναχώρησή τους από τα ουκρανικά λιμάνια και κατά την άφιξή τους στην Τουρκία.

Η επιθεώρηση των πλοίων που θα μεταφέρουν τα φορτία των σιτηρών αποτελούσε απαίτηση της Μόσχας που ήθελε να αποκλείσει την παράλληλη μεταφορά όπλων στην Ουκρανία.

Για πρακτικούς λόγους, οι επιθεωρήσεις δεν θα γίνονται εν πλω, ενδεχόμενο που είχε εξετασθεί, αλλά στην Τουρκία, πιθανότατα στην Κωνσταντινούπολη, η οποία διαθέτει δύο σημαντικά εμπορικά λιμάνια, το Χαϊντάρπασά, στην είσοδο του Βοσπόρου και το Αμπαρλι, στην Θάλασσα του Μαρμαρά.

Οι επιθεωρήσεις θα γίνονται από εκπροσώπους των τεσσάρων πλευρών κατά τον απόπλου και τον κατάπλου.

- Ασφαλείς διάδρομοι ναυσιπλοΐας

Ρώσοι και Ουκρανοί δεσμεύονται να σεβασθούν του διαδρόμους ναυσιπλοΐας που θα διασχίζουν την Μαύρη Θάλασσα και θα εξαιρούνται από κάθε στρατιωτική δραστηριότητα.

Βάσει της συμφωνίας, εάν χρειασθεί αποναρκοθέτηση, θα πρέπει να γίνει από «τρίτη χώρα» - άλλη από τις τρεις εμπλεκόμενες - η οποία δεν έχει ορισθεί.

Κατά την αναχώρηση από την Ουκρανία, τα πλοία θα συνοδεύονται από ουκρανικά (μάλλον πολεμικά) πλοία, ανοίγοντας τον δρόμο μέχρι την έξοδο από τα ουκρανικά χωρικά ύδατα.

- Τετράμηνη ανανεώσιμη ισχύς

Η συμφωνία θα έχει ισχύ τεσσάρων μηνών που θα ανανεώνεται αυτόματα. Αν 20 έως 25 τόνοι σιτηρών βρίσκονται σήμερα αποκλεισμένοι στα σιλό των ουκρανικών λιμανιών, με έναν ρυθμό μεταφοράς 8 τόνων τον μήνα, οι τέσσερις μήνες θα αρκέσουν για την μεταφορά του συνόλου των αποθεμάτων και την εκκένωση των σιλό.

- Μνημόνιο για τα ρωσικά σιτηρά και λιπάσματα

Μνημόνιο που θα συνοδεύει την συμφωνία και θα υπογράφεται από τον ΟΗΕ και την Ρωσία θα εγγυάται ότι οι δυτικές κυρώσεις κατά της Μόσχας δεν θα αφορούν τα σιτηρά και τα λιπάσματα κατά άμεσο ή έμμεσο τρόπο.

Η πρόβλεψη αυτή αποτελεί απαραίτητο όρο για την υπογραφή της συμφωνία από την Μόσχα.