Φυσικό αέριο: Αντιδρά ο ευρωπαϊκός Νότος, μαζί και η Ελλάδα, στο σχέδιο της Κομισιόν

Τα κράτη-μέλη της ΕΕ καλούνται να μειώσουν, σε εθελοντική βάση, την κατανάλωση φυσικού αερίου κατά 15%, από την 1η Αυγούστου 2022 ως την 31η Μαρτίου 2023, σε σχέση με τη μέση κατανάλωσή τους την περίοδο 2016-2021. Ωστόσο, η μείωση θα καταστεί δεσμευτική για όλα τα κράτη-μέλη, σε περίπτωση που η Επιτροπή κηρύξει κατάσταση «ενεργειακού συναγερμού» στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Με το προτεινόμενο, νέο νομοθετικό εργαλείο που εισάγεται, η Κομισιόν μπορεί να κηρύξει συναγερμό της Ένωσης, είτε με δική της πρωτοβουλία, είτε έπειτα από αίτημα τουλάχιστον τριών κρατών-μελών.

Η πρόταση ορίζει παράλληλα ότι έως τα τέλη Σεπτεμβρίου 2022, τα κράτη-μέλη πρέπει να επικαιροποιήσουν τα εθνικά τους σχέδια έκτακτης ανάγκης, καθορίζοντας τα μέτρα μείωσης της ζήτησης που σχεδιάζουν, για παράδειγμα για την εφαρμογή αλλαγής καυσίμου στη βιομηχανία και τον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας και τον περιορισμό της θερμοκρασίας στα δημόσια κτήρια.

«Η Ρωσία μας εκβιάζει. Χρησιμοποιεί την ενέργεια ως όπλο. Επομένως, είτε με μεγάλη είτε με ολική διακοπή του εφοδιασμού ρωσικού φυσικού αερίου, η Ευρώπη πρέπει να είναι έτοιμη», δήλωσε η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, παρουσιάζοντας την Τετάρτη το σχέδιο, και αποσαφηνίζοντας ότι η κατάσταση ενεργειακού συναγερμού θα σημάνει στην ΕΕ έπειτα από μια δραστική ή ολική μείωση του ρωσικού αερίου.

Κυβερνήσεις εντούτοις αντιδρούν στο προτεινόμενο σχέδιο ζητώντας η μείωση της κατανάλωσης να είναι ανάλογη της ενεργειακής εξάρτησης από τη Ρωσία, ενώ τίθεται συνολικά ζήτημα ω προς την εκχώρηση στην Κομισιόν εξουσίας να επιβάλλει στόχους ως δεσμευτικούς ενεργοποιώντας μηχανισμούς αντιμετώπισης κρίσεων.

Στις χώρες που εγείρουν ανάλογο προβληματισμό συγκαταλέγονται, μεταξύ άλλων, Γαλλία, Ιταλία, Μάλτα, Ολλανδία, Δανία και Πολωνία, σύμφωνα με το πρακτορείο Reuters.

Το σχέδιο της Κομισιόν πρόκειται να τεθεί επί τάπητος στο έκτακτο Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης που θα πραγματοποιηθεί στις Βρυξέλλες στις 26 Ιουλίου.

Αντιτίθενται Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία

Την επί της αρχής διαφωνία της Αθήνας στην πρόταση που κατέθεσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή γνωστοποίησε νωρίτερα ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Γιάννης Οικονόμου, κατά τη ενημέρωση των πολιτικών συντακτών.

Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος δήλωσε πως η Αθήνα δεν συμφωνεί με την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για μείωση κατά 15% στην κατανάλωση φυσικού αερίου, και επικαλέστηκε τις προτάσεις, που έχει κάνει εδώ και μήνες ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης για την ανακούφιση από τις άνευ προηγουμένου ενεργειακές ανατιμήσεις, οι οποίες, όπως είπε, προσφέρουν λύσεις στο συγκεκριμένο ζήτημα.

Απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με τη σύσταση για ενδεχόμενες κυλιόμενες διακοπές ρεύματος, ο Γιάννης Οικονόμου τόνισε ότι «κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν για να μην πάμε στην εφαρμογή αυτών των συστάσεων», σημειώνοντας πως «στόχος είναι να μην υπάρξει διατάραξη όσον αφορά την εφοδιαστική αλυσίδα».

Στο ίδιο πλαίσιο, ο υπουργός Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας, επισήμανε πως η Ελλάδα αντιτίθεται στην πρόταση της Κομισιόν περί υποχρεωτικής μείωσης της κατανάλωσης φυσικού αερίου εξηγώντας ότι το 70% του φυσικού αερίου που εισάγει η Ελλάδα χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος, γεγονός που συνεπάγεται ότι οι μειώσεις θα προκαλούσαν προβλήματα σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις.

Ο ίδιος επισήμανε, μιλώντας στο ραδιόφωνο του ΣΚΑΪ, ότι η προτεινόμενη μείωση κατά 15% δεν θα συμβάλει στην ενίσχυση χωρών όπως η Γερμανία και η Αυστρία.

Αντιδρώντας εξίσου στο σχέδιο για «ψαλίδι» στο φυσικό αέριο, η ισπανική κυβέρνηση ανακοίνωσε πως δεν θα ζητήσει από τους πολίτες να περιορίσουν την κατανάλωση αερίου, σημειώνοντας πως το μέτρο που εισηγείται η Κομισιόν «δεν είναι απαραίτητα το πιο αποτελεσματικό, ούτε το πιο δίκαιο».

«Η Ισπανία δεν υποστηρίζει την πρόταση αυτή. Θα αντιταχθούμε στην επιβολή υποχρεώσεων που υπερβαίνουν, σε επίπεδο προσπαθειών, αυτό μου μας αναλογεί», δήλωσε κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου η Ισπανίδα υπουργός Οικολογικής Μετάβασης Τερέζα Ριμπέρα, στηλιτεύοντας το γεγονός ότι το μέτρο δεν αποτέλεσε προηγουμένως αντικείμενο συζήτησης.

«Δεν θα εισάγουμε νόμο με την υποχρέωση να καθορίζεται η θερμοκρασία στους θερμοστάτες των κατοικιών», δήλωσε η Τερέσα Ριμπέρα, επισημαίνοντας ότι αυτό που θα πράξει η ισπανική κυβέρνηση είναι να συστήσει στους πολίτες να προσπαθούν να εξοικονομήσουν ενέργεια, ενώ θα προστατεύσει και την κατανάλωση αερίου των βιομηχανιών.

Τόσο η Ισπανία, όσο και η Πορτογαλία, τονίζουν ότι δεν συνιστά αφετηρία συζήτησης η εξουσία που ζητά η Κομισιόν για να καταστήσει υποχρεωτική τη μείωση στην κατανάλωση. Υπογραμμίζουν ότι πρόκειται για μέτρο δυσανάλογο και η πρόταση της Επιτροπής δεν έχει προσαρμοστεί για τις χώρες που δεν είναι διασυνδεδεμένες με το δίκτυο ρωσικού αερίου σε βαθμό όπως η Γερμανία και η Ιταλία.

Ζειτείται ουσιαστικά η μείωση της κατανάλωσης να είναι ανάλογη της ενεργειακής εξάρτησης από τη Ρωσία.

«Θα υπερασπιστούμε τις ευρωπαϊκές αξίες, αλλά δεν θα αποδεχούμε μία θυσία σε ένα ζήτημα στο οποίο δεν μας επετράπη να εκφέρουμε τη γνώμη μας», υπογράμμισε η Τερέζα Ριμπέρα, επισημαίνοντας πως «ό,τι και αν συμβεί οι ισπανικές οικογένειες δεν θα υποστούν περικοπές στο φυσικό αέριο ή τον ηλεκτρισμό στα σπίτια τους».

«Η Πορτογαλία θα αντιτεθεί στο δυσανάλογο] αυτό μέτρο», δήλωσε από πλευράς του ο Ζοάου Γκαλάμπα, αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας της Πορτογαλίας.

«Η όλη λογική πίσω από 'δελτίο' στο φυσικό αέριο προϋποθέτει διασυνδεδεμένα συστήματα συστήματα [διανομής φυσικού αερίου], και φαίνεται ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το ξέχασε αυτό» υπογράμμισε μιλώντας στην πορτογαλική εφημερίδα Publico.

Και σημείωσε πως η Πορτογαλία «βρισκόταν για χρόνια σε μειονεκτική θέση» επειδή δεν ήταν διασυνδεδεμένη με το υπόλοιπο δίκτυο διανομής ενέργειας της Ευρώπης, και «έπρεπε πάντα να αγοράζει πιο ακριβικό φυσικό αέριο».

«Ενωσιακός Συναγερμός»

Για να θεσπιστεί ο στόχος μείωσης της ζήτησης φυσικού αερίου κατά 15%, η Επιτροπή προτείνει ένα νέο νομοθετικό εργαλείο -ένα νέο κανονισμό προς το Συμβούλιο (κράτη-μέλη), βάσει του 'Αρθρου 122 της Συνθήκης.

Ο νέος κανονισμός θα δώσει στην Επιτροπή τη δυνατότητα να κηρύξει, μετά από διαβούλευση με τα κράτη-μέλη, «Ενωσιακό Συναγερμό» (Union Alert), σε περίπτωση σοβαρού κινδύνου έλλειψης φυσικού αερίου και να καταστήσει υποχρεωτικό το στόχο μείωσης της ζήτησης αερίου σε όλα τα κράτη-μέλη.

Ο κανονισμός απαιτεί έγκριση με ειδική πλειοψηφία των χωρών της ΕΕ. Στόχος είναι να εγκριθεί στο έκτακτο Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας της ΕΕ που θα γίνει στις Βρυξέλλες στις 26 Ιουλίου.

Η Επιτροπή εκτιμά ότι αν οι χώρες της ΕΕ δράσουν έγκαιρα και συντονισμένα, η αρνητική επίπτωση από τη μείωση κατανάλωσης φυσικού αερίου στο ΑΕΠ θα είναι κατά μέσο όρο της τάξεως του 0,6%. Σε περίπτωση, όμως, που η ΕΕ αργήσει να αναλάβει δράση και η Ρωσία διακόψει απότομα και πλήρως τη ροή του αερίου, η αρνητική επίπτωση στο ΑΕΠ της ΕΕ εκτιμάται ότι θα είναι μεταξύ 0,9%-1,5%.

Η Επιτροπή προτείνει μέτρα που μπορούν να λάβουν οι κυβερνήσεις για να περιορίσουν τη χρήση φυσικού αερίου, συμπεριλαμβανομένων κινήτρων σε βιομηχανίες που μειώνουν τη χρήση αερίου, αλλά και όρια στις θερμοκρασίες θέρμανσης και ψύξης σε δημόσια κτήρια.

Οι κυβερνήσεις θα πρέπει επίσης να αποφασίσουν τη σειρά με την οποία θα αναγκάσουν τις βιομηχανίες να κλείσουν σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης εφοδιασμού.

Τα νοικοκυριά χαρακτηρίζονται ως «προστατευόμενοι καταναλωτές» σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ και θα προστατεύονται από περιορισμούς.

«Οι υφιστάμενοι κανόνες της ΕΕ για την ασφάλεια του εφοδιασμού εγγυώνται ότι οι προστατευμένοι πελάτες, δηλαδή τα νοικοκυριά και οι βασικές κοινωνικές υπηρεσίες, όπως τα νοσοκομεία και τα σχολεία, εξαιρούνται από κάθε μέτρο για δελτίο αερίου», τονίζει η Επιτροπή.

Τα μέτρα που προτείνονται για εξοικονόμηση κατανάλωσης φυσικού αερίου επικεντρώνονται στη βιομηχανία. Ωστόσο, όλοι μπορούν να συμβάλουν στην εξοικονόμηση αερίου.

«Η διαχείριση της εξοικονόμησης ενέργειας σε όλους τους τομείς της οικονομίας σήμερα θα είναι πολύ λιγότερο δαπανηρή από την εσπευσμένη περικοπή της βιομηχανικής παραγωγής αύριο», τονίζει η Επιτροπή. Τα κράτη-μέλη θα πρέπει να επικαιροποιήσουν τα εθνικά τους σχέδια έκτακτης ανάγκης έως τα τέλη Σεπτεμβρίου για να δείξουν πώς σκοπεύουν να επιτύχουν τον στόχο μείωσης και θα πρέπει να αναφέρουν στην Επιτροπή την πρόοδο κάθε δύο μήνες.