Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου: Ενισχύονται οι έλεγχοι στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ

Επιπλέον, 21 κράτη-μέλη ή συνδεδεμένα κράτη ενέκριναν τη δήλωση για τη δημιουργία ενός μηχανισμού εθελοντικής αλληλεγγύης, με τη μορφή μετεγκαταστάσεων ή άλλων ειδών συνεισφορών, ιδίως οικονομικών.

Συγκεκριμένα, με βάση τις προτάσεις που υπέβαλε η Επιτροπή στο πλαίσιο του Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το 'Ασυλο, το Συμβούλιο της ΕΕ ενέκρινε εντολές διαπραγμάτευσης για το Eurodac.

Η βάση δεδομένων Eurodac έχει σκοπό να βοηθήσει τα κράτη μέλη να παρακολουθούν καλύτερα τις διαδρομές των αιτούντων άσυλο και των ατόμων που βρίσκονται σε παράτυπη κατάσταση εντός της EE. Περιέχει τα δακτυλικά αποτυπώματα παράτυπων μεταναστών και αιτούντων άσυλο που έχουν εγγραφεί σε κράτη μέλη της ΕΕ και συνδεδεμένες χώρες.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Συμβουλίου της ΕΕ, το κείμενο που συμφωνήθηκε θα καταστήσει δυνατή την καλύτερη αντιμετώπιση των παράτυπων μετακινήσεων και θα διευκολύνει την επιστροφή ατόμων που βρίσκονται σε παράτυπη κατάσταση.

Ειδικότερα, η βάση δεδομένων θα καταστήσει δυνατή την παρακολούθηση των αιτούντων άσυλο και όχι πλέον μόνο την παρακολούθηση των αιτήσεων, γεγονός που θα επιτρέψει την καλύτερη αναγνώριση των προσώπων που υποβάλλουν πολλαπλές αιτήσεις. Τα περιεχόμενα της βάσης δεδομένων εμπλουτίζονται επίσης με νέα βιομετρικά στοιχεία, όπως εικόνες προσώπων. Ο κανονισμός θα επιτρέψει επίσης την ολοκλήρωση της διαλειτουργικότητας με άλλα ευρωπαϊκά συστήματα πληροφοριών.

Επιπλέον, έχει συμπεριληφθεί μια συγκεκριμένη κατηγορία για τον εντοπισμό προσώπων που βγήκαν στην ξηρά μετά από επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης στη θάλασσα.

Επίσης, αντλώντας διδάγματα από τις λύσεις που τέθηκαν σε εφαρμογή για την αντιμετώπιση της εισροής ανθρώπων που εγκαταλείπουν τον πόλεμο στην Ουκρανία, ο κανονισμός Eurodac δημιουργεί την υποχρέωση εγγραφής των δικαιούχων προσωρινής προστασίας.

Όσον αφορά στον κανονισμό ελέγχου (screening), η ανακοίνωση του Συμβουλίου αναφέρει ότι θα ενισχύσει στους ελέγχους προσώπων στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ και επίσης στην ταχεία κατεύθυνση των ατόμων που υπόκεινται σε έλεγχο προς την κατάλληλη διαδικασία.

Ειδικότερα, προβλέπεται ότι ο έλεγχος στα εξωτερικά σύνορα θα ισχύει για όλα τα άτομα που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις εισόδου, συμπεριλαμβανομένων των προσώπων που υποβάλλουν αίτηση για διεθνή προστασία. Αυτό καλύπτει άτομα που έχουν συλληφθεί σε σχέση με μη εξουσιοδοτημένη διέλευση των εξωτερικών συνόρων από ξηρά, θάλασσα ή αέρα, άτομα που αποβιβάστηκαν μετά από επιχείρηση έρευνας και διάσωσης στη θάλασσα και άτομα που έχουν υποβάλει αίτηση για διεθνή προστασία σε σημεία διέλευσης εξωτερικών συνόρων ή σε ζώνες διέλευσης, αλλά δεν πληρούν τις προϋποθέσεις εισόδου. Ισχύει επίσης για άτομα που έχουν συλληφθεί στο έδαφος της ΕΕ έχοντας διαφύγει από τους ελέγχους στα εξωτερικά σύνορα.

Το «screening» θα περιλαμβάνει ελέγχους ταυτοποίησης και ασφάλειας, αλλά και ελέγχους υγείας. Θα πρέπει, κατά γενικό κανόνα, να πραγματοποιείται κοντά στα εξωτερικά σύνορα ή σε άλλες ειδικές τοποθεσίες στην επικράτεια των κρατών μελών, για μέγιστη περίοδο πέντε ημερών κατά τη διάρκεια της οποίας τα άτομα πρέπει να παραμένουν διαθέσιμα στις εθνικές αρχές.

Μετά τον έλεγχο, όλα τα ενδιαφερόμενα άτομα θα παραπεμφθούν στις αρμόδιες αρχές: άσυλο ή, κατά περίπτωση, μετεγκατάσταση ή επιστροφή.

Επιπλέον, τα κράτη-μέλη θα πρέπει να δημιουργήσουν έναν ανεξάρτητο μηχανισμό για την παρακολούθηση του σεβασμού των θεμελιωδών δικαιωμάτων κατά τη διάρκεια του ελέγχου.

Υπενθυμίζεται ότι στις 23 Σεπτεμβρίου 2020, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε ένα νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το 'Ασυλο, το οποίο περιλαμβάνει μια σειρά από νομοθετικές και μη νομοθετικές προτάσεις.

Αυτό περιελάμβανε νέες προτάσεις, όπως ο κανονισμός screening, καθώς και προτάσεις αναθεώρησης κειμένων που παρουσιάστηκαν το 2016 και δεν είχαν ακόμη εγκριθεί, όπως ο κανονισμός Eurodac. Προκειμένου να επιτραπεί η επίτευξη ουσιαστικής προόδου, η γαλλική προεδρία του Συμβουλίου πρότεινε μια «βήμα προς βήμα» και «σταδιακή» προσέγγιση, διατηρώντας την ισορροπία μεταξύ ευθύνης και αλληλεγγύης.