Μπαν Κι-Μουν: Πρόσφυγες και μετανάστες. Μία κρίση αλληλεγγύης

Το άρθρο δημοσιεύεται στην Ελλάδα κατ' αποκλειστικότητα από το ΑΠΕ-ΜΠΕ:

Φέτος τον Σεπτέμβριο, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών θα συγκεντρώσει τους ηγέτες του κόσμου προκειμένου να αντιμετωπίσουν μία από τις κορυφαίες προκλήσεις των καιρών μας: Τη μεγάλη μετακίνηση προσφύγων και μεταναστών.

Πόλεμος, παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, υποανάπτυξη και φυσικές καταστροφές, οδηγούν τον μεγαλύτερο -από τότε που έχουμε αξιόπιστα στατιστικά στοιχεία- αριθμό ανθρώπων να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Περισσότεροι από 60 εκατομμύρια άνθρωποι, οι μισοί από τους οποίους παιδιά, έχουν εγκαταλείψει τις εστίες τους εξαιτίας της βίας και των διώξεων, και είναι σήμερα πρόσφυγες ή εσωτερικά εκτοπισμένοι. Επιπλέον 225 εκατομμύρια είναι μετανάστες που έχουν αφήσει τις χώρες τους σε αναζήτηση καλύτερων ευκαιριών ή απλώς για να επιβιώσουν.

Ωστόσο, αυτή δεν είναι μία κρίση αριθμών. Είναι μία κρίση αλληλεγγύης. Σχεδόν το 90% των προσφύγων στον κόσμο φιλοξενούνται σε αναπτυσσόμενες χώρες. Οκτώ χώρες φιλοξενούν περισσότερους από τους μισούς πρόσφυγες στον κόσμο. Μόλις 10 χώρες προσφέρουν το 75% του προϋπολογισμού των Ηνωμένων Εθνών για την ανακούφιση και τον τερματισμό των δεινών τους.

Με τον δίκαιο επιμερισμό της ευθύνης δεν θα υπήρχε κρίση για τις φιλοξενούσες χώρες. Έχουμε τα μέσα για να βοηθήσουμε και ξέρουμε τι χρειάζεται να κάνουμε για να χειριστούμε τις μεγάλες μετακινήσεις προσφύγων και μεταναστών. Ωστόσο, πάρα πολύ συχνά, αφήνουμε τον φόβο και την άγνοια να μπαίνουν στη μέση. Οι ανθρώπινες ανάγκες καταλήγουν να επισκιάζονται και η φωνή της ξενοφοβίας να είναι πιο δυνατή από τη φωνή της λογικής.

Οι χώρες που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της κρίσης αγωνίζονται καθημερινά να ανταποκριθούν στις προκλήσεις. Στις 19 Σεπτεμβρίου η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ Θα πραγματοποιήσει μία υψηλού επιπέδου συνάντηση για την ενίσχυση των μακροπρόθεσμων προσπαθειών μας. Με στόχο να βοηθήσω τη διεθνή κοινότητα να αδράξει αυτή την ευκαιρία, δημοσίευσα πρόσφατα μία έκθεσή μου με τίτλο "Με Ασφάλεια και Αξιοπρέπεια", η οποία περιέχει συστάσεις για το πώς ο κόσμος μπορεί να αναλάβει πιο αποτελεσματική, συλλογική δράση.

Μπορούμε να ξεκινήσουμε αναγνωρίζοντας την κοινή μας ανθρωπότητα. Εκατομμύρια άνθρωποι που βρίσκονται σε κίνηση, εκτίθενται σε τεράστιους κινδύνους. Χιλιάδες έχουν πεθάνει στη Μεσόγειο, στη θάλασσα Ανταμάν, στο Σαχέλ και στην Κεντρική Αμερική. Οι πρόσφυγες και μετανάστες δεν είναι οι «άλλοι», είναι τόσο διαφορετικοί όσο η ίδια η ανθρώπινη οικογένεια. Οι μετακινήσεις των ανθρώπων είναι ένα εντελώς παγκόσμιο φαινόμενο που απαιτεί τον παγκόσμιο επιμερισμό της ευθύνης.

Δευτέρον, οι πρόσφυγες και μετανάστες όχι μόνο δεν αποτελούν απειλή, αλλά συμβάλλουν στην ανάπτυξη των χωρών που τους φιλοξενούν, όπως και των χωρών προέλευσης. Όσο καλύτερα ενσωματώνονται οι νέες αφίξεις, τόσο μεγαλύτερη θα είναι η συνεισφορά τους στην κοινωνία. Χρειαζόμαστε περισσότερα μέτρα για να προωθήσουμε την κοινωνική και οικονομική ενσωμάτωση των προσφύγων και μεταναστών.

Τρίτον, οι πολιτικοί και τοπικοί ηγέτες έχουν την υποχρέωση να καταδικάσουν τις διακρίσεις και τη μη ανεκτικότητα και να αντιπαρατεθούν με αυτούς που επιδιώκουν να κερδίσουν ψήφους με τον εκφοβισμό και τον διχασμό. Είναι η ώρα να χτίσουμε γέφυρες, όχι τοίχους ανάμεσα στους ανθρώπους.

Τέταρτον, πρέπει να δώσουμε μεγαλύτερη προσοχή στην αντιμετώπιση των αιτιών του αναγκαστικού ξεριζωμού. Τα Ηνωμένα Έθνη συνεχίζουν να ενισχύουν το έργο τους για την αντιμετώπιση των συγκρούσεων, την ειρηνική επίλυση των διαφορών και την αντιμετώπιση της παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων πριν την κλιμάκωση της. Το νέο μας ισχυρό εργαλείο είναι η Ατζέντα 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη, ένα σχέδιο που συμφωνήθηκε πέρυσι από όλα τα 193 μέλη των Ηνωμένων Εθνών και εστιάζει κατά πολύ στη δικαιοσύνη, στους θεσμούς και τις ειρηνικές κοινωνίες.

Πέμπτον, πρέπει να ενισχύσουμε τα διεθνή συστήματα που διαχειρίζονται μεγάλες μετακινήσεις ατόμων, ώστε να εφαρμόζουν τους κανόνες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και να παρέχουν την απαραίτητη προστασία. Τα κράτη πρέπει να σέβονται τις διεθνείς νομικές τους υποχρεώσεις, συμπεριλαμβανομένης της Σύμβασης για τους Πρόσφυγες του 1951. Οι χώρες στις οποίες πρωτοφτάνουν οι προσφυγές δεν πρέπει να αφήνονται να επωμίζονται μόνες τους τις αιτήσεις. Η πρόσφατη έκθεσή μου προτείνει "Μία παγκόσμια συμφωνία για την ευθύνη καταμερισμού των προσφύγων".
Υπάρχει μία επείγουσα ανάγκη να κάνουμε περισσότερα για να καταπολεμήσουμε τους λαθρέμπορους και τους διακινητές, να σώσουμε και να προστατέψουμε τους ανθρώπους που βρίσκονται καθ’ οδόν και να εξασφαλίσουμε την ασφάλεια και την αξιοπρέπεια τους στα σύνορα. Η ύπαρξη περισσότερο κανονικών και νόμιμων δρόμων θα είναι κρίσιμης σημασίας, ώστε οι απελπισμένοι άνθρωποι να μην αναγκάζονται να καταφεύγουν σε εγκληματικά δίκτυα όταν αναζητούν την ασφάλεια.

Ο αριθμός των μεταναστών αναμένεται να συνεχίσει να αυξάνεται ως αποτέλεσμα της έλλειψης εργατικού δυναμικού, της εύκολης μετακίνησης και επικοινωνίας, της αυξανόμενης ανισότητας και της κλιματικής αλλαγής. Η πρόσφατη έκθεση μου προτείνει σημαντικά μέτρα για τη βελτίωση της παγκόσμιας διακυβέρνησης σε αυτόν τον τομέα, συμπεριλαμβανομένης «μίας παγκόσμιας συμφωνίας για ασφαλή, ομαλή και κανονική μετανάστευση».

Η προσφυγική και μεταναστευτική κρίση δεν είναι διόλου ανυπέρβλητες, ωστόσο, δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν από κράτη που δρουν μόνα τους. Σήμερα, εκατομμύρια πρόσφυγες και μετανάστες στερούνται των βασικών τους δικαιωμάτων, ενώ ο κόσμος μας στερεί από τον εαυτό του τα πλήρη οφέλη που έχουν να προσφέρουν οι πρόσφυγες και οι μετανάστες.

Η παγκόσμια ανθρωπιστική σύνοδος που συγκαλώ στην Κωσταντινούπολη στις 23 και 24 Μαΐου, θα επιδιώξει νέες δεσμεύσεις από τα κράτη και άλλους, προκειμένου να προσφέρει προστασία στους ανθρώπους και να οικοδομήσει ανεκτικότητα. Περιμένω από τη συνάντηση της Γενικής Συνέλευσης στις 19 Σεπτεμβρίου, να δείξει τον δρόμο προς την επίλυση των πιο άμεσων προσφυγικών και μεταναστευτικών προκλήσεων και να δεσμεύσει τους ηγέτες του κόσμου σε μία μεγαλύτερη παγκόσμια συνεργασία σε αυτά τα θέματα.

Οι άνθρωποι μετακινούνται από το ένα μέρος στο άλλο κατά τη διάρκεια χιλιετηρίδων, από επιλογή ή υπό απειλή βίας, και θα συνεχίσουν να κάνουν το ίδιο και στο άμεσο μέλλον. Μόνο εάν επιτελέσουμε το καθήκον μας να προστατέψουμε αυτούς που τρέπονται σε φυγή λόγω της βίας και των διωγμών, μόνο αν αποδεχτούμε τις ευκαιρίες που οι πρόσφυγες και μετανάστες προσφέρουν στις νέες κοινωνίες τους, θα μπορέσουμε να δημιουργήσουμε ένα μέλλον με περισσότερη ευημερία και δικαιοσύνη για όλους.