ΕΔΔΑ: Ο νόμος της Ρωσίας περί «ξένων πρακτόρων» παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα

Η Ρωσία χρησιμοποιεί τον όρο «ξένοι πράκτορες» που φέρει συνδηλώσεις κατασκοπείας από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, προκειμένου να χαρακτηρίσει οργανώσεις και πρόσωπα που θεωρεί πως εμπλέκονται σε πολιτική δραστηριότητα με υποστήριξη από το εξωτερικό.

Οι ξένοι πράκτορες υποχρεούνται από τον νόμο να συνοδεύουν τις δημοσιεύσεις τους με μια μακρά δήλωση αποποίησης ευθύνης, να δίνουν τακτικά αναφορά για τα έσοδα και τις δαπάνες τους και να υποβάλλονται σε δημοσιονομικούς ελέγχους.

Στην απόφασή του στην υπόθεση 73 ρωσικών οργανώσεων που χαρακτηρίστηκαν «ξένοι πράκτορες», το ΕΔΔΑ έκρινε πως ο νόμος παραβιάζει το δικαίωμα του συνέρχεσθαι και το δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι.

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ανέφερε πως η χρήση της «πολιτικής δραστηριότητας» ως κριτηρίου για τον χαρακτηρισμό οργανώσεων ως «ξένων πρακτόρων» «παρήγαγε ασυναφή αποτελέσματα και δημιούργησε αβεβαιότητα μεταξύ ΜΚΟ που επιθυμούσαν να εμπλακούν σε δραστηριότητες της κοινωνίας των πολιτών που συνδέονταν, ιδιαίτερα, με δικαιώματα του ανθρώπου ή την προστασία του περιβάλλοντος ή φιλανθρωπική εργασία».

«Ανάμεσά τους βρίσκονται ορισμένες από τις πιο παλιές και καλά εδραιωμένες ρωσικές οργανώσεις, όπως το κέντρο για τα δικαιώματα του ανθρώπου Memorial, η Οργάνωση Ελσίνκι της Μόσχας, η οργάνωση ΛΟΑΤΚΙ Coming Out, η Ένωση Agora ή ακόμη η Επιτροπή κατά των Βασανιστηρίων», αναφέρει ακόμη το δικαστήριο.

Η ρωσική ένωση δικαιωμάτων του ανθρώπου «Agora», από τους αιτούντες στην υπόθεση ενώπιον του ΕΔΔΑ, χαιρέτισε την απόφαση ως «μεγάλη νίκη».

«Το δικαστήριο συμφώνησε πλήρως με τις αιτούσες οργανώσεις πως ο νόμος για τους ξένους πράκτορες είναι όχι μόνο μη προβλέψιμος, αλλά εμποδίζει επίσης την εργασία της κοινωνίας των πολιτών», δήλωσε ο συνήγορος της Agora, Κιρίλ Κοροτέγεφ.

Η απόφαση εκδίδεται μία εβδομάδα μετά την αρχική έγκριση που έδωσε η Κρατική Δούμα, η κάτω βουλή του ρωσικού κοινοβουλίου, σε ένα νομοσχέδιο που αυστηροποιεί περαιτέρω τη νομοθεσία σε μια περίοδο αυξημένης δυσπιστίας της Δύσης αφότου η Ρωσία εισέβαλλε στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου.

Σημειώνεται επίσης μερικές ημέρες αφότου η Ρωσία πέρασε ένα ζεύγος νομοσχεδίων που θέτουν τέλος στη δικαιοδοσία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στη χώρα. Δεν είναι ακόμη σαφές πώς αυτή η νέα νομοθεσία θα επηρεάσει την εφαρμογή της απόφασης περί «ξένων πρακτόρων».

Η Ρωσία υιοθέτησε τον πρώτο νόμο περί «ξένων πρακτόρων» το 2012. Διεύρυνε από τότε τον ορισμό προκειμένου να περιλάβει Μη Κερδοσκοπικούς Οργανισμούς, ΜΜΕ και μεμονωμένους Ρώσους πολίτες περιλαμβανομένων δημοσιογράφων και ακτιβιστών.