Περιμένοντας το θάνατο: Πώς το ειρηνικό Βιετνάμ έγινε σιωπηλά ο μεγαλύτερος εκτελεστής στη ΝΑ Ασία

Επιμέλεια: Εύα Σεϊντή

Η Μάι Λιν προσευχόταν για μήνες για τον μοναχογιό της.

Στην αρχή προσευχόταν για δικαιοσύνη, όταν συνελήφθη για παραβιάσεις του νόμου περί ναρκωτικών και μεταφέρθηκε στη φυλακή υψίστης ασφαλείας στο Βιετνάμ. Μετά, για να παραμείνει σωματικά και ψυχικά υγιής στη φυλακή, καθώς δεν μπορούσε πλέον να τον βλέπει λόγω των περιορισμών για τον κορωνοϊό. Πάνω απ’ όλα, όμως, προσευχόταν να επιστρέφει ασφαλής.

Ωστόσο αυτό δεν έγινε ποτέ. Ο Κουάν, πωλητής στο επάγγελμα, κρίθηκε ένοχος για εμπόριο ναρκωτικών και καταδικάστηκε σε θάνατο μέσω θανάσιμης ένεσης. Εκτελέστηκε το 2021 σε ηλικία 31 ετών. Αντίθετα με άλλες χώρες όπως τις Ηνωμένες Πολιτείες, που εφαρμόζουν τη θανατική ποινή σε πολιτείες όπως το Τέξας, η Μάι Λιν δεν μπορούσε να είναι δίπλα στον γιο της αυτές τις τελευταίες στιγμές.

«Δεν υπάρχει που να μπορεί να σε προετοιμάσει για κάτι τέτοιο», λέει η Μάι Λιν. «Δεν περνάει μέρα που να μην σκέφτομαι τον τρόπο που πέθανε. Ο πόνος είναι ανεξήγητος. Η θανατική ποινή είναι ένα διαφορετικό είδος κακού. Και θα με στοιχειώνει για το υπόλοιπο της ζωής μου», προσθέτει.

Το Βιετνάμ είναι διαβόητο μυστικοπαθές σε σχέση με την θανατική ποινή. Ωστόσο, οι ανθρωπιστικές οργανώσεις θεωρούν ότι στη χώρα βρίσκεται πολύ υψηλά στις λίστες με τις περισσότερες εκτελέσεις στον κόσμο και η πρώτη στην Νοτιοανατολική Ασία. Παλαιότερα επίσημα στοιχεία που δημοσιοποιήθηκαν το 2017 αποκάλυψαν 429 εκτελέσεις μεταξύ 2013 και 2016, ένας αριθμός που καθιστά τη χώρα πίσω μόνο από την Κίνα και το Ιράν στις θανατικές ποινές.

Έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας αυτήν την εβδομάδα υποστηρίζει ότι οι εκτελέσεις παγκοσμίως έχουν αυξηθεί κατά 20% καθώς οι περιορισμοί για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού χαλαρώνουν. Ειδικά για την περίπτωση του Βιετνάμ η Αμνηστία ανέφερε ότι η αύξηση αγγίζει το 30% με βάση στοιχεία μέχρι και τις 31 Ιουλίου 2021. Στη διάρκεια αυτής της χρονιάς «τέθηκαν σε χρήση» 11 κέντρα εκτελέσεων κατά μήκος της χώρας.

Η οργάνωση πιστεύει ότι περισσότερα από 1.000 άτομα αναμένουν την εκτέλεση της θανατικής τους καταδίκης στη χώρα. Μεταξύ αυτών πολίτες από το Λάος, την Καμπότζη, τη Σιγκαπούρη, τη Μαλαισία αλλά και μια 73χρονη Αυστραλιανή που καταδικάστηκε για εμπόριο ναρκωτικών.

Κορυφαίος εκτελεστής

Το κυβερνών Κομμουνιστικό Κόμμα του Βιετνάμ υπεραμύνεται της θανατικής ποινής και η χώρα παραμένει ο μεγαλύτερος εκτελεστής στη νοτιοανατολική Ασία, όπως δείχνουν τα στοιχεία της Αμνηστίας, παρότι η κατάσταση στη Μιανμάρ είναι επίσης αξιοσημείωτα.

Αν και το 2021 δεν έλαβε χώρα καμία εκτέλεση στη Μιανμάρ, ανακοινώθηκαν τουλάχιστον 86 θανάσιμες καταδίκες, πολύ περισσότερες σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Η μεγάλη πλειοψηφία των καταδικασμένων ήταν στρατιωτικοί αξιωματούχοι.

«Τα δεδομένα σχετικά με τη θανατική καταδίκη στο Βιετνάμ παραμένουν κρατικό μυστικό», λέει στο CNNi η ειδικός για θέματα θανατικής ποινής της Αμνησίας Κιάρα Σαντζόρτζιο.

«Αυτή η μυστικοπάθεια και το γεγονός ότι τα ΜΜΕ στη χώρα ελέγχονται από το κράτος έχει ασφαλώς συνεισφέρει στην έλλειψη πληροφόρησης και διεθνούς προσοχής πάνω στο θέμα. Έχουμε επικοινωνήσει με τις Αρχές αναζητώντας πληροφορίες όπως κάνουμε με όλες τις χώρες που διατηρούν τη θανατική ποινή. Δεν λάβαμε καμία απάντηση».

Η μεγάλη πλειοψηφία θανατικών ποινών στο Βιετνάμ σχετίζεται με αδικήματα περί ναρκωτικών. Μόνο φέτος αναλογούσαν σε 93 από τις 119.

Εν αναμονή της εκτέλεσής του βρίσκεται επίσης ένας επιχειρηματίας που έχει καταδικαστεί για διαφθορά, απάτη και υπεξαίρεση. Ο Nguyen Xuan Son, πρώην υψηλόβαθμος αξιωματούχος που κάποτε εργαζόταν σε μεγάλη τράπεζα του Βιετνάμ, καταδικάστηκε το 2017 για το ρόλο του σε απάτη εκατομμυρίων δολαρίων με παράνομα δάνεια. Με ανάλογες κατηγορίες έχουν καταδικαστεί πολλοί ακόμη.

Άλλοι θανατοποινίτες έχουν καταδικαστεί για φόνο.

Πέρυσι, δικαστήριο στην πρωτεύουσα, Ανόι, καταδίκασαν σε θάνατο δύο αδέλφια, τους Le Dinh Cong και Le Dinh Chuc για το ρόλο τους στις δολοφονίες τριών αστυνομικών που κάηκαν ζωντανοί κατά τη διάρκεια βίαιων επεισοδίων στο χωριό τους.

Σύμφωνα με τους δικαστές, τα αδέλφια αγνόησαν τον νόμο και «δεν έδειξαν κανέναν σεβασμό» στις ζωές των αστυνομικών.

Η θανατική ποινή ως μέσο εκφοβισμού

Η ανάδειξη του Βιετνάμ ως κορυφαίου εκτελεστή στη Νοτιοανατολική Ασία ίσως εκπλήσσει, ωστόσο κάποιες οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων περιμένουν τα ποσοστά να συνεχίσουν να αυξάνονται τα επόμενα χρόνια.

«Το Βιετνάμ εξακολουθεί να εκτελεί ανθρώπους με εκπληκτικό ρυθμό», λέει ο Μπεν Σάντον, εκτελεστικός διευθυντής της ΜΚΟ 88 Project, που ασχολείται με θέματα ελεύθερης έκφρασης και ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα.

«Το Κομμουνιστικό Κόμμα του Βιετνάμ γνωρίζει ότι η χρήση της θανατικής ποινής έρχεται σε αντίθεση με το αφήγημά του ότι η χώρα είναι μια ειρηνική και αρμονική κοινωνία και είναι πιθανό να βλάψει τη διεθνή του φήμη».

Ο αναπληρωτής διευθυντής του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για την Ασία, Φιλ Ρόμπερτσον, χαρακτήρισε το Βιετνάμ «ένα από τα χειρότερα κράτη που καταπατούν τα δικαιώματα» στη Νοτιοανατολική Ασία.

«Η θανατική ποινή στο Βιετνάμ χρησιμοποιείται για να εκφοβίσει εκείνους που θα παραβίαζαν το νόμο, ενώ δείχνει επίσης τη δύναμη του κυβερνώντος κόμματος», υποστηρίζει ο Ρόμπερτσον. «Πρόκειται για μια κυβέρνηση που κυνηγά τους αντιφρονούντες, καταδικάζει την κοινωνία των πολιτών και φυλακίζει ανθρώπους μετά από δίκες – παρωδία και, όπως ξέρουμε πλέον, εκτελεί πολύ περισσότερους ανθρώπους από οποιονδήποτε άλλον [στην περιοχή]».

Συγκρίνοντάς το με τη γειτονική Σιγκαπούρη και την Ινδονησία, χώρες που έχουν γίνει μεγαλύτερα πρωτοσέλιδα όλα αυτά τα χρόνια με τις υποθέσεις εκτελέσεών τους, ο Ρόμπερτσον είπε: «Το φρικτό ρεκόρ εκτελέσεων του Βιετνάμ ξεπερνά αυτό οποιουδήποτε από τους γείτονές του, αλλά δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι η κυβέρνηση εφαρμόζει συστηματικά την θανατική ποινή και κρατά τις εκτελέσεις μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας».

Vietnam keeps its death sentences quiet. Rights groups say it's one of the world's biggest executioners, by Heather Chen, CNN