Τα αλλάζουν οι Βρετανοί: «Βρήκαμε τα μάρμαρα του Παρθενώνα σε ερείπια» – Η αντίδραση της Ελλάδας

Ο ισχυρισμός, που έγινε στην Unesco την περασμένη εβδομάδα, αποτελεί μια νέα καμπή στην πολύχρονη διαμάχη και έρχεται μόνο λίγες μέρες μετά την είδηση ότι η Βρετανία είναι πρόθυμη να συζητήσει την απαίτηση της Ελλάδας για την επιστροφή των αρχαίων γλυπτών στην Αθήνα.

«Στην πραγματικότητα τα περισσότερα από τα αποκτήματα αφαιρέθηκαν από τα ερείπια γύρω από τον Παρθενώνα», υποστήριξε ο διευθύνων σύμβουλος του μουσείου, δρ. Τζόναθαν Γουίλιαμς, μιλώντας στην ετήσια συνάντηση της επιτροπής της Unesco για την προώθηση της επιστροφής της πολιτιστικής περιουσίας. «Αυτά τα αντικείμενα δεν εκλάπηκαν από το κτήριο όπως έχει ειπωθεί».

Οι υπεύθυνοι της εκστρατείας, επικαλούμενοι μάρτυρες εκείνης της εποχής, υποστήριξαν εδώ και καιρό ότι τα γλυπτά αποσπάστηκαν βίαια από τον ναό του 5ου αιώνα π.Χ. με τη βοήθεια πριονιών σε πλήρη γνώση του Έλγιν, του τότε πρεσβευτή της Βρετανίας στην Οθωμανική αυτοκρατορία. Η χρήση πριονιών και άλλων μηχανημάτων φαινόταν μεγάλη στην αλληλογραφία του Σκωτσέζου διπλωμάτη και του Τζιοβάνι Μπατίστα Λουζιέρι, του Ιταλού ζωγράφου στον οποίο ανατέθηκε να επιβλέπει την αφαίρεση των αρχαιοτήτων το 1801.

Σε μια επιστολή, ο Λουζιέρι παρακάλεσε τον Έλγιν «να στείλει μια ντουζίνα πριόνια για μάρμαρα διαφορετικών μεγεθών στην Αθήνα το συντομότερο δυνατό».

Σε δήλωσή της προς τη βρετανική εφημερίδα Guardian την Κυριακή, η υπουργός πολιτισμού της Ελλάδας, Λίνα Μενδώνη, κατηγόρησε τον Έλγιν ως κατά συρροή κλέφτη.

Με το πέρασμα των χρόνων, οι ελληνικές Αρχές και η διεθνής επιστημονική κοινότητα έχουν παρουσιάσει με αδιάσειστα επιχειρήματα τα πραγματικά γεγονότα γύρω από την αφαίρεση των γλυπτών του Παρθενώνα», δήλωσε η υπουργός. «Ο λόρδος Έλγιν χρησιμοποίησε παράνομα και άδικα μέσα για να κατάσχει και να εξαγάγει τα γλυπτά του Παρθενώνα, χωρίς πραγματική νόμιμη άδεια για να πράξει κάτι τέτοιο σε μια κατάφορη πράξη κλοπής κατά συρροή».

Ο Λουζιέρι παραδέχτηκε σε μια επιστολή του προς τον Έλγιν το 1802 ότι είχε «υποχρεωθεί να είναι λίγο βάρβαρος» κατά τη διάρκεια μιας επιχείρησης για την απομάκρυνση ενός γλυπτού ανάγλυφου πάνελ ή μετόπης, που απεικονίζει μια γυναίκα να παρασύρεται από έναν κένταυρο από το ναό.

Το Βρετανικό Μουσείο, το οποίο αγόρασε τις αρχαιότητες το 1816, έχει στις συλλογές του 15 μετόπες, 17 αετωματικές μορφές και 75 μέτρα από την αρχική ζωφόρο μήκους 160 μέτρων.

Η τελευταία διαμάχη έρχεται αφότου η Ελλάδα αναζωογόνησε την εκστρατεία της για να επανενώσει τα αριστουργήματα. Ο πρωθυπουργός της, Κυριάκος Μητσοτάκης, τοποθέτησε το θέμα στο επίκεντρο κατά τις συνομιλίες της Ντάουνινγκ Στριτ με τον Μπόρις Τζόνσον τον Νοέμβριο. Η νέα κίνηση θεωρείται ευρέως ότι έχει θέσει το Βρετανικό Μουσείο σε αμυντική θέση.

Απαντώντας στους ισχυρισμούς του Γουίλιαμς, ο γνωστός αρχαιολόγος Άντονι Σνόντγκρας, είπε ότι δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο πρώτος στόχος του Λουσιέρι -οι μετόπες στο νότιο τμήμα του Παρθενώνα- είχε «αποσπαστεί βίαια» και επικαλέστηκε τις φρικτές αφηγήσεις ταξιδιωτών που είχαν δει αυτό που περιέγραψε ως «ανεπανόρθωτη ζημιά» που προκλήθηκε στο κτήριο.

Ο αναπληρωτής διευθυντής του Βρετανικού Μουσείου παραδέχτηκε ότι τα μνημεία της Ακρόπολης συντηρούνται πλέον εξαιρετικά αλλά πρόσθεσε ότι η επιθυμία της Ελλάδας για επανένωση των αρχαιοτήτων είναι αδύνατη καθώς μεγάλο μέρος τους ήταν κατεστραμμένο από τη στιγμή που ο Έλγιν είχε φτάσει στην Αθήνα.

«Δεν θα υπάρξει ποτέ μια μαγική στιγμή επανένωσης γιατί τα μισά από τα γλυπτά του Παρθενώνα χάνονται για πάντα, τα μισά από τα γλυπτά καταστράφηκαν στα τέλη του 17ου αιώνα πολύ πριν ο Έλγιν δραστηριοποιηθεί στην Αθήνα».

Ο Μενδώνη επέμεινε ότι σε ένα διεθνές περιβάλλον όπου οι θησαυροί επαναπατρίζονταν όλο και περισσότερο στις χώρες προέλευσής τους, η εκστρατεία θα συνεχιστεί.

Την περασμένη εβδομάδα, η Ιταλία είπε ότι η Αθήνα θα μπορούσε να κρατήσει για πάντα ένα θραύσμα που είχε αρπάξει από την ανατολική ζωφόρο του Παρθενώνα που απεικονίζει το πόδι της θεάς Άρτεμης να κρυφοκοιτάζει κάτω από έναν όμορφα φτιαγμένο χιτώνα.

«Η Ελλάδα», είπε, «είναι έτοιμη να ξεκινήσει έναν ειλικρινή διάλογο με το Ηνωμένο Βασίλειο με καλή πίστη εντός του νομικού πλαισίου και του ηθικού πλαισίου που ορίζουν οι συστάσεις και οι αποφάσεις της Unesco».