Από τη ζωή στο θάνατο: Η καταστροφή στις πόλεις της Ουκρανίας μέσα από φωτογραφίες 360°

Όπως εξηγεί ο Taras Volyanyuk, ιδρυτής της πλατφόρμας και του στούντιο γραφιστικής Remarker σε συνέντευξή του στο CNN Greece, το έργο έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να μην είναι απελευθερωμένο από συναισθηματισμούς και να είναι αληθινό.

«Είναι δημοσιογραφικό και αντικειμενικό, γιατί δείχνει πώς μοιάζουν οι πόλεις μετά τη ρωσική κατοχή χωρίς ιδιαίτερη γωνία λήψης. Δείχνει γενική εικόνα, πανοραμική. Κάθε θεατής μπορεί να πάει εκεί, να περπατήσει ανάμεσα σε κατεστραμμένα σπίτια και καμένο εξοπλισμό».

Για παράδειγμα, ο δρόμος στην Μπούτσα:

Για να το κάνουν αυτό, συνεργάστηκαν με τον φωτογράφο Ντμίτρο Μαλίσεβ, πιστοποιημένο φωτογράφο της Google Street View, για να φτιάξουν φωτογραφίες της υψηλότερης ποιότητας.

Στόχος τους, όπως λέει, είναι «να δείξουμε τι σημαίνουν οι ψεύτικες δηλώσεις της Ρωσίας όπως ‘επιτιθέμεθα μόνο σε στρατιωτικά κέντρα». Παράλληλα, θέλουν να επισημάνουν πως «θα χρειαστούν πολλά χρόνια και χρήματα για να αποκατασταθούν όλα όσα έχουν καταστρέψει οι Ρώσοι».

«Κοιτάξτε, οι άνθρωποι ζούσαν ευτυχισμένοι εδώ μέχρι πρόσφατα. Τα παιδιά έπαιξαν σε αυτήν την αυλή. Και δεν υπάρχει τίποτα εκεί σήμερα»:

«Δεν κοιμηθήκαμε τη νύχτα της επίθεσης – Όλα ήταν προφανή»

Ο Τάρας αφηγείται στο CNN Greece πώς ο ίδιος και η οικογένειά του, αλλά και οι υπόλοιποι συνεργάτες του πρότζεκτ τους, αναγκάστηκαν να φύγουν από το Κίεβο και τις πόλεις που διέμεναν για να βρουν ασφάλεια αλλού.

«Κατάγομαι από το Τερνόπιλ και η γυναίκα μου είναι από τη Λβιβ. Και οι δύο πόλεις βρίσκονται στα δυτικά της Ουκρανίας. Τα τελευταία 12 χρόνια ζούμε στο Κίεβο, το οποίο ονομάζουμε σπίτι μας. Οι περισσότεροι φίλοι μας είναι εκεί και ο γιος μας γεννήθηκε εκεί», σημειώνει και συνεχίζει:

«Λόγω του κινδύνου πλήρους ρωσικής εισβολής, αναγκάστηκα να απομακρύνω την οικογένειά μου από το Κίεβο στα δυτικά της Ουκρανίας, όπου βρίσκομαι τώρα. Αρκετοί από τους στενούς μου φίλους ζούσαν σε αυτές τις πόλεις ή κοντά σε αυτές. Και αναγκάστηκαν να απομακρυνθούν τις πρώτες μέρες του πολέμου, βασικά υπό ρωσικούς βομβαρδισμούς. Μερικοί από αυτούς δεν τα κατάφεραν και αναγκάστηκαν να ρισκάρουν τη ζωή τους αφήνοντας το Χοστόμελ και το Νεμισάγιεφ (και τα δύο βρίσκονται κοντά στην Μπούτσα) στα μέσα Μαρτίου προς την ελεγχόμενη από την κυβέρνηση περιοχή.

Ο Ντμίτρο Μπουλάνοφ είναι ένας από αυτούς. Είναι ένας γραφίστας, ο οποίος ανέπτυξε την ταυτότητα του έργου μας.

Ο φωτογράφος και συνεργάτης του έργου Ντμίτρο Μαλίσεβ αναγκάστηκε επίσης να απομακρύνει την οικογένειά του από το Κίεβο. Όλες οι πανοραμικές φωτογραφίες του έργου είναι φτιαγμένες από τον ίδιο».

Ο Τάρας εξηγεί ότι η οικογένειά του «δεν αισθάνθηκε έκπληξη τη νύχτα της έναρξης του μεγάλου πολέμου. Ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται από το 2014, δηλαδή από την κατοχή της Κριμαίας και την εισβολή στις περιοχές του Ντονέτσκ και του Λουχάνσκ».

«Δεν κοιμηθήκαμε τη νύχτα της επίθεσης, γιατί όλα φαίνονταν αρκετά προφανή από τις βραδινές ειδήσεις. Τα πρώτα στοιχεία που τελικά το επιβεβαίωσαν ήταν βίντεο από κάμερες παρακολούθησης στο σημείο ελέγχου στα σύνορα με την Κριμαία, όπου ο ρωσικός στρατός διέρρηξε την πύλη», σημειώνει και τονίζει:

«Καταλάβαμε ότι "Άρχισε"».

Στη συνέχεια περιγράφει τη «νέα πραγματικότητα της ζωής μας»:

«Φίλοι με τους οποίους είχα πιει πρόσφατα καφέ έγιναν πρόσφυγες και τους βοηθήσαμε να βρουν στέγη σε πιο ασφαλείς περιοχές. Πολλοί γνωστοί πήγαν εθελοντικά στο στρατό ή πήγαν να πολεμήσουν τώρα. Ένας από τους γραφίστες μας εργάστηκε κάτω από πυρά στο Σούμι. Ένας άλλος γραφίστας αναγκάστηκε να απομακρύνει την οικογένειά του με ένα παιδί 2 μηνών από το Κραματόρσκ (περιοχή Ντόνετσκ). Αυτή τη στιγμή η πόλη βρίσκεται υπό ρωσικό βομβαρδισμό».

«Δεν υπάρχει οικογένεια στην Ουκρανία που να μην έχει υποφέρει από αυτόν τον πόλεμο με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Έχει επηρεάσει τους πάντες», υπογραμμίζει.

«Κοιτάξτε τι έκανε η Ρωσία στο σπίτι μου!»

«Όταν άρχισαν να απελευθερώνουν πόλεις και κωμοπόλεις της Ουκρανίας, ο ουκρανικός στρατός και οι δημοσιογράφοι ήταν οι πρώτοι που κατέγραψαν τα φρικτά εγκλήματα και τις θηριωδίες των ρωσικών στρατευμάτων στις πόλεις μας. Δηλαδή: σφαγές αμάχων, βασανιστήρια, πυροβολισμοί και εκτελέσεις αιχμαλώτων και αμάχων με δεμένα μάτια. Ο κόσμος έμαθε για τη σφαγή στην Μπούτσα, αλλά ήταν μόνο η κορυφή του παγόβουνου», σημειώνει ο Τάρας και εξηγεί:

«Το υπόβαθρο αυτών των εγκλημάτων ήταν η καταστροφή πόλεων, κωμοπόλεων, σπιτιών, διαμερισμάτων, υποδομών, δρόμων, γεφυρών, επιχειρήσεων. Ο πόλεμος δεν έχει τελειώσει για αυτούς με την απελευθέρωση αυτών των πόλεων. Θα χρειαστούν πολλά χρόνια και χρήματα για να αποκατασταθούν όλα όσα έχουν καταστρέψει οι Ρώσοι. Και θέλουμε να τεκμηριώσουμε αυτήν την καταστροφή».

Ο ίδιος εφιστά την προσοχή στο γεγονός ότι, παρά τη φρίκη της εικόνας, όπως λέει, το έργο δεν έχει στόχο να καταγράψει όλες τις καταστροφές, γιατί αυτό είναι έργο των αρμόδιων κρατικών φορέων.

Ο ιδρυτής του 360war.in.ua επισημαίνει τα λόγια ευγνωμοσύνης που ακούει από τους πολίτες που έχασαν τα σπίτια τους, για το έργο που κάνουν. «Αν ρωτήσετε πώς νιώθουν εκείνοι που έχασαν τα σπίτια τους για το έργο μας, άκουσα λόγια ευγνωμοσύνης προς εμάς. Είναι ιδιαίτερα συγκινητικό να το ακούς αυτό από εκείνους που έχασαν τα σπίτια τους. Αλλά γι' αυτούς αυτή η καταστροφή και η καταγραφή αυτών των φωτογραφιών είναι πρόσθετη συμβολή στον αγώνα μας ενάντια στη Ρωσία. Αυτή είναι η δήλωσή τους: «Κοιτάξτε τι έκανε η Ρωσία στο σπίτι μου!». Αυτό είναι το τίμημα για να δείξουν την κλίμακα της καταστροφής και το μέγεθος της εργασίας και χρημάτων που απαιτούνται για την ανοικοδόμηση αυτών των σπιτιών».

«Για τους ξένους, είναι ευκαιρία να δουν την πραγματική κατάσταση των απελευθερωμένων πόλεων και των κατεστραμμένων σπιτιών μας. (Όλα τα πολύτιμα πράγματα, που δεν κάηκαν, κλάπηκαν ή καταστράφηκαν από τον ρωσικό στρατό)», συμπληρώνει.

«Κάθε μέρα καθυστερήσεων στην προμήθεια βαρέων όπλων στην Ουκρανία είναι άλλη μια μέρα όπου τα ρωσικά στρατεύματα, το πυροβολικό και οι πύραυλοι καταστρέφουν ουκρανικές πόλεις. Κάθε μέρα χωρίς εμπάργκο στο ρωσικό φυσικό αέριο και πετρέλαιο είναι επιπλέον χρήματα για την καταστροφή ουκρανικών πόλεων και τη δολοφονία Ουκρανών. Μέρα με τη μέρα», λέει ο Τάρας.

«Δεν ήταν το γεγονός που σόκαρε, αλλά η κλίμακά του»

Στο ερώτημα του CNN Greece πως είναι η κατάσταση στις εν λόγω πόλεις τώρα, ο Τάρας απαντά:

«Μετά την απελευθέρωση οι ουκρανικές πόλεις έγιναν τόποι καταστροφής, δακρύων και θλίψης τις πρώτες μέρες. Οι Ουκρανοί, μαζί με όλο τον κόσμο, έμαθαν πλήρως τι συνέβαινε εκεί κοντά στα κατεχόμενα. Νωρίτερα, το ακούγαμε τμηματικά, χωρίς να έχουμε πλήρη εικόνα. Και αποδείχθηκε ότι ήταν πιο φρικτό για εμάς από ό,τι θα μπορούσε να σκεφτεί κανείς στην αρχή. Αλλά όπως είπα, δεν ήταν απόλυτη έκπληξη. Ήταν αναμενόμενο. Δεν ήταν το γεγονός που σόκαρε, αλλά η κλίμακά του».

«Μετά την τεκμηρίωση όλων των εγκλημάτων, όταν οι σοροί όλων των σκοτωμένων αμάχων απομακρύνθηκαν από τους δρόμους, και όταν οι αρχές έλεγξαν και καθάρισαν όλες τις νάρκες και παγίδες, αυτές οι πόλεις μετατράπηκαν σε μυρμηγκοφωλιά, τις οποίες οι άνθρωποι ήθελαν να καθαρίσουν από τις συνέπειες της ρωσικής κατοχής όσο το δυνατόν πιο γρήγορα. Είναι το ίδιο συναίσθημα όπως μετά από μια βρώμικη και αηδιαστική δουλειά που θέλεις να ξεπλύνεις όλη τη βρωμιά και τη μυρωδιά όσο το δυνατόν γρηγορότερα και διεξοδικά».

Παράλληλα, ο Τάρας περιγράφει πως οι πόλεις έχουν γεμίσει εθελοντές που βοηθούν στην αποκατάστασή τους: «Οι απελευθερωμένες πόλεις γέμισαν με εκατοντάδες εθελοντές (όχι απαραίτητα κατοίκους αυτών των πόλεων, υπήρχαν πολλοί πολίτες του Κιέβου) που καθάρισαν δρόμους, καθάρισαν αυλές, βοήθησαν στον καθαρισμό του εξοπλισμού και της βρωμιάς».

Όπως εξηγεί, ο φωτογράφος Ντμίτρο Μαλίσεβ έφτασε στην Μπούτσα μια εβδομάδα μετά την απελευθέρωσή της, σχεδόν αμέσως μετά την απομάκρυνση όλων των σορών, οπότε και η πόλη ήταν πολύ πιο καθαρή από ό,τι στις φωτογραφίες των ρεπόρτερ που είχαν μπει πρώτοι σε αυτήν.

«Οι πόλεις της Ουκρανίας δεν θέλουν να θυμούνται αυτές τις μέρες της κατοχής και θέλουν να απαλλαγούν από αυτές το συντομότερο δυνατό. Και θα τα ξεπλύνουμε όλα, αλλά θα θυμόμαστε όλα τα εγκλήματα και θα τα πούμε στα παιδιά και στα εγγόνια μας. Και το έργο μας θα σας βοηθήσει να θυμάστε πώς ήταν».

«Με τη βοήθεια του έργου μας, μπορείτε να δείτε τι έκαναν οι Ρώσοι στις πόλεις της Ουκρανίας σε λίγο περισσότερο από ένα μήνα κατοχής και στρατιωτικών ενεργειών. Η καταστροφή των πόλεων που βομβαρδίζονται εδώ τρεις μήνες δεν συγκρίνεται. Θα είχαν οι πρόσφυγες σπίτια για να επιστρέψουν μετά την απελευθέρωσή τους;», αναρωτιέται.

«Η ρωσική προπαγάνδα λέει ψέματα ότι ο στρατός τους στοχεύει μόνο στρατιωτικά αντικείμενα. Βλέπουμε όμως τη σφαγή της Μπούτσα, την πλήρη καταστροφή της Μαριούπολης, πόλης με δεσμούς με την Ελλάδα, και πολλές άλλες φρικαλεότητες».

«Οι Έλληνες ξέρουν τι σημαίνει αντίσταση»

Απευθυνόμενος στους Έλληνες, ο Τάρας αναφέρεται στην αντίσταση που επέδειξαν κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου:

«Κάθε μέρα η ρωσική τηλεόραση λέει ότι το ουκρανικό έθνος δεν πρέπει να υπάρχει. Ότι οι Ουκρανοί πρέπει να σταλούν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης για «επανεκπαίδευση». Τι είναι αυτό αν όχι αναγέννηση του ναζισμού;», λέει και συνεχίζει:

«Οι Έλληνες γνώρισαν τι σημαίνει αντίσταση στους φασίστες στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Ξέρετε ποιο τίμημα πληρώνεται για την ελευθερία. Η Ουκρανία πληρώνει τώρα ένα τεράστιο τίμημα για να υπερασπιστούμε τον εαυτό μας και ολόκληρο το δημοκρατικό έργο από τη ρωσική επιθετικότητα. Υπερασπιζόμαστε το σπίτι μας».

«Δεν παλεύουμε με τον Πούτιν. Δεν ρίχνει προσωπικά βόμβες 500 κιλών στα θέατρα και στα νοσοκομεία όπου βρίσκουν καταφύγιο οι πολίτες. Δεν πυροβολεί προσωπικά πολίτες κοντά στο Κίεβο, ούτε βιάζει γυναίκες και κορίτσια. Αυτό είναι ολόκληρο το ρωσικό κρατικό σύστημα: ο Πούτιν, η κυβέρνησή του, τα μέσα ενημέρωσης, καθώς και οι Ρώσοι που υποστηρίζουν αυτόν τον πόλεμο».

«Εμείς, οι Ουκρανοί, ζητάμε τη βοήθεια του δημοκρατικού κόσμου για την καταπολέμηση αυτού του κακού. Ζητάμε βαρέα όπλα, πλήρες εμπάργκο στις εισαγωγές ρωσικής ενέργειας και σκληρές κυρώσεις όπως η πλήρης άρνηση ρωσικών πλοίων στα δυτικά λιμάνια. Η Ουκρανία θα κερδίσει αυτόν τον πόλεμο, αλλά χρειαζόμαστε τη βοήθειά σας για να το κάνουμε γρηγορότερα», καταλήγει ο Τάρας.

Η εικόνα των κατεστραμμένων πόλεων

Η πλατφόρμα 360war.in.ua περιλαμβάνει μερικές από τις πόλεις που δέχτηκαν τις πιο ανελέητες επιθέσεις από τη Ρωσία. Το έργο βρίσκεται σε εξέλιξη καθώς η καταγραφή συνεχίζεται ακόμη και αυτήν τη στιγμή.

Επί της ουσίας, αποτελεί έναν συγκλονιστικό «διάλογο» μεταξύ εισαγωγικών σημειωμάτων για το πώς ήταν οι πόλεις πριν τον πόλεμο και φωτογραφιών που έχουν τραβηχτεί με την τεχνική 360° στις οποίες απεικονίζεται η φρικτή πραγματικότητα του τώρα.

Μπούτσα

Η εισβολή στο Κίεβο ήταν ένας από τους στόχους των κατακτητών. Ο δρόμος προς αυτό οδηγεί μέσα από τις μικρότερες πόλεις και χωριά. Η Μπούτσα είναι μια πόλη που βρίσκεται βορειοδυτικά του Κιέβου. Απέχει 25 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα της χώρας.

Είναι περιτριγυρισμένη από δάση, εκεί χτίστηκαν ιστορικά εξοχικά σπίτια. Η πόλη γνώρισε ενεργή ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια λόγω της προνομιακής της θέσης κοντά στο Κίεβο: οι άνθρωποι μετακινούνταν εκεί για να απολαύσουν πιο ήρεμη ζωή και την όμορφη φύση. Περίπου 37 χιλιάδες άνθρωποι ζούσαν στην Μπούτσα από το 2020.

Σύμφωνα με προκαταρκτικά στοιχεία, πάνω από 400 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στην Μπούτσα, αλλά ο αριθμός αυτός δεν είναι οριστικός. Σύμφωνα με τον Ανατόλι Φεντόρουκ, δήμαρχο της πόλης, ένας στους πέντε ανθρώπους που παρέμειναν στην Μπούτσα μετά την κατοχή σκοτώθηκε.

Η πόλη έλαβε το καθεστώς της πόλης ήρωας της Ουκρανίας.

Ιρπίν

Τα τελευταία χρόνια, το Ιρπίν γνώρισε μια έκρηξη ανάπτυξης: κατασκευάζονταν νέα σύγχρονα συγκροτήματα κατοικιών, νέες οικογένειες εγκαταστάθηκαν. Από το 2021, περίπου 67 χιλιάδες άνθρωποι ζούσαν εκεί.

Οι σοροί των νεκρών εξακολουθούν να ταυτοποιούνται στο Ιρπίν. Μέχρι στιγμής έχουν ταυτοποιηθεί 269 από αυτούς. Το 30% της πόλης είναι ερειπωμένο ως αποτέλεσμα των εχθροπραξιών.

Η πόλη έλαβε το καθεστώς της πόλης ήρωας της Ουκρανίας.

Χοστόμελ

Το Χοστόμελ βρίσκεται επίσης στο δρόμο προς το Κίεβο. Τώρα είναι οικισμός αστικού τύπου, αν και ιδρύθηκε ως πόλη τον 15ο αιώνα. Απέχει 7 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα. Από το 2020, περίπου 17 χιλιάδες άνθρωποι ζούσαν εκεί.

Το αεροδρόμιο εμπορευμάτων «Antonov» λειτουργεί στην επικράτεια του Χοστόμελ, που χρησιμοποιείται από την αεροπορική εταιρεία «Antonov Airlines». χρησιμεύει ως βάση για πτητικές δοκιμές της κρατικής επιχείρησης «Antonov». Στο υπόστεγο του αεροδρομίου Χοστόμελ ήταν σταθμευμένο το AN-225 «Mriya», το μεγαλύτερο αεροσκάφος στον κόσμο. Το αεροπλάνο υπέστη σημαντικές ζημιές κατά τη διάρκεια των μαχών. Ο διάδρομος του αεροδρομίου καταστράφηκε από τις Ένοπλες Δυνάμεις της Ουκρανίας για να αποτρέψει την προσγείωση των εχθρικών αεροπλάνων.

Η πόλη έλαβε το καθεστώς της πόλης ήρωας της Ουκρανίας.

Μποροντιάνκα

Ακόμη και τα μικρότερα χωριά έγιναν στόχος των κατακτητών που ήθελαν να καταλάβουν το Κίεβο τις πρώτες μέρες της εισβολής. Η Μποροντιάνκα βρίσκεται σε απόσταση 50 χιλιομέτρων βορειοδυτικά του Κιέβου.

Το χωριό ιδρύθηκε ήδη από τον 12ο αιώνα. Είναι γνωστό για την αναπτυσσόμενη αγροτική βιομηχανία, το Εργοστάσιο Εκσκαφέων της Μποροντιάνκα, υπήρχε ένα αεροδρόμιο για την πολιτική αεροπορία και τους αλεξιπτωτιστές.

Από το 2020, περίπου 13 χιλιάδες άνθρωποι ζούσαν εκεί. Στο έδαφος της Μποροντιάνκα, η εκκαθάριση των ερειπίων βρίσκεται σε εξέλιξη, ο ακριβής αριθμός των νεκρών είναι άγνωστος.

Μακαρίβ

Το Μακαρίβ βρίσκεται 70 χιλιόμετρα δυτικά του Κιέβου. Το χωριό ιδρύθηκε τον 16ο αιώνα. Τώρα η οικονομία του βασίζεται κυρίως στη γεωργία.

Από το 2022, περίπου 15 χιλιάδες άνθρωποι ζούσαν εκεί. Τώρα το 40% του χωριού έχει καταστραφεί. Στο έδαφος του Μακαρίβ η εκκαθάριση των ερειπίων βρίσκεται σε εξέλιξη, ο ακριβής αριθμός των νεκρών είναι άγνωστος. Σύμφωνα με τον επικεφαλής του συμβουλίου του χωριού, 132 άτομα πυροβολήθηκαν από τους κατακτητές.