Ενέργεια: Τα εμπόδια στην προσπάθεια της Ευρώπης να αντικαταστήσει το ρωσικό φυσικό αέριο

Η αντιπαράθεση ανάμεσα σε Ρωσία και Ευρωπαϊκή Ένωση λόγω του πολέμου, αποτελεί επίσης πρόκληση για την παγκόσμια αγορά φυσικού αερίου, η οποία γενικά έχει υποστεί περιορισμένη αστάθεια τιμών και πολιτική χειραγώγηση από εκείνη του πετρελαίου, σε περιόδους κρίσης.

Η Ευρώπη στρέφεται προς τις Ηνωμένες Πολιτείες για να καλύψουν μέρος των ενεργειακών της αναγκών, αλλά η επέκταση των ορυκτών καυσίμων αντιμετωπίζει αντιμετωπίζεται με επιφυλακτικότητα λόγω των ανησυχιών για το κλίμα και της απροθυμίας των επενδυτών.

Ευρώπη και Ρωσία «μονομαχούν» ήδη για την ενέργεια, με τις Βρυξέλλες να προσανατολίζονται στη μείωση των εισαγωγών ρωσικού άνθρακα και πετρελαίου. Ωστόσο, η εμπορική τους σύνδεση είναι στενότερη για το φυσικό αέριο, το οποίο είναι πιο δύσκολο και πιο ακριβό στη μεταφορά του συγκριτικά με το πετρέλαιο. Η Ρωσία διέκοψε τις πωλήσεις φυσικού αερίου στην Πολωνία και τη Βουλγαρία, όταν αυτές δεν ανταποκρίθηκαν στην απαίτηση της Μόσχας για πληρωμές σε ρούβλια.

Οι παγκόσμιες τιμές του φυσικού αερίου αυξάνονταν τους μήνες πριν από την ρωσική εισβολή για διάφορους λόγους, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης της υδροηλεκτρικής ενέργειας στη Λατινική Αμερική λόγω της ξηρασίας και της ανεπαρκούς προώθησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Ευρώπη, εκτιμούν οι New York Times.

Η Ευρώπη παράγει μόνο το ένα πέμπτο των αναγκών της σε φυσικό αέριο και τα κοιτάσματα της μειώνονται. Το υπόλοιπο των αναγκών της της εισάγεται, κατά το ήμισυ από τη Ρωσία. Τις τελευταίες εβδομάδες, οι εισαγωγές από τη Ρωσία μειώθηκαν, ενώ η νορβηγική παραγωγή και οι εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) αυξήθηκαν. Η Γερμανία, βασικός «κινητήρας» της ευρωπαϊκής οικονομίας, προσπαθεί να κατασκευάσει τερματικούς σταθμούς LNG προκειμένου να εξασφαλίσει την ενεργειακή της επάρκεια.

Οι ευρωπαϊκές χώρες θέλουν να καταργήσουν σταδιακά την εξάρτησή τους από τα περίπου περισσότερα από 45,7 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα εισαγόμενο ρωσικό φυσικό αέριο ετησίως, εν μέρει εισάγοντας επιπλέον 15,2 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα LNG, περίπου 50% περισσότερο από ό,τι εισάγει σήμερα. Αυτό, όπως υπογραμμίζεται στην ανάλυση των NYT δεν θα είναι εύκολο, αφού η παγκόσμιο αγορά LNG ανέρχεται σε 523 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως, σχεδόν το 20% του οποίου προμηθεύεται ήδη η Ευρώπη.

Από την έναρξη της ρωσικής εισβολής, η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει δεσμευτεί να αυξήσει τις εξαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου προς την Ευρωπαϊκή Ένωση κατά 40%. Αυτό είναι μόλις το 10% των ρωσικών αποστολών στην ΕΕ, αλλά Αμερικανοί ειδικοί στον τομέα της ενέργειας λένε ότι οι αμερικανικές εταιρείες θα μπορούσαν να παράγουν και να αποστέλλουν πολύ περισσότερο αέριο με περισσότερους αγωγούς και εξαγωγικούς τερματικούς σταθμούς.

Οι εξαγωγικές δραστηριότητες επεκτείνονται στις ΗΠΑ, με τρεις νέους τερματικούς σταθμούς LNG να ολοκληρώνονται έως το 2026, ενώ 10 ακόμη αναμένουν αδειοδότηση.

Ωστόσο, οι περιβαλλοντολόγοι επισημαίνουν ότι η παραγωγή φυσικού αερίου απελευθερώνει μεθάνιο, ένα ισχυρό αέριο θερμοκηπίου με μεγάλο δυναμικό παγκόσμιας θέρμανσης, και προειδοποιούν ότι η κατασκευή μιας υποδομής πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων θα διαιωνίσει τις εκπομπές άνθρακα για δεκαετίες. Η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει εκφράσει μεν την υποστήριξή της τόσο για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας όσο και για το φυσικό αέριο, χωρίς όμως να ικανοποιεί είτε τους περιβαλλοντολόγους είτε τη βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Η Ιταλία είναι εδώ και καιρό ενεργειακά εξαρτώμενη από τη Λιβύη, ακόμη και επί εποχής Καντάφι. Σήμερα, όμως, τα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου και οι τερματικοί σταθμοί εξαγωγών συχνά μπλοκάρονται από τις συγκρούσεις μεταξύ ένοπλων οργανώσεων, συμπεριλαμβανομένης μίας που στηρίζεται από τη Ρωσία.

Η Ισπανία λαμβάνει μεγάλο μέρος του φυσικού της αερίου μέσω αγωγών από την Αλγερία, η οποία θα ήταν πρόθυμη να της κατευθύνει μεγαλύτερες ποσότητες μέσω του αγωγού GME που περνάει από το Μαρόκο. Το Αλγέρι διέκοψε τον περασμένο Νοέμβριο τις εξαγωγές μέσω του GME μετά το διπλωματικό επεισόδιο με την κυβέρνηση της γειτονικής χώρας. Επίσης η Αλγερία, αποτελεί τον μεγαλύτερο εισαγωγέα ρωσικών όπλων στην Αφρική.

Οι εξαγωγές φυσικού αερίου της Βόρειας Αφρικής προς την Ευρώπη μειώθηκαν κατά 5% το πρώτο τρίμηνο του 2022 σε σχέση με το προηγούμενο έτος, σύμφωνα με τις εκδόσεις Middle East Petroleum and Economic Publications, με έδρα την Κύπρο.

Με τις σχέσεις μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας να βελτιώνονται σταδιακά, ειδικοί στον τομέα της ενέργειας λένε ότι υπάρχουν αυξανόμενες προοπτικές για έναν υποθαλάσσιο αγωγό μεταξύ των κοιτασμάτων φυσικού αερίου του Ισραήλ και της Τουρκίας που θα συνδέσει την ισραηλινή παραγωγή με τις ευρωπαϊκές αγορές. Όμως, οι τεταμένες σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και Κύπρου θα μπορούσαν να επιβραδύνουν οποιοδήποτε έργο, αφού ένας αγωγός θα έπρεπε να περάσει από τα κυπριακά ύδατα. Ένα νέο κυπριακό κοίτασμα φυσικού αερίου, που ονομάζεται Aphrodite, φαίνεται πολλά υποσχόμενο, αλλά τα περιορισμένα αποθέματά του πιθανότατα δεν θα ρέουν για περισσότερα από μερικά χρόνια.