Google Doodle: Εκατό χρόνια από τη γέννηση της Τζέιν Τζέικομπς

Αν και δεν είχε σπουδάσει ποτέ πολιτικός μηχανικός, το 1961 με την πραγματεία της «The Death and Life of Great American Cities» η Τζέιν Τζέικομπς εισήγαγε πρωτοποριακές ιδέες για το πώς λειτουργούν, εξελίσσονται και παρακμάζουν οι πόλεις.

Στην Τζέικομπς ανήκουν κοινωνιολογικές έννοιες, που χρησιμοποιούμε σήμερα για να περιγράψουμε ή να αναλύσουμε κοινωνικά φαινόμενα που έχουν σχέση με τον άνθρωπο και το αστικό περιβάλλον.

Ήταν αυτή που πρώτη έκανε λόγο: για το «κοινωνικό κεφάλαιο», δηλαδή τις πηγές –όπως είναι τα κτίρια και οι δημόσιοι χώροι, αλλά και οι ίδιοι οι άνθρωποι–, τις σχέσεις ανάμεσα στις πηγές και την επίδραση που οι διάφορες συσωματώσεις αυτών έχουν σε ευρύτερα κοινωνικά σύνολα· για τα «μάτια στον δρόμο», δηλαδή τα μαγαζιά και τις επιχειρήσεις που καλύπτουν τις ανάγκες των περαστικών και κατοίκων μιας πόλης.

Οι παρατηρήσεις και η grassroot προσέγγιση της Τζέικομπς είχε μεγάλο αντίκτυπο στους νέους αρχιτέκτονες και πολεοδόμους, καθώς είδε τις πόλεις ως ολοκληρωμένα συστήματα που είχαν τη δική τους λογική και δυναμισμό, στοιχεία που θα άλλαζαν με την πάροδο του χρόνου. Φανταζόταν τις πόλεις να έχουν μεγαλύτερη πυκνότητα και μικρά μπλοκ, τη δική τους οικονομία και αυτο-οργάνωση.

Το 1961, βρέθηκε στην πρώτη γραμμή υπεράσπισης του παραδοσιακού χρώματος της Νέας Υόρκης με τα οικογενειακά μαγαζιά, τα παιδιά που έπαιζαν στους δρόμους και τους γέρους που κοίταζαν από τις βεράντες τους.

Οι πόλεις μας κατοικούνται από ανθρώπους που είναι πάρα πολύ φτωχοί για να πληρώσουν την ποιότητα της στέγης που η συνείδησή μας (δικαίως) μας λέει πως πρέπει να απολαμβάνουν.

Γεννημένη ως Τζέιν Μπάτζνερ (Jane Butzner) σε καθολική πόλη της Πενσυλβάνια, κόρη ενός προτεστάντη γιατρού και μίας νοσοκόμας. Το 1935, στο αποκορύφωμα της Μεγάλης Ύφεσης μετακόμισε στο Μπρούκλιν (Brooklyn) της Νέας Υόρκης.

Από την αρχή την γοήτευση η ακανόνιστη χάραξη του Γκρίνουιτς Βίλατζ (Greenwich Village), περιοχής που δεν ακολουθούσε το λεγόμενο «πλέγμα» («grid») του υπόλοιπου Μανχάταν με τους κάθετους και οριζόντιους δρόμους και λεωφόρους. Σύντομα, μετακόμισε εκεί με την αδερφή της και έμεινε για τις επόμενες δεκαετίες, προτού μετακομίσει με τον σύζυγό της στο Τορόντο (Toronto) το 1968.

Το Τζέικομπς είναι το επίθετο του αρχιτέκτονα Ρόμπερτ Χάιντ Τζέικομπς Τζούνιορ (Robert Hyde Jacobs Jr), ο οποίος είχε σπουδάσει στο Columbia και σχεδίαζε πολεμικά αεροσκάφη για την εταιρεία Grumman. Τον γνώρισε στο υπουργείο Εξωτερικών, όπου εκείνη εργαζόταν ως γραφιάς και δημοσιογράφος. Παντρεύτηκαν το 1944 και απέκτησαν δύο γιους και μία κόρη. Οι Τζέικομπς απέρριπταν την ιδέα των γοργά αναπτυσσόμενων εκείνη την εποχή προαστίων, όπου άνθιζε το Αμερικανικό Όνειρο, και επέλεξαν να παραμείνουν στο κέντρο της πόλης.

Στον Καναδά, η Τζέιν Τζεικομπς ασχολήθηκε ενεργά με τα κοινωνικά ζητήμα της χώρας, αλλά και της επαρχίας του Κεμπέκ, συνεχίζοντας να εργάζεται και να γράφει για την πολεοδομία μέχρι το θάνατό της, όταν έφυγε πλήρης ημερών στις 25 Απριλίου 2006.

Σήμερα συμπληρώνονται εκατό χρόνια από τη γέννησή της.