Το μυστήριο των αγνοούμενων ρωσικών αεροσκαφών - Ανικανότητα ή συντήρηση δυνάμεων για το χειρότερο;

Περισσότερα από 60 αεροσκάφη θα προστεθούν στις δυνάμεις της ρωσικής αεροπορίας μέχρι το τέλος του χρόνου, διεμήνυε ο Αντιστράτηγος και αναπληρωτής διοικητής της, Σεργκέι Ντρόνοφ, το περασμένο καλοκαίρι.

Αυτά θα περιελάμβαναν μαχητικά Su-30, Su-35 και Su-57 και βομβαρδιστικά Su-34, τα πιο προηγμένα σε όλη την Ευρώπη. Όλα έχουν δοκιμαστεί σε «συνθήκες μάχης» στη Συρία, διαβεβαίωνε ο ίδιος μέσα από το Krasnaya Zvezda, την επίσημη εφημερίδα του ρωσικού υπουργείο Άμυνας.

Την τελευταία δεκαετία η Ρωσία έχει «ρίξει» δισεκατομμύρια δολάρια για στρατιωτικά αεροσκάφη. Ως εκ τούτου, στην αρχή του πολέμου στην Ουκρανία, αναλυτές άμυνας και αξιωματούχοι υπέθεταν σε μεγάλο βαθμό ότι η Ρωσία εύκολα θα κατέστρεψε την αεράμυνα του αντιπάλου της και θα προελαύνανε ελεύθερα στη χώρα, χρησιμοποιώντας την από αέρος υπεροχή της κατά το δοκούν.

Ωστόσο, στις δύο εβδομάδες αυτού του παράλογου πολέμου, η αεροπορική δύναμη της Ρωσίας έχει διαδραματίσει ελάχιστο ρόλο.

Είναι δύσκολο να εντοπίσει κανείς την αεροπορική δραστηριότητα αν και οι ρωσικές αεροπορικές επιδρομές έχουν αυξηθεί τόσο σε αριθμό όσο και σε πολυπλοκότητα τις τελευταίες ημέρες. Είναι σαφές, ωστόσο, ότι η ρωσική αεροπορία έχει συγκρατήσει πλήρως τις δυνατότητές της.

«Τα γρήγορα τζετ έχουν πραγματοποιήσει μόνο περιορισμένες εξόδους στον εναέριο χώρο της Ουκρανίας, κατά μόνας ή σε ζευγάρια, πάντα σε χαμηλά υψόμετρα και κυρίως τη νύχτα», σημειώνει ο Τζάστιν Μπρονκ του Royal United Services Institute, μιας δεξαμενής σκέψης στο Λονδίνο, στον Economist.

Όταν ξεκίνησαν οι εχθροπραξίες, η Ρωσία έστειλε πυραύλους κρουζ και βαλλιστικούς πυραύλους προς τις αεροπορικές βάσεις της Ουκρανίας σε μια προσπάθεια να καθηλώσει τα αεροπλάνα και τα συστήματα αεράμυνάς της και να σβήσει τα ραντάρ και τους αντιαεροπορικούς πυραύλους της. Αυτή η προσπάθεια απέτυχε. Η Ουκρανία είχε διασκορπίσει με σύνεση τα συστήματα αεράμυνας, καθιστώντας τα πιο δύσκολο να εντοπιστούν. Αμερικανοί αξιωματούχοι άμυνας λένε ότι η ουκρανική αεροπορική και πυραυλική άμυνα «παραμένουν αποτελεσματικές και σε χρήση» —ισχυρισμός που επιβεβαιώνεται.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα το Χάρκοβο, το οποίο βρίσκεται 30 χιλιόμετρα από τα ρωσικά σύνορα. Οι ρωσικές δυνάμεις δεν κατάφεραν να καταλάβουν την πόλη με επιδρομή τις πρώτες μέρες του πολέμου. Έκτοτε το περικύκλωσαν και το βομβάρδισαν με αεροπορικά, πυροβολικό και βλήματα.

Αλλά η Ουκρανία δεν είναι ανυπεράσπιστη.

Τις τελευταίες εβδομάδες, οι ΗΠΑ, η Λετονία και η Λιθουανία έστειλαν στην Ουκρανία αντιαεροπορικούς πυραύλους Stinger, ένα φορητό σύστημα αεράμυνας που λειτουργεί με υπέρυθρη παλιννόστηση επιφανείας-αέρος και μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε στόχους όπως οχήματα, ελικόπτερα και αεροπλάνα. Αναπτύχθηκε από τις Ηνωμένες Πολιτείες και μπήκε σε υπηρεσία το 1981 και από τότε χρησιμοποιείται από τον στρατό των Ηνωμένων Πολιτειών και από 29 άλλες χώρες.

Βίντεο που δημοσιεύτηκε από το υπουργείο Άμυνας της Ουκρανίας δείχνει έναν πύραυλο τύπου Stinger να πέφτει σε ένα ελικόπτερο που πετά χαμηλά πάνω από ένα χωράφι που υποτίθεται ότι βρίσκεται κοντά στο Κίεβο.

Υπάρχει ένας ακόμη λόγος για τον οποίο οι Ρώσοι πιλότοι μπορεί να αναγκαστούν να πλησιάσουν πιο κοντά στο έδαφος, και επομένως εντός εμβέλειας πυραύλων που εκτοξεύονται από τον ώμο. Στον πόλεμό της με τη Γεωργία το 2008, η ρωσική αεροπορία περιορίστηκε σχεδόν εξ ολοκλήρου στην εκτόξευση μη κατευθυνόμενων ή «βουβών» βομβών.

Τώρα διαθέτει πυρομαχικά που καθοδηγούνται με ακρίβεια, τα οποία μπορούν να χτυπήσουν στόχους χρησιμοποιώντας δορυφορική πλοήγηση και άλλα μέσα. Αλλά εξακολουθεί να χρησιμοποιεί και τα παλαιότερα όπλα.

Οι εικόνες που φαίνεται να απεικονίζουν τα συντρίμμια ενός επιθετικού αεροσκάφους Su-34 που καταρρίφθηκε πάνω από το Τσερνιχίβ υποδηλώνουν ότι ήταν οπλισμένο με μη κατευθυνόμενες βόμβες. Αυτό είναι ενδεικτικό, λέει ο κ. Μπρονκ, επειδή τα ρωσικά συντάγματα Su-34 είναι «οι πιο ικανοί και τακτικοί χρήστες» πυρομαχικών ακριβείας στην αεροπορία όταν είναι διαθέσιμα.

Εικόνες που κυκλοφόρησαν από τα ρωσικά κρατικά μέσα δείχνουν άλλα Su-34 σταθμευμένα σε διάδρομο οπλισμένα με περισσότερα μη κατευθυνόμενα όπλα. Άλλες, σύμφωνα με πληροφορίες, από το Τσερνιχίβ και το Χάρκοβο δείχνουν ακαθοδηγούμενες βόμβες να έχουν εκραγεί σε αστικές περιοχές, συμπεριλαμβανομένης μιας που προσγειώθηκε σε ένα σπίτι.

Οι θεωρίες

Μια θεωρία είναι ότι το απόθεμα πυρομαχικών ακριβείας της Ρωσίας εξαντλείται. Το πιο πιθανό, υποστηρίζει ο Μάικλ Κόφμαν από το CNA, ένα αμερικανικό think-tank, είναι ότι η Ρωσία κρατά κάποια ως εφεδρεία, είτε για αργότερα σε αυτόν τον πόλεμο είτε εν αναμονή ενός μεγαλύτερου. Είτε έτσι, είτε αλλιώς, η χρήση βουβών βομβών δημιουργεί ένα δίλημμα. Όπως σημειώνει ο Tim Robinson της Βρετανικής Βασιλικής Αεροναυτικής Εταιρείας, οι πιλότοι μπορούν είτε να πετούν χαμηλά για να δουν στόχους και να κινδυνεύουν να καταρριφθούν ή να βομβαρδίσουν από μεγάλο ή μεσαίο ύψος με λιγότερη ακρίβεια.

Το αποτέλεσμα είναι ότι η Ρωσία έχει χάσει σημαντικό αριθμό αεροσκαφών, τα οποία ακόμη κι αν δεν είναι όσα υποστηρίζει ο ουκρανικός στρατός, θεωρούνται σημαντικά.

Η κυβέρνηση της Ουκρανίας ισχυρίζεται ότι έχει καταστρέψει τουλάχιστον 39 αεροπλάνα και 40 ελικόπτερα, αν και αυτά τα στοιχεία δεν έχουν επαληθευτεί. Συγκριτικά, η Αμερική έχασε περίπου 40 αεροσκάφη σταθερών πτερύγων κατά τη διάρκεια ολόκληρου του αεροπορικού πολέμου πέντε εβδομάδων με το Ιράκ το 1991.

Η αποτυχία της Ρωσίας να καταργήσει τις ουκρανικές αντιαεροπορικές άμυνες «γίνεται σοβαρό εμπόδιο», λέει ο Ρομπ Λι από το King's College του Λονδίνου. Μάλλον θα θεωρηθεί ως ένα από τα «βασικά λάθη» αυτού του πολέμου, εκτιμά. Αυτό σημαίνει ότι τα ρωσικά αεροπλάνα δεν μπορούν να περιπολούν ελεύθερα στους ουρανούς για να αποκρούσουν τα ουκρανικά και ότι τα επιθετικά αεροσκάφη δεν μπορούν να παρέχουν την κατάλληλη αεροπορική υποστήριξη στα στρατεύματα εδάφους. Τα αεροσκάφη επίγειας επιτήρησης και έγκαιρης προειδοποίησης πρέπει να μείνουν πίσω από το πεδίο της μάχης, μειώνοντας τη ροή πληροφοριών.

Αυτό, μπορεί να αποτελέσει ένα μάθημα για το ΝΑΤΟ. Η αρχική αποτυχία της Ρωσίας να αποκτήσει αεροπορική υπεροχή θα μπορούσε να εξηγηθεί από τη μυστικότητα του Κρεμλίνου σχετικά με την απόφαση να ξεκινήσει πόλεμο και την έλλειψη χρόνου προγραμματισμού, λέει ο κ. Μπρονκ.

Αλλά κατά την άποψή του, η παθητικότητα της αεροπορίας θα μπορούσε επίσης να αντανακλά την απειρία ή την ανικανότητα των χειριστών. Η ρωσική αεροπορία, με λιγότερο χρόνο πτήσης ανά πιλότο και έλλειψη προηγμένων προσομοιωτών και εκτεταμένων σειρών εκπαίδευσης που διατίθενται στις δυτικές αεροπορικές δυνάμεις, «στερείται της θεσμικής ικανότητας να σχεδιάζει και να εκτελεί σύνθετες αεροπορικές επιχειρήσεις σε κλίμακα».

Μένει να φανεί τις επόμενες εβδομάδες εάν τα πράγματα είναι όντως έτσι.