Ζίκα: Ένας άγνωστος επικίνδυνος ιός με ιστορία εφτά δεκαετιών

Ο ιός φαίνεται να έχει έρθει από το πουθενά αλλά είναι γνωστός εδώ και σχεδόν 70 χρόνια. Ανακαλύφθηκε το 1947, σε ένα πίθηκο rhesus στο δάσος Ζίκα κοντά στη λίμνη Βικτώρια της Ουγκάντα. Οι ερευνητές που μελετούσαν τον κίτρινο πυρετό, έναν άλλο ιό που μεταδίδεται από τα κουνούπια, είχαν βάλει έναν πίθηκο πάνω σε ένα δέντρο και μέσα σε ένα κλουβί ως δόλωμα για τα κουνούπια. Οι εξετάσεις αίματος του ζώου εμφάνισαν έναν άγνωστο ιό που εμφανίστηκε και στα κουνούπια του ίδιου δάσους.

Πως εξαπλώθηκε και γιατί τον αγνοούσαν για τόσο καιρό

Ο Ζίκα βρέθηκε σε άνθρωπο για πρώτη φορά το 1952, στην Ουγκάντα. Κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα πότε και πού άρχισε να μολύνει τους ανθρώπους. Μπορεί να κυκλοφορούσε μεταξύ των πιθήκων και άλλων ζώων της ζούγκλας για χιλιάδες χρόνια, κάνοντας το άλμα προς τον άνθρωπο όταν εκείνος πλησίασε πολύ κοντά σε αυτά τα ζώα αλλά και στα αιμοδιψή κουνούπια τους.

Οι έξι στις δέκα μολυσματικές ασθένειες σε ανθρώπους μεταδίδονται από τα ζώα. Κατά την διάρκεια των επόμενων πέντε δεκαετιών ο Ζίκα βρέθηκε σε μερικούς ανθρώπους στην Αφρική και την Ασία. Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι ο ιός μπορεί να κυκλοφορούσε ήσυχα και σταδιακά σε περιοχές της Δυτικής Αφρικής και της Νοτιοανατολικής Ασίας. Οι επιστήμονες δεν ενδιαφέρθηκαν για αυτόν για μεγάλο χρονικό διάστημα, επειδή φαινόταν να προκαλεί μόνο ήπια συμπτώματα γρίπης αλλά και επειδή δεν είχαν σημειωθεί ομαδικά κρούσματα.

Το πρώτο ομαδικό κρούσμα

Ο Ζίκα μπορεί να έχει μολύνει πολλούς ανθρώπους στην Αφρική εδώ και χρόνια παραμένοντας μακριά από τα ραντάρ των συστημάτων υγείας και προκαλώντας σοβαρά προβλήματα υγείας ακόμα και θάνατο. Οι επιδημιολόγοι έδωσαν για πρώτη φορά σημασία στον ιό το 2007 όταν έφτασε στο νησί Γιάπ στον Ειρηνικό, όπου σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, μόλυνε το 75% του πληθυσμού. Στα τέλη του 2013 ο ιός βρέθηκε στη Γαλλική Πολυνησία. Εκεί οι αξιωματούχοι υγείας παρατήρησαν μία αύξηση σε νευρολογικές και αυτοάνοσες επιπλοκές, σε μερικές περιπτώσεις προκάλεσαν ακόμη και παράλυση.

Ο Ζίκα στη Βραζιλία

Ένα κύμα επιπλοκών, καθώς και οι γενετικές ανωμαλίες που προκαλεί ο Ζίκα είναι πλέον αρκετά για να κινήσουν έντονες υποψίες για τον ιό. Ο ιός εντοπίστηκε πιο εύκολα το 2015 στην Βραζιλία για δύο λόγους. Ο πρώτος είναι ότι μολύνθηκαν πολλοί περισσότεροι άνθρωποι, με αρκετά σπάνιες επιπλοκές όπως η μικροκεφαλία στα βρέφη πράγμα που βοήθησε ώστε να παρατηρηθεί ο ιός σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι η χώρα έχει ένα πολύ καλό σύστημα επιτήρησης, το οποίο κατευθύνθηκε γρήγορα ώστε να ερευνήσει τις διαφορετικές περιπτώσεις κρουσμάτων του ιού Ζίκα αλλά και των ασθενειών που αυτός προκαλεί.