Ουκρανία - «Ρασπούτιτσα»: Πώς η κλιματική κρίση επηρεάζει πιθανή ρωσική εισβολή
Ο πόλεμος επηρεάζεται από τις καιρικές συνθήκες ακόμα και στον 21ο αιώνα, γεγονός που μπορεί να αποδειχτεί καθοριστικό σε μία ενδεχόμενη στρατιωτική εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Το ερώτημα που προσπαθούν αν απαντήσουν οι στρατηγοί στην Ουκρανία – και στη Ρωσία- είναι αν φέτος η «Ρασπούτιτσα» θα κάνει την εμφάνισή της πιο νωρίς.
«Ρασπούτιτσα» (κυριολεκτικά «εποχή χωρίς δρόμους») είναι ο όρος που χρησιμοποιείται στις χώρες αυτές για να περιγράψουν τη λάσπη που αφήνουν πίσω τους τα χιόνια που λιώνουν την Άνοιξη. Την εποχή αυτή του χρόνου τα οδικά ταξίδια στη Ρωσία και την Ουκρανία γίνονται σκέτη ταλαιπωρία λόγω της λάσπης. Το ίδιο προφανώς ισχύει και για τις χερσαίες στρατιωτικές δυνάμεις που θέλουν να προελαύσουν.
Η επίδρασή της «Ρασπούτιτσα» συνήθως γίνεται περισσότερο αισθητή τον Μάρτιο, τότε που τα χιόνια αρχίζουν να λιώνουν. Η άνοδος της θερμοκρασίας στον πλανήτη αλλάζει και αυτό το δεδομένο.
Ο φετινός χειμώνας είναι ασυνήθιστα ήπιος σε μεγάλο μέρος της Ουκρανίας. Καθώς η αποστολή του CNNi στην Ουκρανία οδηγούσε από το λιμάνι της Μαριούπολης προς τα κεντρικά της χώρας άρχισε να βρέχει. Ήταν 1η Φεβρουαρίου και ο οδηγός ανασήκωσε τους ώμους του με δυσπιστία. «Θα έπρεπε να είναι χιόνι», είπε και γέλασε.
Στην πόλη Ζαπορίζια της νοτιοανατολικής Ουκρανίας, στις όχθες του ποταμού Δνείπερου, τα χιόνια έλιωναν ακόμη και τα μεσάνυχτα. Το χιονόνερο γινόταν ψιλόβροχο και αντίστροφα.
Στρατιωτικοί αναλυτές συζητούν εάν η συνέχιση του ήπιου χειμώνα μπορεί να επηρεάσει τυχόν ρωσικά σχέδια για επίθεση. Το Κρεμλίνο έχει επανειλημμένα αρνηθεί ότι προτίθεται να επιτεθεί στην Ουκρανία, ωστόσο περισσότεροι από 100.000 Ρώσοι στρατιώτες είναι συγκεντρωμένοι κοντά στα σύνορα της Ουκρανίας.
Στα βίντεο που αναρτώνται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης -πολλά μάλιστα από τους ίδιους τους Ρώσους στρατιώτες- από τις περιοχές όπου αναπτύσσονται οι ρωσικές δυνάμεις, το έδαφος φαίνεται να είναι μαλακό, πλημμυρισμένο και με άφθονη λάσπη.
Το δορυφορικό σύστημα Copernicus της Ευρωπαϊκής Ένωσης δείχνει ότι μεγάλο μέρος της Ανατολικής Ευρώπης παρουσίασε φέτος θερμοκρασίες πολύ πάνω από το μέσο όρο του Ιανουαρίου. Η Ουκρανία είχε φέτος τον χειμώνα θερμοκρασίες από 1 έως 3 βαθμούς Κελσίου υψηλότερες από τον μέσο όρο των τελευταίων 30 ετών, μια από τις πολλές αλλαγές που έχει επιφέρει η κλιματική κρίση σε αυτήν την περιοχή.
Το Copernicus διαπιστώνει, επίσης, ότι τον Ιανουάριο «η Ανατολική Ευρώπη ήταν πιο υγρή από τον μέσο όρο» και το έδαφος στην Ουκρανία ήταν πιο υγρό από το κανονικό. Ο συνδυασμός αυτός σημαίνει λιγότερο παγετό και περισσότερη λάσπη.
Αυτό δεν αποτελεί έκπληξη για τη Σβιτλάνα Κράκοφσκα, επικεφαλής του Εργαστηρίου Εφαρμοσμένης Κλιματολογίας του Ουκρανικού Μετεωρολογικού Ινστιτούτου στο Κίεβο.
«Αυτό που βλέπουμε σε μια μακροπρόθεσμη προσέγγιση είναι ένας μικρότερος αριθμός ημερών με χιονοκάλυψη και λιγότερες νύχτες παγετού. Βλέπουμε σίγουρα ότι η άνοδος της θερμοκρασίας είναι μεγαλύτερη εδώ από τον παγκόσμιο μέσο όρο» είπε στο CNNi.
Η εκτίμηση των ΗΠΑ είναι ότι μια εισβολή θα ήταν ευκολότερη για τη Ρωσία αν πέσει η θερμοκρασία. Σε ενημέρωση του αμερικανικού Πενταγώνου στα τέλη Ιανουαρίου, ο αρχηγός του Μικτού Γενικού Επιτελείου, στρατηγός Μαρκ Μίλεΐ, υποστήριξε ότι όταν τα νερά στην Ουκρανία παγώσουν θα προσφέρουν «βέλτιστες συνθήκες για ελιγμούς τροχοφόρων οχημάτων». Αμερικανοί αξιωματούχοι εκτιμούν ότι ο Πούτιν θα πρέπει να κινήσει τις δυνάμεις του μέχρι τα τέλη Μαρτίου.
Ωστόσο, η Ντάρα Μάσικοτ, ερευνήτρια του RAND Corporation, υποστηρίζει ότι «ενώ το παγωμένο έδαφος θα ήταν καλό για τις ρωσικές δυνάμεις, δεν είναι καθοριστικός παράγοντας. Είναι σημαντικό να έχουμε κατά νου ότι οι πύραυλοι και οι αεροπορικές επιδρομές ακριβείας δεν επηρεάζονται από αυτόν τον παράγοντα».
Εξάλλου, τα ρωσικά άρματα μάχης -εκατοντάδες από τα οποία βρίσκονται τώρα κοντά στα σύνορα της Ουκρανίας- δεν εμποδίζονται σημαντικά από το λασπώδες έδαφος, αν και πιθανότατα θα μπορούσαν να κινηθούν ταχύτερα σε παγωμένο έδαφος.
Αλλά, ακόμη κι αν τα άρματα μάχης μπορούσαν να προχωρήσουν, οι γραμμές εφοδιασμού τους που θα τα ακολουθούσαν θα είχαν πρόβλημα, αν τα οχήματα υποστήριξης θα έπρεπε για κάποιο λόγο να κινηθούν σε ανεπίστρωτους δρόμου.