Ο Νόβακ Τζόκοβιτς αφήνει πίσω του τα «λευκά βασανιστήρια» της Αυστραλίας

«Βίωσε αυτό που βιώνουμε για εννέα χρόνια, ένιωσε πόσο σκληρή είναι η κράτηση», είπε ο Μέντι, ένας 24χρονος πρόσφυγας που έχει παγιδευτεί στο βάναυσο σύστημα μετανάστευσης της Αυστραλίας από τότε που αναζήτησε καταφύγιο εκεί, σε ηλικία 15 ετών.

Η απέλαση του Τζόκοβιτς, η οποία έβαλε τέλος στην προσπάθειά του να διεκδικήσει το 21^ο Grand Slam της καριέρας του στο Αυστραλιανό Open, αποκάλυψε τη σκληροπυρηνική συνοριακή πολιτική της Αυστραλίας. Όπως σημειώνει το Politico, οι νομικές προσφυγές του ανεμβολίαστου αθλητή «παρασύρθηκαν» από αυτό που οι νομικοί εμπειρογνώμονες αποκαλούν «θεϊκές εξουσίες» του αυστραλού υπουργού Μετανάστευσης Άλεξ Χοκ.

Είναι οι ίδιες εξουσίες που η αυστραλιανή κυβέρνηση χρησιμοποίησε για την κράτηση του Μέντι και άλλων 32 -ο αριθμός είναι εκτίμηση δικηγόρων των προσφύγων- κλειδωμένους μέσα στο Park Hotel για έως και δύο χρόνια, συν περίπου 1.400 άλλους σε διάφορες μορφές αόριστης κράτησης στην Αυστραλία ή σε νησιά του Ειρηνικού.

Τώρα που ο Σέρβος τενίστας επέστρεψε στην πατρίδα του, εκείνοι που έμειναν πίσω ελπίζουν ότι θα μιλήσει δημόσια για τη μεταχείριση που -όπως υποστηρίζουν- ισοδυναμεί με βασανιστήρια. Υπενθυμίζεται ότι ο πατέρας του Τζόκοβιτς είχε κάνει λόγο για «πολιτική δίωξη και βασανιστήρια» σε ό,τι αφορά τη μεταχείριση του «Νόλε».

Η σιδερένια θέληση της Αυστραλίας να προστατέψει τα σύνορα της ήταν γνώριμη στους πρόσφυγες, όπως αναμενόμενο ήταν και αποτέλεσμα για τον πλούσιο λευκό πρωταθλητή του τένις τον οποίο υποδέχτηκαν ως ήρωα στη Σερβία.

«Ήρθαμε για ασφάλεια, όχι για να παίξουμε τένις»

«Είμαι αισιόδοξος. Θα πει στον κόσμο πόσο απάνθρωποι είναι, στην πραγματικότητα πόσο απάνθρωπη είναι η αυστραλιανή κυβέρνηση», πιστεύει ο Μέντι.

«Ευτυχώς γι' αυτόν, έχει πού να επιστρέψει», λέει ο Ισμαέλ, ένας Σομαλός πρόσφυγας που, όπως ο Μέντι, βρίσκεται στο σύστημα κράτησης για εννέα χρόνια.

«Αλλά εμείς δεν έχουμε πού να επιστρέψουμε διότι φύγαμε από τη δίωξη και τον φόνο».

«Ήρθαμε για ασφάλεια, όχι για να παίξουμε τένις», δήλωσε ο Τζόι, ένας άλλος από τους άνδρες στο ξενοδοχείο. Στο δωμάτιό του, έναν όροφο πάνω από το δωμάτιο όπου το βλέμμα των παγκόσμιων μέσων ενημέρωσης ήταν στραμμένα για ημέρες, ο Μέντι μόλις και μετά βίας επιβιώνει.

Αυτός και οι άλλοι πρόσφυγες περνούν τις μέρες χάνοντας την αίσθηση του χρόνου ή καπνίζοντας τσιγάρα στην ταράτσα του ξενοδοχείου. Ο Μέντι συνήθως μένει μόνος με την κιθάρα και τα βιβλία του. Έχει σκέψεις αυτοκτονίας. Το πιο ανησυχητικό πράγμα, όπως λέει, είναι όταν σταματά να νιώθει το οτιδήποτε.

«Δεν είναι φυσιολογικό να είσαι φυσιολογικός σε μια τέτοια απάνθρωπη κατάσταση», λέει.

«Αν δεν μου συμβαίνει τίποτα τότε κάτι συμβαίνει, σαν να είναι κάτι επικίνδυνο. Διότι το σώμα μου δεν αντιδρά. Το μυαλό μου δεν αντιδρά στα βασανιστήρια και αυτό είναι κακό».

Παρά το γεγονός ότι πέρασε το ένα τρίτο της ζωής του υπό κράτηση, δεν του έχει ασκηθεί ποτέ καμία κατηγορία. Ο Μέντι -ο οποίος δεν δημοσιοποιεί το επώνυμό του υπό τον φόβο αντιποίνων κατά των συγγενών του στο νότιο Ιράν, καθώς πρόκειται για οικογένεια αραβικής μειονότητας- είναι ένας από τους εκατοντάδες που προσπάθησαν να διασχίσουν τον Ειρηνικό Ωκεανό το 2013. Ακριβώς τη στιγμή που η αυστραλιανή κυβέρνηση υιοθέτησε μια νέα πολιτική που απέκλειε εφ' όρου ζωής την παραμονή ή διαμονή όσων έφταναν στην χώρα μέσω θαλάσσης χωρίς νομιμοποιητικά έγγραφα.

Σύμφωνα με νομικούς εμπειρογνώμονες, η άρνηση παροχής ασύλου ακόμη και μετά τη διεκπεραίωση των αιτημάτων των προσφύγων, αποτελεί σαφή παραβίαση του διεθνούς δικαίου. Πέρυσι ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών δήλωσε ότι η Αυστραλία είχε «υπονομεύσει» τα δικαιώματά τους.

«Η Αυστραλία λαμβάνει σοβαρά υπόψη τις διεθνείς της υποχρεώσεις και δεσμεύεται να ενεργεί με συνέπεια με αυτές τις υποχρεώσεις» παρέχοντας επιλογές για την επανεγκατάσταση των προσφύγων σε άλλες χώρες, ήταν η απάντηση εκπροσώπου του υπουργείου Εσωτερικών. «Αν και η αίτηση ασύλου δεν αποτελεί αδίκημα σύμφωνα με την αυστραλιανή νομοθεσία, οι παράνομες θαλάσσιες αφίξεις έχουν παραβιάσει τους αυστραλιανούς συνοριακούς ελέγχους και τους εσωτερικούς νόμους με την είσοδο χωρίς βίζα» ανέφερε.

Το υπουργείο Εσωτερικών δεν απάντησε σε ερώτηση σχετικά με τους ισχυρισμούς των προσφύγων ότι η μεταχείρισή τους ισοδυναμεί με βασανιστήρια.

Η αυστραλιανή κυβέρνηση δικαιολογεί την πολιτική της επικαλούμενη ανθρωπιστικούς λόγους, ισχυριζόμενη ότι η μείωση των θαλάσσιων αφίξεων μεταναστών αποτελεί απόδειξη ότι έχει επιφέρει πλήγμα στις επιχειρήσεις εμπορίας ανθρώπων που χρησιμοποιούν την Ινδονησία ως ενδιάμεση στάση για «επικίνδυνες διελεύσεις» στα ύδατα της Αυστραλίας.

Οι πρόσφυγες όμως δεν βλέπουν τους εαυτούς τους ως παράπλευρη απώλεια σε ένα μεγάλο έργο που σώζει ζωές. Βλέπουν τους εαυτούς τους ως θύματα μιας κυβέρνησης και ενός έθνους, που θέλουν να προκαλούν πόνο.

«Λευκά βασανιστήρια σχεδιασμένα από λευκούς άνδρες»

«Λευκά βασανιστήρια σχεδιασμένα από λευκούς άνδρες», λέει ο Μέντι. Στη Μέση Ανατολή, σύμφωνα με τον ίδιο, «όταν θέλουν να βασανίσουν κάποιον, τον πάνε κάπου και τον βασανίζουν για τρεις μέρες, κι αυτό είναι». «Αλλά σε κλασσικές χώρες, χώρες του πρώτου κόσμου, αυτά τα βασανιστήρια είναι διαφορετικά. Η Αυστραλία έχει σχεδιάσει ένα σύστημα που διατηρεί ένα πέπλο νομιμότητας, υπό τον διαφημιζόμενο σκοπό να σώσει ζωές, ενώ στην πραγματικότητα τις καταστρέφει», λέει.

Όπως εκτιμούν οι πρόσφυγες, η μεταναστευτική πολιτική της Αυστραλίας έχει τις ρίζες της στον ρατσισμό και στην πεποίθηση της κυβέρνησης ότι κερδίζει πολιτικό πλεονέκτημα μέσω της σκληρής μεταχείρισης των προσφύγων.

Το σύστημα κράτησης σχεδιάστηκε υπό την επίβλεψη του τότε υπουργού Μετανάστευσης της Αυστραλίας και νυν πρωθυπουργού, Σκοτ ​​Μόρισον. Για να στηρίξουν το σύστημα έναντι επανειλημμένων προσπαθειών αμφισβήτησής του ενώπιον της Δικαιοσύνης, διαδοχικοί υπουργοί Μετανάστευσης απέκτησαν νέες εξουσίες.

«Το πραγματικά δύσκολο με αυτές τις υπουργικές εξουσίες είναι ότι είναι διακριτικές, δεν είναι υποχρεωτικές και επίσης έχουν σχεδιαστεί για να εμποδίζουν τον δικαστικό έλεγχο της άσκησής τους. Οπότε, αν θέλετε, ξεφεύγουν λίγο από το συνηθισμένο κράτος δικαίου», δήλωσε η Κάρολιν Γκρέιντον, η οποία ηγείται του προγράμματος δικαίου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Κέντρο Πόρων Αιτούντων Άσυλο (ASRC). Σύμφωνα με την Γκρέιντον, ο Τζόκοβιτς ήταν αποδέκτης αυτών των εξουσίων παρά την περιουσία του, το status του και τη νομική του ομάδα.

Ο ΟΗΕ έχει επανειλημμένα καταδικάσει το πρόγραμμα κράτησης της Αυστραλίας για τον αντίκτυπό τους στους μετανάστες. Το 2016, η 21 ετών από τη Σομαλία Hodan Yasin και ο ιρανικής καταγωγής Omid Masoumali αυτοπυρπολήθηκαν στο αυτοαποκαλούμενο «υπεράκτιο κέντρο επεξεργασίας» της Αυστραλίας, στο νησί Ναούρου του Ειρηνικού. Η Hodan υπέστη εγκαύματα στο 70% του σώματος, ενώ ο Omid υπέκυψε στα τραύματά της

Ο Μέντι ελπίζει ότι ο Τζόκοβιτς θα μιλήσει εκ μέρους τους. «Ίσως θα ενεργήσει από συμπόνια. Δεν τον ξέρω, δεν μπορώ να τον κρίνω», είπε.

Ωστόσο τα σημάδια δεν είναι καλά. Ο Τζόκοβιτς και η οικογένειά του είχαν την υποστήριξη από τον Νάιτζελ Φάρατζ, τον βρετανό πολιτικό-πολέμιο της μετανάστευσης που στο παρελθόν έχει υπερασπιστεί το συνοριακό καθεστώς της Αυστραλίας ως πρότυπο για τη Βρετανία.