Τουρκία και Αρμενία σε δύσκολη πορεία εξομάλυνσης σχέσεων - «Κλειδί» ο ρόλος της Ρωσίας

Η Τουρκία δεν έχει διπλωματικές ούτε εμπορικές σχέσεις με τον προς ανατολάς γείτονά της από τη δεκαετία του 1990. Οι συνομιλίες στη Μόσχα ήταν μια πρώτη προσπάθεια αποκατάστασης των σχέσεων μετά την ειρηνευτική συμφωνία του 2009. Αυτή η συμφωνία δεν επικυρώθηκε ποτέ και οι σχέσεις παρέμειναν τεταμένες.

Τα υπουργεία Εξωτερικών της Τουρκίας και της Αρμενίας ανακοίνωσαν σήμερα, Παρασκευή, ότι οι συνομιλίες διεξήχθησαν σε «θετικό και εποικοδομητικό» κλίμα, προσθέτοντας ότι και οι δύο πλευρές δεσμεύτηκαν για μια πλήρη εξομάλυνση χωρίς προϋποθέσεις. Σημείωσαν ότι οι ειδικοί απεσταλμένοι των δύο χωρών «αντάλλαξαν προκαταρκτικές απόψεις σχετικά με τη διαδικασία εξομάλυνσης».

Η Άγκυρα και το Γερεβάν συγκρούονται για πολλά ζητήματα, με πλέον ακανθώδες την γενοκτονία των Αρμενίων το 1915, χαρακτηρισμό που η Άγκυρα παγίως δεν αποδέχεται.

Η σφαγή 1,5 εκατομμυρίου Αρμενίων το 1915 αναγνωρίστηκε πλέον ως γενοκτονία και από τις Ηνωμένες Πολιτείες, κίνηση που πυροδότησε την οργή της Άγκυρας.

Η Τουρκία αποδέχεται ότι πολλοί Αρμένιοι που ζούσαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία σκοτώθηκαν σε συγκρούσεις με τις οθωμανικές δυνάμεις κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά αμφισβητεί τα στοιχεία και αρνείται ότι οι φόνοι ήταν συστηματικοί ή συνιστούν γενοκτονία.

Οι εντάσεις των δύο χωρών κλιμακώθηκαν εκ νέου κατά τη διάρκεια του πολέμου το 2020 στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Η Άγκυρα κατηγόρησε τις αρμενικές δυνάμεις ότι κατέχουν εδάφη που ανήκουν στο Αζερμπαϊτζάν. Η Τουρκία έκτοτε επεδίωξε μια αποκατάσταση των σχέσεων με το Γερεβάν, καθώς επιδιώκει να επεκτείνει την επιρροή της στην περιοχή.

Σε ξεχωριστές αλλά παρόμοια διατυπωμένες ανακοινώσεις, τα υπουργεία Εξωτερικών ανέφεραν ότι η ημερομηνία και ο τόπος για τον επόμενο γύρο συνομιλιών θα οριστικοποιηθούν αργότερα.

Τουρκικές διπλωματικές πηγές ανέφεραν ότι οι συζητήσεις μεταξύ των αντιπροσωπειών διήρκεσαν περίπου 1,5 ώρα.

Το ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων TASS, επικαλούμενο το υπουργείο Εξωτερικών της Αρμενίας, μετέδωσε χθες, Πέμπτη, ότι αναμένει οι συνομιλίες να οδηγήσουν στη εγκαθίδρυση διπλωματικών σχέσεων και στο άνοιγμα των συνόρων που παραμένουν κλειστά από το 1993.

Ο Τόμας ντε Βαλ, συνεργάτης του Carnegie Europe, δήλωσε τον Νοέμβριο ότι το άνοιγμα των συνόρων και η επανακατασκευή του σιδηροδρομικού δικτύου προς την Τουρκία θα είχε οικονομικά οφέλη για την Αρμενία, καθώς τα δρομολόγια θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν από εμπόρους από Τουρκία, Ρωσία, Αρμενία, Ιράν και Αζερμπαϊτζάν.

Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, είχε δηλώσει πέρυσι ότι οι δύο χώρες θα ξεκινήσουν επίσης πτήσεις τσάρτερ μεταξύ της Κωνσταντινούπολης και της πρωτεύουσας της Αρμενίας στο πλαίσιο της προσέγγισης, αλλά ότι η Τουρκία θα συντονίσει όλα τα βήματα με το Αζερμπαϊτζάν.

Οι πτήσεις αναμένεται να ξεκινήσουν στις αρχές Φεβρουαρίου.

Ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, τόνισε χθες, Πέμπτη, ότι η Αρμενία χρειάζεται να δημιουργήσει καλές σχέσεις με το Αζερμπαϊτζάν ώστε η προσπάθεια εξομάλυνσης να αποφέρει αποτελέσματα.

Δύσκολη η επίτευξη σημαντικής προόδου

Παρά την ισχυρή υποστήριξη για την εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ των δύο γειτονικών χωρών από τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου ζει μεγάλο μέρος της αρμενικής διασποράς, αναλυτές τονίζουν ότι οι συνομιλίες προβλέπονται περίπλοκες.

Ο Εμρέ Πεκέρ, διευθυντής του Eurasia Group με έδρα το Λονδίνο, τόνισε ότι αναμένεται μια προσεκτική προσέγγιση επικεντρωμένη στο να υπάρξουν γρήγορα αποτελέσματα αναμένεται και από τις δύο πλευρές λόγω των παλιών ευαίσθητων ζητημάτων και πρόσθεσε πως το κλειδί θα είναι ο ρόλος της Ρωσίας, η οποία μεσολάβησε για την εκεχειρία του Ναγκόρνο-Καραμπάχ και είναι ο κυρίαρχος παράγοντας η περιοχή.

Ο Τσαβούσογλου δήλωσε επίσης ότι η Μόσχα συνέβαλε στη διαδικασία διορισμού των ειδικών απεσταλμένων.

«Η μεγαλύτερη πρόκληση θα είναι το ζήτημα της ιστορικής συμφιλίωσης» επισήμανε ο Πεκέρ, προσθέτοντας ότι η τύχη των συνομιλιών θα εξαρτηθεί από «το να αναγνωρίσει η Άγκυρα ότι πρέπει να προσαρμόσει σωστά το μέγεθος των φιλοδοξιών της».