Ρωσία-ΗΠΑ: Με χαμηλές προσδοκίες οι κρίσιμες συνομιλίες για Ουκρανία

Με το μέλλον της Ουκρανίας επί ξυρού ακμής, ενόσω βρίσκεται κυκλωμένη από ρωσική δύναμη άνω των 100.000 στρατιωτών, η επίσημη διαπραγμάτευση άρχισε στο ουδέτερο έδαφος της Γενεύης με διαβουλεύσεις σε διμερές επίπεδο μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας.

Οι συνομιλίες μεταξύ των δύο χωρών θα μπορούσαν να διαμορφώσουν όχι μόνο το μέλλον των διμερών τους σχέσεων τους, αλλά και εκείνων της Ουάσιγκτον με τους νατοϊκούς της εταίρους, καθώς διακυβεύεται η μοίρα της Ουκρανίας και ενδεχομένως και η ευρύτερη μεταψυχροπολεμική σταθερότητα στην Ευρώπη.

Ωστόσο, ενόψει της συνάντησης καλλιεργήθηκε κλίμα χαμηλών προσδοκιών, σημάδι καθόλου ενθαρρυντικό, σύμφωνα με τους σχολιαστές.

Κρτούν μικρό καλάθι οι ΗΠΑ

Μετά τη σημερινή συνάντηση ΗΠΑ-Ρωσίας στη Γενεύη, ακολουθεί την Τετάρτη στις Βρυξέλλες η «αναβίωση» του Συμβουλίου ΝΑΤΟ-Ρωσίας, με επόμενο «σταθμό», την Πέμπτη, τη συζήτηση στο πλαίσιο του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ).

Ένας από αυτούς που κρατούν μικρό καλάθι είναι ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ, ο οποίος δήλωσε σήμερα, Δευτέρα, ότι ενδέχεται να μην επιλυθούν όλα τα ζητήματα στις διαπραγματεύσεις μεταξύ της Ρωσίας και της Δύσης αυτή την εβδομάδα, όμως μπορούν να προσφέρουν ένα δρόμο ώστε να αποφευχθεί η σύγκρουση.

«Είναι εφικτό να καταλήξουμε σε συμφωνίες με τη Ρωσία», επεσήμανε ο Στόλτενμπεργκ στη διάρκεια κοινής συνέντευξης Τύπου με την αντιπρόεδρο της ουκρανικής κυβέρνησης Όλγα Στεφανίσινα.

«Δεν πιστεύω ότι μπορούμε να αναμένουμε ότι θα λυθούν όλα τα θέματα σε αυτές τις συναντήσεις. Αυτό που ελπίζουμε είναι να μπορέσουμε να συμφωνήσουμε σε έναν τρόπο για να προχωρήσουμε, ότι θα μπορέσουμε να συμφωνήσουμε σε μια σειρά συναντήσεων, ότι θα μπορέσουμε να συμφωνήσουμε σε μια διαδικασία», εξήγησε ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ.

Από την πλευρά της η Στεφανίσινα επεσήμανε ότι τα αιτήματα της Ρωσίας για την παροχή εγγυήσεων ασφαλείας δεν αποτελούν βάση διαπραγματεύσεων.

«Θα πρέπει όλοι μας να συνειδητοποιήσουμε ότι τα αιτήματα της Ρωσίας προς τους συμμάχους δεν μπορούν να θεωρηθούν διαπραγματευτική θέση», σημείωσε στην ίδια συνέντευξη Τύπου.

«Ο επιτιθέμενος δεν είναι σε θέση να θέτει όρους μέχρι τα ρωσικά τανκς να έχουν φύγει από τα ουκρανικά σύνορα», υπογράμμισε η αντιπρόεδρος της κυβέρνησης της Ουκρανίας.

Ο Στόλτενμπεργκ τόνισε ότι η Ουκρανία «έχει το δικαίωμα να υπερασπίζεται τον εαυτό της» και πρόσθεσε ότι αν η Ρωσία καταφύγει στη βία, «θα πληρώσει πολύ βαρύ τίμημα».

«Πρέπει να καταλήξουμε σε μια πολιτική λύση, να αποφύγουμε την ένοπλη σύγκρουση. Όμως πρέπει να προετοιμαστούμε για την περίπτωση που η Ρωσία, για μία ακόμη φορά, επιλέξει να χρησιμοποιήσει ένοπλη βία, επιλέξει τη σύγκρουση αντί για τη συνεργασία. Και κατά συνέπεια πρέπει επίσης να στείλουμε ένα πολύ ξεκάθαρο μήνυμα στη Ρωσία ότι είμαστε ενωμένοι και ότι θα υπάρξει μεγάλο τίμημα», επεσήμανε.

Δηλώσεις Μπλίνκεν στο CNNi

Απηχώντας εξίσου τις -μη- προσδοκίες, ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας, Άντονι Μπλίνκεν, δήλωσε, μέσω του δικτύου CNNi, ότι δεν αναμένει πρόοδο, αν και εξέφρασε την ελπίδα ότι μπορεί να υπάρξουν τομείς στους οποίους οι δύο πλευρές θα συμφωνήσουν.

«Υπάρχουν δύο δρόμοι· ο ένας είναι αυτός του διαλόγου και διπλωματίας για να προσπαθήσουμε να επιλύσουμε ορισμένες από αυτές τις διενέξεις και να αποφύγουμε την αντιπαράθεση. Ο άλλος δρόμος είναι αυτός της αντιπαράθεσης και των μαζικών συνεπειών για τη Ρωσία, εάν επιτεθεί στην Ουκρανία. Βρισκόμαστε στο σημείο να δούμε ποια οδό είναι έτοιμος να πάρει ο πρόεδρος Πούτιν» δήλωσε ο Άντονι Μπλίνκεν.

Στην Ουκρανία την ίδια στιγμή λάμβανε χώρα διαδήλωση με αίτημα προς τη Δύση να πει «όχι» στα τελεσίγραφα του Βλαντιμίρ Πούτιν. Σταθερό μήνυμα των ΗΠΑ προς το Κίεβο είναι ότι «τίποτα δεν θα αποφασιστεί χωρίς την Ουκρανία», ενώ ο Τζο Μπάιντεν έχει προειδοποιήσει τον Ρώσο ομόλογό του, Βλαντιμίρ Πούτιν, για συνέπειες «άνευ προηγουμένου» εάν εισβάλει στην Ουκρανία.

Εγγυήσεις ασφαλείας και κόκκινες γραμμές

Στη δέσμη των νομικά δεσμευτικών εγγυήσεων ασφαλείας που επιδιώκει να θέσει προς διαπραγμάτευση, η Ρωσία προβάλλει ενώπιον του ΝΑΤΟ αιτήματα που είναι γνωστό ότι δεν αποτελούν πεδίο διαπραγμάτευσης για τη Δύση -κυρίως τη δέσμευση ότι η Ουκρανία δεν θα ενταχθεί ποτέ στις συμμαχικές δομές.

Απαιτεί ταυτόχρονα την απομάκρυνση ΝΑΤΟϊκών δυνάμεων και οπλικών συστημάτων από τις χώρες που εντάχθηκαν στη Συμμαχία μετά το 1997 -στις οποίες περιλαμβάνονται η Πολωνία, οι πρώην σοβιετικές δημοκρατίες Εσθονίας, Λιθουανίας και Λετονίας και βαλκανικά κράτη.

Η απαίτηση επιστροφής των ΝΑΤΟϊκών δυνάμεων στα σημεία όπου στάθμευαν πριν την επέκταση προς Ανατολάς το 1997, καθώς και το «μπλόκο» σε ενδεχόμενη ένταξη της Ουκρανίας, συνιστούν για την Βορειοατλαντική Συμμαχία προτάσεις ανεδαφικές έως επιθετικές εκ μέρους της Μόσχας, στο πλαίσιο επιδίωξής της να αναβιώσει τη σφαίρα επιρροής στην Ανατολική Ευρώπη.

Η διακυβέρνηση Μπάιντεν διαμηνύει ότι το δικαίωμα κυρίαρχων κρατών να υποβάλουν αίτηση ένταξης στο ΝΑΤΟ δεν είναι διαπραγματεύσιμο. Ούτε και η ανάπτυξη ΝΑΤΟϊκών στρατευμάτων σε ευρωπαϊκό έδαφος. Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν αναφέρει, ωστόσο, ότι η Ουάσιγκτον προτίθεται να συζητήσει επί άλλων εγγυήσεων ασφαλείας, όπως αμοιβαία όρια στην ανάπτυξη πυραύλων και τις στρατιωτικές ασκήσεις στην ήπειρο. Αλλά αυτό δεν αρκεί για τη Μόσχα.

Συμβούλιο ΝΑΤΟ-Ρωσίας, η ώρα της αλήθειας

Η «ώρα της αλήθειας» θα έλθει ουσιαστικά την Τετάρτη στο Συμβούλιο ΝΑΤΟ-Ρωσίας, το οποίο θα συνεδριάσει για πρώτη φορά από το 2019.

Η παρούσα όξυνση έχει πυροδοτήσει φόβους για «επιστροφή» στο 2014 όταν η Ρωσία προσάρτησε βίαια τη χερσόνησο της Κριμαίας και στήριξε τους αυτονομιστές στην ανατολική Ουκρανία. Το γεγονός ότι μπόρεσε η Ρωσία να το πράξει αυτό πυροδότησε πολυετείς συζητήσεις αναφορικά με το ρόλο της Δύσης και κατά πόσο μπορεί να αντιπαρατεθεί στη Μόσχα, ενώ οι σχέσεις Ρωσίας-ΝΑΤΟ δεν ανέκαμψαν ποτέ έκτοτε, φθάνοντας αντίθετα σε ψυχροπολεμικά επίπεδα.

Όσο για την ακόλουθη συνεδρίαση του ΟΑΣΕ στη Βιέννη, οι αντιπροσωπείες θα εκπροσωπηθούν μεν σε χαμηλότερο επίπεδο συγκριτικά με το ΝΑΤΟ όπου η διαβούλευση θα λάβει χώρα σε επίπεδο πρεσβευτών, όμως θα έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς θα παρίστανται και μη κράτη-μέλη της Συμμαχίας, όπως η Φινλανδία και η Σουηδία που εξετάζουν ένα ΝΑΤΟϊκό μέλλον υπό το φως της πίεσης της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Ιδίως στη Φινλανδία, επισημαίνει ο βρετανικός Guardian, πολιτικοί ηγέτες τις τελευταίες ημέρες έχουν «δείξει» ότι επανεξετάζουν το ζήτημα της ένταξης στο Βορειοατλαντικό Σύμφωνο.