Μετά τη μετάλλαξη Όμικρον, θα πρέπει να μάθουμε να ζούμε με τον κορωνοϊό;

Η παραλλαγή Όμικρον «οδηγεί» ένα άνευ προηγουμένου κύμα μολύνσεων στην Ευρώπη και ακριβώς η τόσο υψηλή μεταδοτικότητα του νέου στελέχους του κορωνοϊού συνεπάγεται ότι θα είναι δύσκολο για τους περισσότερους ανθρώπους εν τέλει να αποφύγουν την έκθεση στον ιό.

Ακόμα και εάν η Όμικρον συνοδεύεται από χαμηλότερη νοσηρότητα και θνησιμότητα συγκριτικά με προηγούμενες παραλλαγές του ιού Sars-CoV-2, τα νοσοκομεία, καθώς και νευραλγικοί τομείς και υπηρεσίες, βρίσκονται ενώπιον του κινδύνου δυσλειτουργιών τις προσεχείς εβδομάδες εξαιτίας των ελλείψεων σε προσωπικό λόγω μόλυνσης ή υποχρεωτικής καραντίνας κατόπιν έκθεσης.

Ορισμένοι επιστήμονες εκτιμούν ότι το τρέχον κύμα προαναγγέλλει την «έξοδο» από δύο χρόνια εξαντλητικής μάχης με την πανδημία και τη μετάβαση σε μία νέα, λιγότερο επικίνδυνη, ενδημική φάση όπου οι κοινωνίες θα πρέπει να μάθουν να ζουν με τον ιό. Άλλοι μιλούν, ωστόσο, για ευσεβείς πόθους και προειδοποιούν ότι, με περισσότερους ανθρώπους να μολύνονται αυτή την περίοδο από ποτέ, αυξάνεται ο κίνδυνος για την ανάδυση ενός νέου και ακόμη πιο επικίνδυνου στελέχους, βάσει δηλώσεων επιστημόνων που παραθέτει σε δημοσίευμά του το Politico.

Πόσο μεγάλο θα είναι το κύμα Όμικρον;

Η ραγδαία ταχύτητα με την οποία εξαπλώνεται η παραλλαγή Όμικρον έχει συγκριθεί από τους πολιτικούς ηγέτες με παλιρροιακό κύμα: Η Γαλλία «άγγιξε» τον ιλιγγιώδη αριθμό των 270.000 νέων κρουσμάτων την περασμένη Τρίτη, ενώ πολλές ευρωπαϊκές χώρες, περιλαμβανομένων της Ιταλίας, της Ισπανίας, καθώς και της Ελλάδας, σημειώνουν επίσης ρεκόρ κρουσμάτων. Οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης εντοπίζουν τώρα τα πρώτα κρούσματα της Όμικρον.

Ωστόσο, οι ειδικοί στον τομέα της Υγείας συμφωνούν ότι, σε αντίθεση με την αντίστοιχη εποχή πέρυσι, οι Μονάδες Εντατικής Θεραπείας δεν κινδυνεύουν στον ίδιο βαθμό με κορεσμό. Αν και η παραλλαγή Όμικρον μπορεί να παρακάμψει την προηγούμενη ανοσία, οι μελέτες καταδεικνύουν ότι τα εμβόλια και οι προηγούμενες λοιμώξεις εξακολουθούν να προστατεύουν από τη χειρότερη έκβαση της νόσου.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο -την πρώτη χώρα στην Ευρώπη που ήλθε αντιμέτωπη με την Όμικρον- οι νέες λοιμώξεις «έσπασαν» το φράγμα των 200.000 εντός της εβδομάδας και οι νοσηλείες αυξάνονται. Ωστόσο, ο αριθμός των ασθενών σε μηχανικό αερισμό παραμένει σταθερός παρά την εκθετική αύξηση των λοιμώξεων. Αυτό είναι ένα θετικό μήνυμα για την υπόλοιπη Ευρώπη.

Και πόσο σοβαρό;

Η Όμικρον μπορεί να διαφύγει της ανοσίας από μια τυπική πορεία εμβολιασμού ή προγενέστερη μόλυνση με Covid-19. Όμως, το σημαντικό είναι ότι οι ενισχυτικές δόσεις εμβολίου φαίνεται να είναι αποτελεσματικές και η ίδια η Όμικρον δείχνει λιγότερο επικίνδυνη από προηγούμενες παραλλαγές. Οι μελέτες καταδεικνύουν ότι η παραλλαγή πολλαπλασιάζεται στο ανώτερο αναπνευστικό, αποφεύγοντας τους πιο ευαίσθητους πνεύμονες που προηγουμένως συνδέονταν με θανατηφόρες επιπλοκές από τον Covid-19.

Ωστόσο, παρά τη χαμηλότερη νοσηρότητα και την ευρεία ανοσία που προσφέρει ο εμβολιασμός, τα συστήματα Υγείας εξακολουθούν να τελούν υπό πίεση. Στην Ιταλία, κατακλύζονται οι απλές νοσοκομειακές κλίνες Covid ακόμη και αν τα περιστατικά δεν χρειαστούν νοσηλεία στη ΜΕΘ, αναφέρει η Φιντέλια Κασκίνι, επίκουρη καθηγήτρια Δημόσιας Υγείας στο Καθολικό Πανεπιστήμιο Sacro Cuore της Ρώμης. Αυτό σημαίνει διάθεση πόρων που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για άλλους ασθενείς σε νοσοκομεία που ήδη αντιμετωπίζουν προβλήματα και ελλείψεις προσωπικού.

Τα μαζικά κενά που δημιουργούνται όταν το προσωπικό θα πρέπει να απομονωθεί έπειτα από θετική διάγνωση θα μπορούσαν να απειλήσουν βασικές υπηρεσίες και ζωτικής σημασίας υποδομές και να υπονομεύσουν την εύθραυστη οικονομική ανάκαμψη της Ευρώπης μετά τα πρόσφατα lockdown.

Η Σάρα Σκόμπι, υποδιεθύντρια διευθύντρια Ερευνών στη δεξαμενή σκέψης Nuffield Trust με αιχμή θέματα Υγείας, επισημαίνει προς επίρρωση ότι 25.000 εργαζόμενοι στον τομέα της Υγείας στο Ηνωμένο Βασίλειο νόσησαν σε διάστημα μίας εβδομάδας.

Στην Αγγλία, αρκετά νοσοκομεία βρίσκονται σε κρίσιμη κατάσταση λόγω ελλείψεων προσωπικού. Ο πλήρης αντίκτυπος της Όμικρον παραμένει να φανεί, προειδοποιεί η Σκόμπι, καθώς μόλις τώρα αρχίζει να εξαπλώνεται στους ηλικιωμένους, οι οποίοι είναι πιο πιθανό να νοσήσουν βαριά από τον κορωνοϊό.

Πότε θα έλθει το τέλος;

Ο Φλέμινγκ Κόντραντσεν, καθηγητής Παγκόσμιας Περιβαλλοντικής Υγείας στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης, αναμένει ότι η Ευρώπη θα βρίσκεται σε πολύ διαφορετικό «σημείο» μέχρι τα τέλη Φεβρουαρίου. Στη Δανία, την πρώτη χώρα της ευρωπαϊκής ηπείρου που κατέγραψε μείζον κύμα της Όμικρον, η ταχεία εξάπλωση της παραλλαγής σημαίνει ότι θα διασπαρεί γρήγορα τον πληθυσμό.

«Έπειτα, θα έχουμε έναν πληθυσμό στη Δανία που σε ποσοστό 90% είτε θα έχει εμβολιαστεί, είτε θα έχει νοσήσει. Και αυτό, φυσικά, θα κάνει τη νόσο αρκετά διαφορετική» εκτιμά ο καθηγητής Κόντραντσεν. Οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να προσβάλλονται, αλλά ο κίνδυνος σοβαρής νόσου θα επικεντρωθεί σε χώρους όπως οι οίκοι ευγηρίας ή τα νοσοκομεία, κατά τον ίδιο.

Αυτό το σενάριο είναι πιθανό να διαδραματιστεί σε όλη την Ευρώπη, καθώς η διάθεση αναμνηστικών δόσεων εμβολίου και η ανοσία που αποκτάται μέσω της Όμικρον βελτιώνει την άμυνα του οργανισμού. Η Ανατολική Ευρώπη, όπου τα επίπεδα εμβολιασμού υστερούν, θα μπορούσε να είναι ευάλωτη.

«Θα περίμενα ότι πολλά συστήματα Υγείας σε όλη την Ευρώπη κατά τη διάρκεια του μήνα Ιανουαρίου έως τα μέσα Φεβρουαρίου θα βρεθούν υπό σημαντική πίεση» δηλώνει ο καθηγητής.

«Δείχνει» η Νότια Αφρική το μέλλον;

Η Νότια Αφρική ήταν μια από τις πρώτες χώρες που εντόπισαν την παραλλαγή Όμικρον στα τέλη Νοεμβρίου. Οι ειδικοί στη Δημόσια Υγεία ανέλυσαν έκτοτε το κύμα της Όμικρον για να κατανοήσουν πώς η παραλλαγή μπορεί να εξαπλωθεί ανά τον κόσμο.

Το δημογραφικό προφίλ της Νότιας Αφρικής, όπου ο πληθυσμός είναι νεότερος, δεν την καθιστά κατάλληλο μέτρο σύγκρισης για οποιαδήποτε χώρα της Ευρώπης. Παρ' όλα αυτά, η έξαρση έχει ήδη κορυφωθεί χωρίς μεγάλη αύξηση στους θανάτους. Και, σε αντίθεση με τα προηγούμενα κύματα, η Νότια Αφρική απέφυγε να επιβάλει περαιτέρω περιορισμούς ακόμη και όταν η Όμικρον «κάλπασε». Μέχρι στιγμής, αυτή η προσέγγιση έχει αποδώσει καρπούς, σημειώνει το Politico.

«Ουσιαστικά επιχειρηματολογήσαμε υπέρ του ότι η μετάβαση σε αυστηρότερους περιορισμούς θα πρέπει να επιβάλλεται μόνο εάν οι χώροι υγειονομικής περίθαλψης τελούν υπό άμεση απειλή και όχι με βάση τον αυξανόμενο αριθμό κρουσμάτων» δηλώνει ο Σαμπίρ Μαντχί, καθηγητής Εμβολιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Witwatersrand και πρόεδρος της Εθνικής Συμβουλευτικής Ομάδας για την Ανοσοποίηση στη Νότια Αφρική.

«Λειτούργησε εξαιρετικά καλά, με ελάχιστες ζημίες στη Νότια Αφρική σε σύγκριση με αυτό που συνέβη στο παρελθόν» ανέφερε ο ίδιος.

Μελλοντικά, το κέντρο βάρους πρέπει να δοθεί στην πρόληψη σοβαρής νόσου και θανάτου, επισημαίνει ο Νοτιοαφρικανός καθηγητής. «Με το να μιλάμε συνεχώς για τον αριθμό των ανθρώπων που έχουν μολυνθεί, πραγματικά χάνεται το νόημα ότι ο ιός δεν πρόκειται να εξαφανιστεί» τονίζει.

Μπορούμε να μάθουμε να ζούμε με τον ιό;

Οι επιστήμονες αρχίζουν να μιλούν για ένα πιθανό τέλος της πανδημίας, με τον ιό να γίνεται «ενδημικός»· να εξακολουθεί να κυκλοφορεί, αλλά να αποτελεί μικρότερο κίνδυνο για τις κοινωνίες.

Αυτή είναι η άποψη της ειδικής λοιμωξιολόγου του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) Μαρία Βαν Κέρκχοουβ. Μιλώντας τον Δεκέμβριο, προέβλεψε μία μακρά μετάβαση πριν το τέλος της πανδημίας για να σημειώσει πως «ενδημικό δεν σημαίνει ότι δεν είναι και επικίνδυνο».

Ωστόσο, δεν υπάρχει σύμπνοια στις εκτιμήσεις σχετικά με το πώς θα εξελιχθεί η πανδημία ή πώς θα είναι η ζωή με έναν ενδημικό ιό.

Οι μάσκες, ενδεικτικά, είναι πιθανό να παραμείνουν ένα κοινό χαρακτηριστικό στην Ευρώπη, όπως συνέβαινε ήδη στην Ασία καθ' όλη την περίοδο της γρίπης, δηλώνει ο Μάρτιν ΚακΚι, καθηγητής Δημόσιας Υγείας στη Σχολή Υγιεινής και Τροπικής Ιατρικής του Λονδίνου.

Ο καθηγήτής ΜακΚι βρίσκεται ανάμεσα σε πολλούς ειδικούς στον τομέα της Δημόσιας Υγείας που συνυπογράφουν κοινή επιστολή υποστηρίζοντας τη στρατηγική «Εμβόλιο Συν», η οποία εστιάζει τόσο στον εμβολιασμό, όσο και στα μέτρα δημόσιας υγείας, συμπεριλαμβανομένων αυστηρότερων περιορισμών εφόσον κριθεί απαραίτητο.

Κατά τον ίδιο, πρέπει να συνεχιστεί η προσπάθεια «εξουδετέρωσης» του ιού, ο οποίος μπορεί να εξακολουθήσει να αποτελεί απειλεί για τους πιο ευάλωτους.

Θα μπορούσε να εμφανιστεί μία πιο θανατηφόρα παραλλαγή;

Ο ΜακΚι προειδοποιεί ότι δεν υπάρχει επιστημονική συναίνεση για το εάν ο κορωνοϊός θα παραμείνει λιγότερο θανατηφόρος: Θα μπορούσε να συνεχίσει να εξελίσσεται και να γίνει ξανά πιο επικίνδυνος.

Ομάδα επιστημόνων με έδρα τη Σουηδία συμμερίζεται αυτό τον φόβο: «Το να αφήνεις να κυκλοφορεί μεγάλο ιικό φορτίο [στην κοινότητα] είναι σαν να ανοίγεις το κουτί της Πανδώρας. Θα πρέπει να περιμένουμε περισσότερες δυσάρεστες εκπλήξεις. Δεν έχουμε δει καν την τελευταία παραλλαγή» ανέφεραν σε άρθρο γνώμης για το Politico.

Ο Ντέιβιντ Χέιμαν, καθηγητής Λοιμωξιολογίας στη Σχολή Υγιεινής και Τροπικής Ιατρικής του Λονδίνου συμφωνεί ότι υπήρχε ανέκαθεν η πιθανότητα μίας επικίνδυνης μετάλλαξης.

Εντούτοις, προσθέτει ότι το υψηλό επίπεδο ανοσίας που επιτεύχθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο θα πρέπει να καθοδηγεί μία διαφορετική προσέγγιση. Αντί για αποφάσεις που επιβάλλονται από τις κυβερνήσεις, τύπου lockdown, οι πολίτες θα πρέπει να κάνουν τη δική τους εκτίμηση κινδύνου. Για παράδειγμα, να κάνουν τεστ πριν βγουν έξω για δείπνο ή να αποφεύγουν ευάλωτα άτομα εάν υπάρχει κίνδυνος μόλυνσης.

«Είναι ζήτημα του απλώς να αφήσουμε αυτή τη νόσο να γίνει σαν τις άλλες, κάτι για το οποίο κάνουμε τη δική μας εκίμηση. Ας συνεχίσουμε να κάνουμε ό,τι πρέπει για να αποτρέψουμε την ταχεία εξάπλωση του ιού και για να προστατεύσουμε τους άλλους» αναφέρει.