Μπαρμπέιντος: Η νεότερη Δημοκρατία του κόσμου κυβερνάται από γυναίκες και έχει ηρωίδα τη Ριάνα

Μπορείτε να το λέτε Μπαρμπέιντος ή Μπαρμπάντος αν θέλετε, το σωστό φυσικά είναι το πρώτο, αλλά όπως και να το λέτε, το συγκεκριμένο νησί της Καραϊβικής είναι μια αξιοπρόσεκτη περίπτωση και είναι η φρεσκότερη είσοδος στον κόσμο της παγκόσμιας Δημοκρατίας, μόλις μερικών ημερών.

Κι έχει πάρα πολλά να διδάξει στις πολύ παλιότερες Δημοκρατίες, δυτικού και λοιπού κόσμου.

Σε μια μάλλον χαμηλών τόνων τελετή, παρά την παρουσία σε αυτήν του πρίγκιπα Καρόλου και της Ριάνα (Ριρί για τους φίλους), το νησί Μπαρμπέιντος έγινε στις 30 Νοεμβρίου Κοινοβουλευτική Δημοκρατία, αποχαιρετώντας για πάντα τη βασίλισσα Ελισάβετ και τη Μεγάλη Βρετανία, από την οποία το μόνο που θα προσδοκά στο εξής είναι τουρίστες και offshore.

Ήδη αρκετά εύρωστο και με σταθερό ρυθμό ανάπτυξης παρά την πανδημία, το Μπαρμπέιντος είναι πράγματι ένας μικρός παράδεισος στην Καραϊβική, μια χώρα οι κάτοικοι της οποίας απολαμβάνουν κατά κανόνα αρκετά υψηλό βιωτικό επίπεδο, ασφάλεια και κοινωνική και πολιτική σταθερότητα.

Και την κυβερνάνε γυναίκες· γυναίκα είναι και η εθνική ηρωίδα της χώρας, η Ριάνα, η οποία γεννήθηκε και μεγάλωσε στο νησί πριν αναχθεί σε παγκόσμιο προϊόν.

Το Μπαρμπέιντος βγήκε με πολύ αποφασιστικά και σταθερά βήματα από τη Βρετανική κυριαρχία. Μπορεί να το ξέρουμε βασικά από το κρίκετ και τις παραλίες του, αλλά στην πραγματικότητα είναι πολύ περισσότερα πράγματα.

Είναι ένα μέρος που κατάφερε να υπερκεράσει το πάρα πολύ σκληρό παρελθόν του -ως ένα νησί σκλάβων-, την οικονομική του εξάρτηση από τη ζάχαρη και τους Βρετανούς, τα φυλετικά και διεμφυλικά στερεότυπα και κοιτάει πλέον από απόσταση ακόμη και αρκετές δυτικές χώρες σε πολλούς τομείς.

Επάνω: Η Πρωθυπουργός Μία Μότλεϊ (αριστερά) η πρόεδρος Σάρα Μέισον με το λεοπάρ παλτό, η Ριάνα και ο πρίγκιπας Κάρολος, στην τελετή ανακύρηξης του Μπαρμπέιντος σε Κοινοβουλευτική Δημοκρατία. (AP Photo)

Κάτω: Ο πρίγκιπας Κάρολος ίσως γίνει ίσως και δεν γίνει ποτέ βασιλιάς της Βρετανίας, στο Μπαρμπέιντος πάντως, δεν θα βασιλέψει ποτέ... (AP Photo)

Και το πώς το κατάφερε είναι πράγματι κάτι που αξίζει να μελετήσει κάποιος.

Ας ξεκινήσουμε, όμως, όπως πάντα από τα βασικά.

Πώς λέγονται οι κάτοικοι των Μπαρμπέιντος;

Μπαρμπαντιανοί. Ίσως είναι μια σχετικά άχρηστη γνώση, όμως όταν μιλάμε για τους ανθρώπους καλό είναι να ξέρουμε πώς τους λένε.

Στα Μπαρμπέιντος, βέβαια, θα μπορούσαμε να τους μάθουμε όλους, έναν προς έναν, είναι μόλις 287.000 άνθρωποι. Εκκλησιάζονται σε αγγλικανικές εκκλησίες και ακούνε άφρο μουσική, η διπλή τους κληρονομιά δεν θα μπορούσε να αναπαρασταθεί καλύτερα.

Οι Μπαρμπαντιανοί δεν έχουν πλέον καμία σχέση με τους γηγενείς κατοίκους του νησιού, στους οποίους οφείλουν το όνομά τους: Μπαρμπέιντος «los barbudos» σημαίνει γεννειοφόρος στα πορτογαλικά και τα ισπανικά. Και μάλλον αναφέρεται στους γενειοφόρους ιθαγενείς Καλιάνγκο που κατοικούσαν στο νησί όταν εμφανίστηκαν σε αυτό οι Ισπανοί, τον 15ο αιώνα, ακολουθούμενοι από τους Πορτογάλους και μετά από τους Άγγλους.

Όλοι οι παραπάνω το διεκδίκησαν, το κατέλαβαν, πολέμησαν μεταξύ τους γι αυτό και τελικά κέρδισαν οι Άγγλοι. Το 1627, οι πρώτοι μόνιμοι άποικοι έφτασαν από την Αγγλία και το Μπαρμπέιντος έγινε αγγλική και αργότερα βρετανική αποικία.

Οι οποίοι Άγγλοι ανέπτυξαν την οικονομία στο νησί κατά την προσφιλή τους και αναμενόμενη μέθοδο, μετατρέποντάς το σε μια απέραντη φυτεία στην οποία απασχολούνταν Αφρικανοί δούλοι.

Οι σημερινοί Μπαρμπαντιανοί, όπως και οι περισσότεροι κάτοικοι της Καραϊβικής είναι απόγονοι αυτών των σκλάβων, με μόλις το 4% του πληθυσμού να είναι λευκοί και μηδενικό ποσοστό γηγενών.

Οι σκλάβοι υπέφεραν τα πάνδεινα στο νησί, με συνέπεια να υπάρξουν πάρα πολλές εξεγέρσεις, με σημαντικότερη όλων εκείνη υπό τον Μπούσα, το 1816, η οποία πνίγησε στο αίμα απο τους Βρετανούς.

Οι δουλεία καταργήθηκε στα Μπαρμπέιντος το 1833, αφήνοντας όμως πίσω της ένα πολύ βαθύ τραύμα στον ντόπιο πληθυσμό, αλλά και στην οικονομία.

Το 1966, το Μπαρμπέιντος έγινε ανεξάρτητο κράτος, μέλος της Βρετανικής Κοινοπολιτείας και η βασίλισσα Ελισάβετ παρέμεινε ανώτατη άρχοντας. Όλα αυτά μέχρι τώρα, πλέον οι Μπαρμπαντιανοί παίρνουν τη χώρα τους πλήρως στα χέρια τους και στο τιμόνι της εμπιστεύονται δύο γυναίκες.

Μια Πρόεδρος, μια Πρωθυπουργός και η Ριάνα

Πρόεδρος της νεοσύστατης Δημοκρατίας του Μπαρμπέιντος είναι η ντέιμ Σάρα Προυνέλα Μέισον, η οποία εξελέγη στο αξίωμα τον Οκτώβριο του 2021, από την Εθνική Βουλή.

Η Μέισον είναι 72 ετών, δικαστής στο επάγγελμα και πρώην Κυβερνήτης του νησιού, γι αυτό και χαίρει της απόλυτης εμπιστοσύνης και αποδοχής της Ελισάβετ, όχι ότι αυτό έχει και ιδιαίτερη σημασία πλέον.

Το νησί είχε ανακοινώσει την απόφασή του να αποκοπεί από τη βρετανική κυριαρχία το Σεπτέμβριο του 2020. Τότε η Μέισον, είχε πει ότι πρόκειται για μια «ιστορική απόφαση» και ότι «ήλθε η ώρα να εγκαταλείψουμε το αποικιοκρατικό μας παρελθόν. Τα Μπαρμπέιντος θέλουν έναν Μπαρμπαντιανό ηγέτη».

Η ανακύρηξη της Δημοκρατίας του Μπαρμπέιντος σχεδιάστηκε ώστε να συμπέσει με την επέτειο από τα 55 χρόνια ανεξαρτησίας τους. Τότε, η Μέισον δεν ήξερε ότι αυτός ο «Μπαρμπαντιανός ηγέτης» θα ήταν η ίδια.

Τiποτε απ' όλα αυτά δεν θα είχε καταστεί δυνατόν αν δεν υπήρχε η πραγματική σιδηρά κυρία του νησιού, η Πρωθυπουργός Μία Μότλεϊ.

Η Μότλεϊ, εμβληματική φιγούρα τόσο στην πολιτική της περιοχής όσο και του γυναικείου κινήματος, κέρδισε μια απίστευτη νίκη στις εκλογές του 2018, οδηγώντας το αριστερό Εργατικό Κόμμα του οποίου ηγείται στην εξουσία με 73% και κερδίζοντας και τις 30 έδρες του Κοινοβουλίου.

Παρά το γεγονός ότι κυβερνάει με κάτι παραπάνω από απόλυτη πλειοψηφία, η Μότλεϊ είναι πολύ δημοκρατική.

Στο μόνο που άσκησε την απόλυτη εξουσία της είναι η μετατροπή του νησιού σε Κοινοβουλευτική Δημοκρατία. Αποφάσισε να απομακρύνει την Ελισάβετ χωρίς καν να διενεργήσει Δημοψήφισμα, κάτι που της επέτρεψε η τεράστια επιρροή και εκλογική της νίκη.

Η αντίδραση του Μπάκιγχαμ στην ανακοίνωση ότι το νησί θέλει να «απολύσει» την Ελισάβετ από τη θέση του αρχηγού του κράτους, ήταν χλιαρή και μάλλον αναμενόμενη: «Αυτό είναι θέμα των κατοίκων του νησιού», έλεγε λακωνικά.

Μόλις πήρε την εξουσία η Μότλεϊ ανακοίνωσε τη δινέργεια δημοψηφίσματος, όμως, για τους γάμους ανάμεσα σε άτομα του ιδίου φύλου και τη νομιμοποίηση της χρήσης κάναβης, αποφασισμένη να κυβερνήσει με λαϊκή συμμετοχή.

Είναι βουλευτής από το 1994, έχει υπηρετήσει σε διάφορα υπουργικά πόστα και είναι επίσης νομικός, με πτυχιακή και μεταπτυχιακή εκπαίδευση σε μεγάλα Πανεπιστήμια του Λονδίνου, όπως το LSE.

Πολεμώντας με τις συνέπειες της αποικιοκρατίας

Το Μάιο του 2018 η Μότλεϊ έκανε κάτι πολύ γνώριμο σε μας εδώ στην Ελλάδα: Ανακοίνωσε στο λαό της ότι η κυβέρνησή της έχει κληρονομήσει ένα όργιο κακοδοαχείρισης το οποίο οδήγησε στο τέταρτο μεγαλύτερο χρέος (αναλογία ΑΕΠ προς χρέος για την ακρίβεια) στον κόσμο, μετά την Ιαπωνία, την Ελλάδα και το Σουδάν.

Ανακοίνωσε επίσης ότι η νέα κυβέρνηση δεν είχε άλλη επιλογή από το να ζητήσει τη βοήθεια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για την αναδιάρθρωση του χρέους, πράγμα που έγινε.

Μια εβδομάδα αργότερα, το Μπαρμπέιντος δεν πλήρωσε την 26η δόση του ευρωομολόγου που λήγει το 2035 και είναι η πρώτη φορά στην παγκόσμια ιστορία που μια εθνική κυβέρνηση το κάνει αυτό.

Το χρέος του νησιού φτάνει τα 7.9 δισεκατομμύρια δολάρια, συνέπεια πολλών πραγμάτων· έχοντας τις ρίζες της στην αποικιοκρατία, η οικονομία του νησιού κατέπεσε όταν άρχισε να φθίνει η παραγωγή ζάχαρης, πολλοι Μπαρμπαντιανοί έφυγαν αναζητώντας καλύτερη τύχη αλλού και ώσπου το νησί να αλλάξει το μοντέλο της οικονομίας του και να το στρέψει στον τουρισμό και τις διεθνείς επενδύσεις (είναι παράδεισος για τις κάθε λογής offshore), το χρέος είχε γιγαντωθεί.

Παρόλα αυτά η οικονομία τρέχει με σταθερό ρυθμό ανάπτυξης 1,5%, η ανεργία είναι κάτω από το 10% και στη χώρα έχει οικονομικές δραστηριότητες αυτήν τη στιγμή ένας κολοσσιαίος αριθμός ξένων επιχειρήσεων: 45 offshore Τράπεζες, 242 ασφαλιστικές εταιρείες, 3,065 διεθνείς εταιρίες με ποικίλο αντικείμενο και 408 διεθνείς οργανισμοί περιορισμένης ευθύνης.

Στις 24 Σεπτεμβρίου η Μότλεϊ μίλησε για δεύτερη φορά στην ολομέλεια του ΟΗΕ, υποστηρίζοντας τη θέση του Γενικού Γραμματέα του Οργανισμού Αντόνιο Γκουτιέρες ότι «ο κόσμος πάει στη λάθος κατεύθυνση».

Από το βήμα του ΟΗΕ, η Μότλεϊ πέταξε τα χειρόγραφά της και έβγαλε ένα πολύ παθιασμένο λόγο, ζητώντας παγκόσμια συνεργασία για τα φλέγοντα ζητήματα της κλιματικής αλλαγής, των οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων, του ρατσισμού και της άδικης κατανομής των εμβολίων για τον κορωνοϊό.

Τη Ριάνα να μην ξεχάσουμε, όμως...

Μπορεί μια ποπ καλλιτέχνης να είναι εθνική ηρωίδα;

Γεννημένη και μεγαλωμένη στο Μπαρμπέιντος, η τραγουδίστρια δεν ξεχνάει ποτέ την καταγωγή της και η καταγωγή της δεν την ξεχνά, στην τελετή της 30ης Νοεμβρίου η Μότλεϊ και η Μέισον την ανακύρηξαν εθνική ηρωίδα της χώρας.

«Μακάρι να συνεχίσεις να λάμπεις σαν διαμάντι (shine like a diamond, ένα πασίγνωστο χιτ της τραγουδίστριας) και να τιμάς το έθνος σου με τη δουλειά σου και τις πράξεις σου», είπε η Μότλεϊ απευθυνόμενη στη Ριάνα.

H Ριάνα -ντυμένη ο εαυτός της- στην ιδιαίτερη πατρίδα της στην οποία είναι πλέον εθνική ηρωίδα. (AP Photo)

Η Ριάνα πράγματι τιμά το Μπαρνμπέιντος όχι μόνο επειδή είναι η διασημότερη Μπαρμπαντιανή στον πλανήτη, αλλά και εμπράκτως: Η τραγουδίστρια έχει δωρίσει πολλά εκατομμύρια δολάρια στην πατρίδα της: Είτε πρόκειται για μετρητά, είτε για τάμπλετ για τα σχολεία ή και αναπνευστήρες για τα νοσοκομεία, η ίδια και τα δύο φιλανθρωπικά της ιδρύματα είναι όντως ήρωες για το νησί.

Επίσης, δεν παραλείπει να μιλήσει για την καταγωγή της και την αγάπη της για το Μπαρμπέιντος όπου βρεθεί κι όπου σταθεί.

Κοινωνική δικαιοσύνη και κλιματική αλλαγή

Πέρα από το οικονομικό σκέλος και το σκέλος της φήμης, η Ριάνα μοιράζεται αρκετά πράγματα με τις δύο γυναίκες που κυβερνούν τη χώρα καταγωγής της.

Και οι τρεις πολεμούν εμπράκτως αλλά και διά του παραδείγματος, τη διεμφυλική βία και τις διακρίσεις που στην Καραϊβική είναι πολύ συχνά φαινόμενα. Το Μπαρμπέιντος δεν είναι το μόνο κράτος της περιοχής που έχει επιφανείς γυναίκες πολιτικούς, είναι όμως το μόνο στο οποίο η αντιμετώπιση του γυναικείου ζητήματος είναι τόσο ψηλά στην ατζέντα και αντιμετωπίζεται νομοθετικά.

Πέρα από αυτό, ένα θέμα στο οποίο το Μπαρμπέιντος πρωτοπορεί είναι αυτό της μάχης ενάντια στην κλιματική αλλαγή.

Δεν είναι παράξενο: Ως νησιωτική χώρα απειλείται άμεσα από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Μπορεί το νησί να «ανεβαίνει» κάθε χρόνο λίγα χιλιοστά, λόγω της γεωφυσικής δραστηριότητας, όμως η θάλασσα ανεβαίνει πλέον αρκετά πιο γρήγορα.

Και βέβαια κάθε λίγο και λιγάκι χτυπιέται αλύπητα από κυκλώνες, τυφώνες και κάθε είδους κακοκαιρία από αυτές που πλέον είναι σχεδόν καθημερινό φαινόμενο στην περιοχή.

«Αρνούμαστε να γίνουμε παράπλευρη απώλεια της απληστίας των άλλων. Η χώρα μας εκπέμπει λιγότερο από το 1% των αερίων του θερμοκηπίου», είχε πει η Μότλεϊ στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ για το κλίμα πριν από δύο χρόνια, κοντράροντας στα ίσια και άφοβα τον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ.

Η Μότλεϊ και η κυβέρνησή της έχουν δεσμευτεί ότι μέχρι το 2030 το Μπαρμπέιντος θα είναι μια 100% «πράσινη» χώρα και δουλεύουν προς αυτήν την κατεύθυνση. Οι δυσκολίες είναι πολλές και είναι κυρίως οικονομικές. Παρόλα αυτά είναι μονόδρομος. Οι τυφώνες κινδυνεύουν να καταστρέψουν τον τουρισμό και τη γεωργία στο νησί, πολύ πριν αυτό βουλιάξει εντελώς.

Ο λόγος της Μότλεϊ συγκίνησε, αλλά η ίδια ξέρει ότι αν δεν υπάρξει μαζική παγκόσμια κινητοποίηση και βοήθεια, κανείς δεν θα ασχοληθεί με ένα νησί στην Καραϊβική. Έχει ζητήσει ένα «σχέδιο Μάρσαλ» για την Καραϊβική και προσπαθεί να ενώσει τα νησιά της περιοχής σε κοινή δράση.

«Θα χρησιμοποιήσω τα λόγια του Ρόμπερτ Νέστα Μάρλεϊ», είπε στα Ηνωμένα Έθνη: «Ποιός θα σηκωθεί και ορθωθεί (get up-stand up) για τα δικαιώματα των λαών μας; Για όλα τα θύματα της πανδημίας; Για τα θύματα της κλιματικής αλλαγής; Για τα μικρά μας νησιά που είναι σε απόγνωση με την άνοδο της θερμοκρασίας του πλανήτη; Ποιος θα σταθεί για μας; Όχι με λόγια και συμβολικές κινήσεις, αλλά με πραγματική δράση;»

Στο μεταξύ, η Μότλεϊ εργάζεται πάνω στην επόμενη δέσμευση της κυβέρνησής της, η οποία αναμένεται να ανακοινωθεί μέσα στο 2022.

Σε μια ακόμη πρωτοπορία, ο λαός του Μπαρμπέιντος θα είναι από τους πρώτους στον κόσμο που θα αποκτήσει εξασφαλισμένο ελάχιστο εισόδημα...