Τουρκία: Το παρασκήνιο της παραίτησης Ελβάν και ο ρόλος του γαμπρού του Ερντογάν

Κοινός παρονομαστής σε όλες τις προσπάθειές του ήταν να κρατήσει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης της τουρκικής οικονομίας και τεχνητά ενισχυμένους τους δείκτες εξαγωγών, εμμένοντας σε μία πολιτική χαμηλών επιτοκίων ενάντια σε όλες τις επικρατούσες οικονομικές θεωρίες και παρά την αδυναμία τόσο των προηγούμενων διοικητών της Κεντρικής Τράπεζας, όσο και των υπουργών Οικονομικών να εξυπηρετήσουν την πολιτική αυτή.

Έπειτα από εβδομάδες κατρακύλας της ισοτιμίας της τουρκικής λίρας, τελευταίος που λύγισε υπό το βάρος της κρίσης ήταν ο υπουργός Οικονομικών, Λουτφί Ελβάν, ο οποίος παραιτήθηκε και αντικαταστάθηκε μεσάνυχτα.

Ο παραιτηθείς υπουργός διαφωνούσε με την αμφιλεγόμενη οικονομική πολιτική του Ερντογάν, προειδοποιώντας ότι θα οδηγήσει στην καταστροφή.

Η διαφωνία του αποκαλύφθηκε και δημόσια στις 17 Νοεμβρίου όταν ο Ερντογάν είπε σε βουλευτές του κόμματός του στην Εθνοσυνέλευση: «Σε αυτόν τον αγώνα μας, σε αυτή την πορεία μας όσοι υποστηρίζουν τα επιτόκια, ας μη με παρεξηγήσουν: Δεν μπορώ και δεν θα ακολουθήσω αυτό τον δρόμο με όσους υπερασπίζονται τα επιτόκια» ανέφερε.

Η αναφορά του αυτή ήταν σαφές «καρφί» για τον παραιτηθέντα υπουργό Οικονομικών κι ενώ όλοι βουλευτές χειροκρότησαν τον πρόεδρο, εντύπωση προκάλεσε το γεγονός ότι ο Λουτφί Ελβάν παρέμεινε σιωπηλός. Η δήλωση αυτή θεωρήθηκε μεταξύ των πολιτικών κύκλων της Άγκυρας έμμεση προαναγγελία για αντικατάσταση του υπουργού Οικονομικών.

O νέος υπουργός Οικονομικών Νουρεντίν Νεμπατί είναι όνομα που ανήκει στον στενό κύκλο του πρώην υπουργού Οικονομικών και γαμπρό του Ερντογάν, Μπεράτ Αλμπαϊράκ.

Ο Νουρετίν Νεμπατί είναι επιχειρηματίας που δραστηριοποιείται στον κλάδο της κλωστοϋφαντουργίας. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες και είναι κάτοχος διδακτορικού τίτλου σπουδών. Υπήρξε ενεργό στέλεχος του κυβερνώντος κόμματος AKP και εξελέγη στο παρελθόν δύο φορές βουλευτής. Έχει επίσης δραστηριοποιηθεί σε κοινωφελή ιδρύματα προσκείμενα στον χώρο του πολιτικού Ισλάμ και του AKP.

Ο νέος «τσάρος» της τουρκικής οικονομίας είναι ιδιαίτερα θρησκευόμενος, γεγονός που φαίνεται και από την πρώτη του δήλωση μέσω Twittter μετά την ανάληψη των καθηκόντων του: «Θεέ μου, να είναι εύκολο, μην είναι δύσκολο, Θεέ μου να είναι καλό. Δείξε μας την αλήθεια, κάνε μας επιτυχημένους. Θεέ μου χρίσε με ικανό να ανταπεξέλθω στη θέση του υπουργού Οικονομικών, στην οποία με διόρισε ο Πρόεδρός μας δείχνοντάς μου εμπιστοσύνη, αξίωσε με να δικαιώσω την επιλογή του».

Οι Αλμπαϊράκ και Νεμπατί εθεάθησαν, πριν από τρεις μήνες, να δειπνούν μαζί στη συνοικία Σουλεϊμάνιγε της Κωνσταντινούπολης. Από εκείνη την ημέρα, ο Νεαμπατί αναφερόταν ως υποψήφιος για το υπουργείο Οικονομικών.

Υπενθυμίζεται ότι και ο Αλμπαϊράκ είχε παραιτηθεί από τη θέση του υπουργού Οικονομικών πέρυσι τον Νοέμβριο για να αντικατασταθεί από τον Λουτφί Ελβάν.

Παρά την παραίτησή του, ωστόσο, πρόσωπα του στενού του περιβάλλοντος παρέμειναν στη διοίκηση της τουρκικής οικονομίας. Οι απολύσεις και οι διορισμοί που ακολούθησαν την παραίτηση του Αλμπαϊράκ παρουσιάζουν ενδιαφέρον, καθώς στην πλειοψηφία τους είναι στελέχη φιλικά προς τον ίδιο.

Υπό το φως αυτών το εξελίξεων, αξιοσημείωτο ήταν το γεγονός της ανάθεσης της διοίκησης της Κεντρικής Τράπεζας στον Σαχάπ Καβτζίογλου, μετά την αποπομπή του Νατζί Αγμπάλ στις 20 Μαρτίου 2021, περίπου 4,5 μήνες μετά τον διορισμό του. Επρόκειτο για τον τέταρτο διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας μέσα σε 20 μήνες.

Σύμφωνα με δημοσιεύματα του τουρκικού Τύπου, συνδέει τον καθηγητή Καβτζίογλου με τον Μπεράτ Άλμπαϊρακ η σχέση τους με την οικονομολόγο καθηγήτρια Ερισάχ Αριτζάν, στέλεχος επίσης της Κεντρικής Τράπεζας και αντιπρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ταμείου Περιουσίας (Turkey Wealth Fund, Varlik Fonu), που διαχειρίζεται όλα τα περιουσιακά στοιχεία του τουρκικού κράτους, επικεφαλής του οποίου είναι ο ίδιος ο πρόεδρος Ερντογάν. Η Αριτζάν ήταν επιστημονικός σύμβουλος και των δύο όταν εκπονούσαν την διδακτορική τους διατριβή.

Οι σχέσεις του Αλμπαϊράκ με το οικονομικό επιτελείο δεν εξαντλούνται μόνο σε στελέχη που ανήκουν στην κορυφή της διοικητικής πυραμίδας, αλλά έχουν προεκτάσεις και στα υπόλοιπα υψηλόβαθμα κλιμάκια.

Στο φιλικό περιβάλλον του Μπεράτ Αλμπαϊράκ φέρεται να ανήκει σύμφωνα με δημοσιεύματα του τουρκικού Τύπου και ο υπουργός Εμπορίου και στέλεχος του κυβερνώντος AKP, Μεχμέτ Μους.