Η Λιβύη στην επικίνδυνη τελική ευθεία για τις προεδρικές εκλογές

Στα χαρτιά η χώρα φαίνεται έτοιμη να κάνει ένα μεγάλο βήμα προς την ατελείωτη πορεία της προς την πολιτική μετάβαση έπειτα από μία δεκαετία χάους. Αυτό θέλει να πιστέψει η διεθνής κοινότητα, η οποία ζήτησε στη διάρκεια της διάσκεψης στο Παρίσι στα μέσα Νοεμβρίου τη διεξαγωγή «συμπεριληπτικών» και «αξιόπιστων» εκλογών και απείλησε με την επιβολή κυρώσεων εναντίον όσων τις εμποδίσουν.

Η Ανώτατη Εκλογική Αρχή (HNEC) ανακοίνωσε ότι είναι έτοιμη για τις εκλογές. Για τις προεδρικές εκλογές δημοσίευσε έναν πρώτο κατάλογο υποψηφίων και διένειμε τα εκλογικά βιβλιάρια, προσφέροντας μια αίσθηση κανονικότητας.

Στην πραγματικότητα τα γεγονότα υπενθυμίζουν ότι η Λιβύη είναι μια χώρα σε κρίση: Τη Δευτέρα υποστηρικτές του ισχυρού άνδρα της ανατολικής Λιβύης, Χαλίφα Χαφτάρ, υποψήφιου για τις προεδρικές εκλογές, εμπόδισαν την είσοδο στο δικαστήριο της Σέμπχα ώστε να μην επιτρέψουν στον Σαΐφ αλ Ισλάμ, γιο του πρώην ηγέτη της χώρας Μουμάρ Καντάφι, να ασκήσει έφεση στην απόρριψη της υποψηφιότητάς του.

Ο υπουργός Εσωτερικών, Χάλεντ Μάζεν, έκρουσε χθες Τρίτη τον κώδωνα του κινδύνου.

«Οι αναταράξεις συνεχίζονται στον τομέα της ασφάλειας και η αναζωπύρωση των παραβιάσεων και οι επιθέσεις θα υπονομεύσουν τις προσπάθειες που καταβάλλονται για την εγγύηση της ασφάλειας [της εκλογικής διαδικασίας] και αυτό θα έχει άμεσες επιπτώσεις στη διεξαγωγή των εκλογών και τη δέσμευσή μας να τις πραγματοποιήσουμε την προκαθορισμένη ημερομηνία» δήλωσε.

Εδώ και εβδομάδες η ένταση οξύνεται: Στα τέλη Σεπτεμβρίου το κοινοβούλιο με έδρα το Τομπρούκ ψήφισε υπέρ μιας πρότασης μομφής κατά της μεταβατικής κυβέρνησης, η οποία έχει αναλάβει να οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές, εγείροντας τον κίνδυνο να τορπιλιστεί η διαδικασία.

Στα μέσα Νοεμβρίου αξιωματούχοι πολλών πόλεων κάλεσαν σε μποϊκοτάζ των εκλογών και πολλά γραφεία από τα οποία οι Λίβυοι προμηθεύονται τα εκλογικά τους βιβλιάρια έκλεισαν υπό την πίεση ομάδων εχθρικών προς την υποψηφιότητα του Σαΐφ αλ Ισλάμ.

«Πολύ εύθραυστη» η εκλογική διαδικασία

Λιγότερο από ένα μήνα πριν τις εκλογές ο οριστικός κατάλογος των υποψηφίων δεν έχει καταρτιστεί λόγω των πολλών προσφυγών, κυρίως κατά της υποψηφιότητας του πρωθυπουργού Αμπντούλ Χαμίντ Ντμπεϊμπά.

Περίπου 2,4 εκατομμύρια Λίβυοι έχουν παραλάβει τα εκλογικά τους βιβλιάρια σε σύνολο πληθυσμού 7 εκατομμύριων, σύμφωνα με την Εκλογική Επιτροπή. Όμως όχι χωρίς προβλήματα: Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κάποιοι ανέφεραν ότι δεν βρήκαν το εκλογικό τους βιβλιάριο, το οποίο, όπως κατήγγειλαν, παρέλαβαν άλλοι, τροφοδοτώντας τις υποψίες για προεκλογική νοθεία.

Σε αυτό το πλαίσιο η διεξαγωγή των προεδρικών εκλογών την προγραμματισμένη ημερομηνία μοιάζει «πολύ λίγο πιθανή», εκτιμά ο Τζαλέκ Χαρσάουι, ειδικός σε θέματα Λιβύης του ινστιτούτου Global Initiative.

Η εκλογική διαδικασία είναι «πολύ εύθραυστη, ανολοκλήρωτη και δυσλειτουργική και οι θεσμοί στην Τρίπολη έχουν διαβρωθεί τόσο από τον πολιτικό φατριασμό που η βία και η πόλωση θα επανέλθουν πριν την 24η Δεκεμβρίου», σημειώνει.

Μετά τις προεδρικές είναι προγραμματισμένο να πραγματοποιηθούν βουλευτικές εκλογές, σύμφωνα με το σχέδιο που καταρτίστηκε από τον ΟΗΕ ένα μήνα αργότερα. Το ενδεχόμενο αυτό ουσιαστικά τέθηκε εν αμφιβόλω όταν στις αρχές Σεπτεμβρίου υιοθετήθηκε ένας εκλογικός νόμος που συντάχθηκε, επικυρώθηκε χωρίς ψηφοφορία και προσαρμόστηκε στα μέτρα του Χαλίφα Χαφτάρ.

Ανασφάλεια - Πολιτοφυλακές και μισθοφόροι παρόντες

«Η βάση όλων αυτών των προβλημάτων είναι ένας λίγο ξεκάθαρος εκλογικός νόμος, με αντιφάσεις» συνοψίζει η Κλαούντια Γκαζίνι, ειδική του International Crisis Group.

Διότι παρά τις πολιτικές πρόοδους που έχουν σημειωθεί μετά την υπογραφή εκεχειρίας μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών τον Οκτώβριο του 2020, η ασφάλεια παραμένει εύθραυστη, με τις πολιτοφυλακές να εξακολουθούν να έχουν επιρροή στη χώρα και τους ξένους μισθοφόρους να είναι ακόμη παρόντες.

«Κανείς δεν είχε σοβαρά την ψευδαίσθηση ότι η ασφάλεια μπορεί να εγγυηθεί σε όλα τα εκλογικά κέντρα μιας χώρας τρεις φορές το μέγεθος της Γαλλίας» υποστηρίζει ο Χαρσάουι.

«Σύμφωνα με όλα τα σενάρια, θα υπάρξει νοθεία, μποϊκοτάζ, μπλόκα, εκφοβισμός των ψηφοφόρων και συγκρούσεις. Τα πιο αισιόδοξα σενάρια είναι αυτά στα οποία οι παρατυπίες αυτές δεν θα είναι πολύ σημαντικές και πολύ μαζικές» συνεχίζει.

Παρά τα προβλήματα η διεθνής κοινότητα εξακολουθεί να στηρίζει όλες τις ελπίδες της στις εκλογές.

«Από οργανωτική, τεχνική, νομική πλευρά η πιθανότητα [να διεξαχθούν οι εκλογές] θα έπρεπε να είναι πολύ μικρή, όμως ένας συνασπισμός σε διεθνές επίπεδο εξακολουθεί να λέει ότι πρέπει να πραγματοποιηθούν στις 24 Δεκεμβρίου» παρατηρεί η Γκαζίνι.

Έπειτα από αίτημα του ειδικού απεσταλμένου του ΟΗΕ για τη Λιβύη, Γιαν Κούμπις, εννέα διεθνείς οργανισμοί έχουν καταθέσει αίτημα να λάβουν διαπίστευση για τις εκλογές. Χώρες, όπως η Γαλλία, προσπαθούν επίσης να στείλουν παρατηρητές.