COP26: Ημίμετρα για το Κλίμα η συμβιβαστική συμφωνία της τελευταίας στιγμής

Έπειτα από δύο εβδομάδες σκληρών διαπραγματεύσεων οι 200 χώρες που μετείχαν στην COP26 ενέκριναν το κείμενο της «Συμφωνίας της Γλασκώβης» κατόπιν αλλαγών της τελευταίας στιγμής που επέφεραν η Κίνα και η Ινδία ώστε να μετριαστούν οι διατυπώσεις στο θέμα της ενέργειας από ορυκτά καύσιμα.

Οι πιέσεις που άσκησαν από κοινού Κίνα και Ινδία τις τελευταίες ώρες των διαπραγματεύσεων πυροδοτότησαν οργισμένες αντιδράσεις από ευρωπαϊκά, καθώς και πολλά νησιωτικά κράτη, μεταδίδει σχετικά το BBC. Εντούτοις όλες οι πλευρές τελικά συμφώνησαν επί του κειμένου, καθώς το συνολικότερο πλαίσιο της συμφωνίας ήταν σαφώς καλύτερο από καμία συμφωνία.

Η συμφωνία τελικά επισφραγίστηκε με ένα χτύπημα του σφυριού του Βρετανού προέδρου της παγκόσμιας διάσκεψης για το κλίμα, Αλόκ Σάρμα, το βράδυ του Σαββάτου.

Σε μια απόδειξη της δυσκολίας να επιτευχθεί η συμφωνία, ο πρόεδρος της COP26 εξέφρασε με σπασμένη από τη συγκίνηση φωνή και δάκρυα στα μάτια «βαθιά λύπη» για τις αλλαγές που επήλθαν την τελευταία στιγμή στο θέμα των ορυκτών καυσίμων.

Ο ίδιος είχε εκτιμήσει νωρίτερα πως η συμφωνία «εγκαινιάζει μια δεκαετία αυξημένης φιλοδοξίας» στο θέμα του κλίματος.

Έκδηλη είναι η απογοήτευση του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, ο οποίος τόνισε πως η συμφωνία της Γλασκώβης δεν είναι αρκετά φιλόδοξη και πρέπει να σημάνει κατάσταση εκτάκτου ανάγκης για την κλιματική αλλαγή παγκοσμίως.

Αναγνώρισε, πάντως, πως τίθενται βάσεις για επίτευξη βημάτων προόδου.

Απευθυνόμενος στους νέους, τις κοινότητες αυτοχθόνων και ανθρώπους που κινδυνεύουν άμεσα από την κλιματική αλλαγή, ο Αντόνιο Γκουτέρες, δήλωσε: «Γνωρίζω ότι είστε απογοητευμένοι, κάποιες φορές υπάρχουν 'χαντάκια'. Όμως γνωρίζω ότι μπορούμε να φθάσουμε στο στόχο».

«Η έκβαση της COP26 είναι ένας συμβιβασμός που αντικατοπτρίζει τα συμφέροντα, τις αντιφάσεις και το βαθμό της πολιτικής θέλησης παγκοσμίως σήμερα. Είναι ένα σημαντικό βήμα, αλλά δεν αρκεί. Είναι καιρός να εισέλθουμε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Η μάχη για το κλίμα είναι η μάχη της ζωής της μας και αυτή η μάχη πρέπει να κερδηθεί» αναφέρει ο Αντόνιο Γκουτέρες.

Μετά βίας «εν ζωή» ο στόχος του 1,5 βαθμού Κελσίου

Στο κρίσιμο σημείο της μείωσης της θερμοκρασίας, ενώ ο πλανήτης βρίσκεται σύμφωνα με τον ΟΗΕ σε μια «καταστροφική» πορεία υπερθέρμανσης 2,7 βαθμών Κελσίου σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή, το κείμενο καλεί τις χώρες-μέλη να αυξήσουν τις δεσμεύσεις τους για μειώσεις πιο σταθερά απ' ό,τι προβλεπόταν στη συμφωνία του Παρισιού και αυτό από το 2022.

Όμως με την πιθανότητα τροποποίησης εξαιτίας «ιδιαίτερων εθνικών συνθηκών», σημείο που προκάλεσε τις επικρίσεις ΜΚΟ για τις πραγματικές φιλοδοξίες του κειμένου.

Ο συμβιβασμός που βρέθηκε δεν διασφαλίζει εξάλλου την τήρηση των στόχων της συμφωνίας του Παρισιού, τον περιορισμό της υπερθέρμανσης «αρκετά πιο κάτω» από τους 2 βαθμούς Κελσίου, ει δυνατόν στον 1,5 βαθμό Κελσίου.

Όμως προσφέρει προοπτικές που επιτρέπουν στη βρετανική προεδρία να δείξει μια επιτυχία στον σκοπό της να δει τη Γλασκώβη «να διατηρεί εν ζωή τον 1,5 βαθμό».

Οι ειδικοί προειδοποιούν τακτικά πως «κάθε δέκατο βαθμού μετράει», ενώ ήδη πολλαπλασιάζονται οι καταστροφές που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή: Πλημμύρες, ξηρασίες ή καύσωνες, με τη συνοδεία των ζημιών και των θυμάτων που επιφέρουν.

«Είναι χαλαρή, είναι αδύναμη, και ο στόχος του 1,5 βαθμού Κελσίου είναι μόλις εν ζωή, αλλά υπάρχει μια ένδειξη για το τέλος της εποχής του άνθρακα. Και αυτό είναι σημαντικό» σχολίασε η Τζένιφερ Μόργκαν, επικεφαλής της Greenpeace International.

Το κείμενο περιλαμβάνει επίσης μια μνεία, πρωτόγνωρη σε αυτό το επίπεδο, των ορυκτών καυσίμων, που ευθύνονται κυρίως για την υπερθέρμανση της Γης και δεν αναφέρονται καν στη συμφωνία του Παρισιού.

Η διατύπωση μετριάστηκε σε διαδοχικές εκδοχές του κειμένου και μέχρι την τελευταία στιγμή πριν από την υιοθέτηση του κειμένου από την ολομέλεια, με επιμονή κυρίως της Κίνας και της Ινδίας. Η τελική εκδοχή καλεί για «εντατικοποίηση των προσπαθειών προς τη μείωση του άνθρακα χωρίς συστήματα δέσμευσης [διοξειδίου του άνθρακα] και για την έξοδο από αναποτελεσματικές επιδοτήσεις ορυκτών καυσίμων». Ένα «χάπι δύσκολο να το καταπιεί κανείς», αλλά που έγινε δεκτό «για το κοινό καλό», είπε η εκπρόσωπος του Λιχτενστάιν.

Έπειτα από την αποτυχία των δύο τελευταίων COP, η φετινή διάσκεψη κατάφερε να περάσει το τελευταίο χέρι στους κανόνες χρήσης της συμφωνίας του Παρισιού, κυρίως για τη λειτουργία των αγορών άνθρακα που θεωρείται ότι βοηθούν να μειωθούν οι εκπομπές.

Ο εκρηκτικός φάκελος της βοήθειας στις φτωχές χώρες, που φάνηκε κάποια στιγμή ότι θα μπορούσε να εκτροχιάσει τις διαπραγματεύσεις, δεν βρήκε όμως επίλυση.

Καμένες από την υπόσχεση που εξακολουθούν να μην τηρούν οι πλούσιες χώρες να φέρουν από το 2020 την κλιματική βοήθειά τους στον Νότο στα 100 δισ. δολάρια τον χρόνο, οι φτωχές χώρες, που είναι οι λιγότερο υπεύθυνες για την υπερθέρμανση αλλά στην πρώτη γραμμή των επιπτώσεών της, απαιτούσαν μια ειδική χρηματοδότηση «απωλειών και ζημιών» τις οποίες υφίστανται ήδη.

Όμως οι ανεπτυγμένες χώρες, στην πρώτη γραμμή των οποίων οι Ηνωμένες Πολιτείες, που φοβούνται ενδεχόμενες δικαστικές συνέπειες, αντιτάχθηκαν σθεναρά.

Και παρά τη θέλησή τους, δηλώνοντας «εξαιρετικά απογοητευμένες», οι φτωχές χώρες υποχώρησαν, δεχόμενες μια συνέχιση του διαλόγου προκειμένου να μην χαθεί η πρόοδος στη μάχη κατά της υπερθέρμανσης, τα αποτελέσματα της οποίας τις απειλούν ήδη άμεσα.

«Είναι μια προσβολή προς τα εκατομμύρια των ανθρώπων οι ζωές των οποίων έχουν καταστραφεί από την κλιματική κρίση» σχολίασε η Τερέζα Άντερσον από τη ΜΚΟ ActionAid International.

Αναμενόμενη ήταν η αντίδραση της Σουηδής ακτιβίστριας για το κλίμα, Γκρέτα Τούνμπεργκ, η οποία είχε βρεθεί στη Γλασκώβη, στο πλαίσιο των διαδηλώσεων για την άσκηση πίεσης στους παγκόσμιους ηγέτες να αναλάβουν δράση για το κλίμα.

«Η COP26 τελείωσε. Αυτή είναι μία περίληψη. Μπλα μπλα, μπλα...» ανέφερε σε ανάρτησή της στο Twitter, σημειώνοντας ότι ο αγώνας συνεχίζεται.