Σε ανοικτό δίαυλο ΗΠΑ - Τουρκία μετά τις απειλές Ερντογάν για απέλαση πρέσβεων της Δύσης

Το περασμένο Σαββατοκύριακο ο Ερντογάν διέταξε να κηρυχθούν «ανεπιθύμητα πρόσωπα» δέκα πρεσβευτές επειδή ζήτησαν να αποφυλακιστεί ο φιλάνθρωπος επιχειρηματίας και ακτιβιστής Οσμάν Καβάλα. Απέσυρε την απειλή αυτήν τη Δευτέρα, λέγοντας ότι οι διπλωμάτες υποχώρησαν και στο μέλλον θα είναι πιο προσεκτικοί.

Ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Λευκού Οίκου Τζέικ Σάλιβαν μίλησε με τον σύμβουλο του Ερντογάν, τον Ιμπραχίμ Καλίν, για θέματα όπως είναι το Αφγανιστάν, το Μεσανατολικό, ο Νότιος Καύκασος και η Ανατολική Μεσόγειος, ενώ συζήτησαν και την αμυντική σχέση των δύο χωρών τους, ανέφερε στην ανακοίνωσή του ο Λευκός Οίκος.

Συμφώνησαν επίσης ότι είναι σημαντικό να συνεχιστεί ο διάλογος για την επίλυση των διαφορών και «τη διατήρηση εποικοδομητικών διμερών δεσμών», προστίθεται στην ανακοίνωση.

Υπενθυμίζεται ότι την Τρίτη, η η τουρκική υπηρεσία της Deutsche Welle είχε μεταδώσει την είδηση ότι ο υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, φέρεται να απείλησε με παραίτηση τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, προκειμένου να αποτρέψει την απέλαση των δέκα δυτικών πρεσβευτών, όπως ζητούσε ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, με αφορμή την από κοινού δήλωσή τους για την απελευθέρωση του ακτιβιστή, εκδότη και επιχειρηματία Οσμάν Καβάλα.

Σύμφωνα με την ίδια πηγή, ο κ. Τσαβούσογλου βρισκόταν στη Νότια Κορέα το Σάββατο, όταν ο Ερντογάν ανακοίνωσε ότι ζήτησε από το υπουργείο Εξωτερικών να κηρυχθούν «ανεπιθύμητοι» (σ.σ. personae non gratae) οι δέκα πρεσβευτές.

Ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου φέρεται να ζήτησε από τον Τούρκο πρόεδρο να καθυστερήσει τις αποφάσεις του έως τη Δευτέρα, οπότε και θα είχαν την ευκαιρία να το συζητήσουν κατ' ιδίαν στη συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου.

«Εάν οι πρέσβεις χαρακτηριστούν personae non gratae, θα αναγκαστώ να αφήσω το υπουργείο» φέρεται να είπε ο Τσαβούσογλου στον Ερντογάν, σημειώνει η Deutsche Welle χωρίς να αναφέρει την πηγή της.

Για το ίδιο θέμα φαίνεται ότι υπήρξαν και παρεμβάσεις από μέλη του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), τα οποία προειδοποίησαν για τις συνέπειες που θα είχε η απόφαση αυτή στις διπλωματικές σχέσεις της Τουρκίας με σημαντικούς συμμάχους, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Γερμανία, η Γαλλία και ο Καναδάς.

Για τις παρεμβάσεις αυτές, πέραν της Deutsche Welle, έκαναν λόγο και διπλωματικοί κύκλοι στην Αγκυρα, οι οποίοι τα προηγούμενα εικοσιτετράωρα είχαν εναποθέσει τις ελπίδες τους στα στελέχη του ΑΚΡ προκειμένου να αποφευχθεί μία πλήρης ρήξη των σχέσεων της Τουρκίας με τη Δύση.

Άλλη εξήγηση δίνει το Στέιτ Ντιπάρτμεντ

Το γεγονός αυτό, όπως και η τοποθέτηση του εκπροσώπου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ που υπονοούσε ότι οι δέκα πρεσβευτές δεν αναδιπλώθηκαν στην αρχική τους δήλωση για τον Οσμάν Καβάλα, δεν απέτρεψε τον Ερντογάν και τα φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης στην Τουρκία να πανηγυρίζουν ότι η Τουρκία επέβαλε τη θέση της και ανάγκασε του δέκα πρεσβευτές ότι δεν θα αναμειγνύονται στις εσωτερικές υποθέσεις της Τουρκίας.

Κατά την ενημέρωση των διπλωματικών συντακτών στην Ουάσινγκτον, ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Νεντ Πράις, αφού επισήμανε ότι οι ΗΠΑ «σημείωσαν» τις πρόσφατες παρατηρήσεις του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, διαμήνυσε ότι θα συνεχίσουν «να προωθούν το Κράτος Δικαίου».

«Παραμένουμε σταθεροί στη δέσμευσή μας να προωθούμε το Κράτος Δικαίου, να προωθούμε τον σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα» υπογράμμισε ο Νεντ Πράις, ξεκαθαρίζοντας πως η σημερινή διευκρινιστική δήλωση εκ μέρους δυτικών πρεσβειών -εκτός Γαλλίας και Γερμανίας- είχε ως μοναδικό στόχο να αποσαφηνίσει ότι η δήλωση της 18ης Οκτωβρίου «συνάδει με το άρθρο 41» της Σύμβασης της Βιέννης για τις Διπλωματικές Σχέσεις.

Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ανέφερε ότι πιστεύει πως είναι καλύτερο να συνεχιστεί ο διάλογος με την Τουρκία, με τον Νεντ Πράις να σημειώνει:

«Η κυβέρνηση Μπάιντεν επιδιώκει τη συνεργασία με την Τουρκία επί των κοινών προτεραιοτήτων μας και, όπως με κάθε σύμμαχο στο ΝΑΤΟ, θα συνεχίσουμε να συμμετέχουμε σε διάλογο για την επίλυση τυχόν διαφωνιών. Πιστεύουμε ότι ο καλύτερος τρόπος για να προχωρήσουμε προς τα εμπρός είναι η συνεργασία σε ζητήματα αμοιβαίου ενδιαφέροντος».

Δήλωση του αυτονόητου από τους πρεσβευτές

Η διπλωματική κρίση ανέκυψε με τους «βρυχηθμούς» του Ρετζέπ Ταγίπ Ενρτογάν περί απέλασης των πρεσβευτών δέκα χωρών, περιλαμβανομένων Γαλλίας και ΗΠΑ, που ζήτησαν την αποφυλάκιση του αντιπολιτευόμενου ακτιβιστή, εκδότη και επιχειρηματία Οσμάν Καβάλα, σε εφαρμογή της σχετικής απόφασης του Ευρωπαϊκού Δικασστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΑΔ).

Η πρεσβεία των Ηνωμένων Πολιτειών στην Τουρκία προχώρησε την Τρίτη σε διευκρινιστική ανάρτηση στο Twitter, στην οποία ανέφερε:

«Απαντώντας σε ερωτήσεις σχετικά με τη δήλωση της 18ης Οκτωβρίου, οι Ηνωμένες Πολιτείες σημειώνουν ότι συνάδει με το άρθρο 41 της Σύμβασης της Βιέννης για τις Διπλωματικές Σχέσεις».

Την ανακοίνωση αυτή αναπαρήγαγαν στη συνέχεια πρεσβείες στην Αγκυρα, οι επικεφαλής των οποίων απειλούνταν από τον Ερντογάν με απέλαση.

Η δήλωση αυτή, ωστόσο, δεν είναι τίποτα παραπάνω από τη δήλωση του αυτονόητου για κάθε διπλωμάτη και δεν σημαίνει ότι οι δέκα πρεσβευτές υπαναχώρησαν από την αρχική τους ανακοίνωση για τον Οσμάν Καβάλα, σχολίαζαν με νόημα διπλωματικοί αναλυτές. Ειδικά αν αυτή ερμηνευτεί υπό το πρίσμα των δηλώσεων του εκπροσώπου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, προσέθεταν.

Ο Τούρκος πρόεδρος «χαιρέτισε», σύμφωνα με το τουρκικό πρακτορείο Anadolu, τη δήλωση δυτικών πρεσβειών, στην οποία δόθηκε η ερμηνεία πως αποσαφηνίζουν όσον αφορά την ανακοίνωση που συνυπέγραψαν την 18η Οκτωβρίου ότι εξακολουθούν να τηρούν το Άρθρο 41 της Σύμβασης της Βιέννης για τις Διπλωματικές Σχέσεις -περί μη ανάμειξης στις εσωτερικές υποθέσεις των χωρών στις οποίες υπηρετούν- και όχι ότι αυτή καθαυτή η δήλωση συνάδει με το Άρθρο 41 της Σύμβασης της Βιέννης.

«Υποχώρησαν» ήταν το σχόλιο και η ερμηνεία του Ερντογάν έπειτα από συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου, πανηγυρίζοντας ότι ανάγκασε τους διπλωμάτες να αναδιπλωθούν και ότι στο εξής θα είναι πιο προσεκτικοί στις δηλώσεις τους.

«Η πρόθεσή μας δεν ήταν να προκαλέσουμε κρίση» υποστήριξε ο Ερντογάν, αλλά «να προστατεύσουμε τα δικαιώματα της Τουρκίας».

Το δικαστικό σύστημα της Τουρκίας «δεν παίρνει εντολές από κανέναν» επέμεινε, λέγοντας ότι «δεν μπορεί να ανεχτεί να του δίνει εντολές μια ομάδα πρεσβευτών». Επανέλαβε επίσης ότι κανείς δεν μπορεί να παραμείνει στην Τουρκία αν δεν σέβεται τη χώρα.

Οι χώρες, των οποίων οι πρεσβευτές απειλούνταν με απέλαση από τον Ερντογάν ήταν: Οι Ηνωμένες Πολιτείες, ο Καναδάς, η Γαλλία, η Φινλανδία, η Δανία, η Γερμανία, η Ολλανδία, η Νέα Ζηλανδία, η Νορβηγία και η Σουηδία.

Επικαλούμενο πηγές της τουρκικής προεδρίας, το πρακτορείο Anadolu μετέδωσε ότι ο Ερντογάν χαιρέτισε τη δήλωση που ανάρτησαν στο Twitter οι Ηνωμένες Πολιτείες, ο Καναδάς, η Ολλανδία και η Νέα Ζηλανδία και αργότερα αναδημοσίευσαν στο ίδιο μέσο κοινωνικής δικτύωσης η Σουηδία, η Νορβηγία, η Φινλανδία και η Δανία.

Ο Καναδάς, η Ολλανδία και η Νέα Ζηλανδία έστειλαν η καθεμία χώρα παρόμοιο μήνυμα, ενώ η Νορβηγία και η Φινλανδία αναδημοσίευσαν στο Twitter το μήνυμα των ΗΠΑ.

Στη φυλακή από το 2017

Ο Οσμάν Καβάλα βρίσκεται στη φυλακή από τα τέλη του 2017, κατηγορούμενος ότι χρηματοδότησε τις διαδηλώσεις στην Τουρκία το 2013 και ότι ενεπλάκη στην απόπειρα πραξικοπήματος του 2016. Ο ίδιος αρνείται τις κατηγορίες.

Οργανώσεις για τα δικαιώματα του ανθρώπου υπογραμμίζουν πως η υπόθεση Καβάλα είναι εμβληματική της καταστολής των διαφωνούντων από τον Ερντογάν.

Στα τέλη του 2019 το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου είχε ζητήσει την άμεση απελευθέρωση του Καβάλα επειδή δεν υπήρχαν εύλογες υποψίες ότι έχει διαπράξει κάποιο αδίκημα, εκτιμώντας ότι η κράτησή του έχει στόχο τη φίμωσή του.

Το Συμβούλιο της Ευρώπης έχει δηλώσει πως θα αρχίσει διαδικασίες επί παραβάσει σε βάρος της Τουρκίας, αν ο Καβάλα δεν απελευθερωθεί.

Η επόμενη ακροαματική συνεδρίαση του δικαστηρίου για την υπόθεση εναντίον του Καβαλά, ο οποίος αρνείται όλες τις κατηγορίες, και άλλων θα πραγματοποιηθεί στις 26 Νοεμβρίου.