Deutsche Welle: Η χαμένη γενιά της ισπανικής νεολαίας

Ο Ιβάν Ροζέρο είναι 22 χρονών και μένει ακόμη με τους γονείς του, παρότι δεν τα πάνε τόσο καλά μαζί. Αισθάνεται όμως ότι δεν έχει κίνητρο να μετακομίσει. Και κυρίως δεν έχει χρήματα. Σπουδάζει τεχνικός τηλεόρασης σε κρατική σχολή, άρα δεν έχει έξοδα, αλλά ούτε και έσοδα. Είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για τους περισσότερους νέους στην Ισπανία, οι οποίοι, σύμφωνα με την στατιστική, φτάνουν σε ηλικία 30 ετών μέχρι να ξεκινήσουν το δικό τους νοικοκυριό. Για πολλά χρόνια οι κυβερνήσεις εκμεταλλεύονταν τον ιδιαίτερα διαδεδομένο στην Ισπανία συνεκτικό δεσμό της οικογένειας, για να αποποιηθούν τις δικές τους ευθύνες.

Σήμερα η κυβέρνηση δηλώνει ότι, αν μη τι άλλο, αναγνωρίζει το πρόβλημα και υπόσχεται να βοηθήσει τους νέους ανθρώπους. Στον προσεχή προϋπολογισμό προβλέπεται ειδικό κονδύλι 100 εκατομμυρίων ευρώ για στοχευμένα μέτρα στην αγορά εργασίας, αλλά και στην αγορά κατοικίας προς όφελος των νέων. Αλλά αυτό δεν επαρκεί, προειδοποιεί η υπουργός Εργασίας Γιολάντα Ντίαθ. Για να αποδώσουν ταμέτρα, επισημαίνει, θα πρέπει να αναλάβει τις ευθύνες του και ο επιχειρηματικός κόσμος.

«Χορτασμένοι και καλομαθημένοι»;

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία το 40% των νέων έως 29 ετών είναι άνεργοι.

Εδώ και έναν χρόνο ο σοσιαλιστής πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ καλεί τους νέους να ιδρύσουν start-ups, νεοφυείς επιχειρήσεις, δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας. Την ίδια στιγμή όμως, πολλοί υποστηρίζουν ότι οι νέοι δεν θέλουν να ρισκάρουν και κάπου μπορεί να έχουν βολευτεί με τη σημερινή κατάσταση. «Όποιος παραμένει στη θαλπωρή της οικογενειακής εστίας, δεν αισθάνεται καμία όρεξη να σώσει τον κόσμο», λέει και ο νεαρός Ιβάν.

Η νέα κοινωνική πολιτική της κυβέρνησης Σάντσεθ προβλέπει επιδότηση ενοικίου έως 250 ευρώ μηναίως για όλους τους νέους μεταξύ 18 και 35 ετών, υπό την προϋπόθεση ότι το ετήσιο εισόδημά τους δεν ξεπερνάει τα 24.000 ευρώ μεικτά. Κάπου εκεί ή λίγο πιο ψηλά κυμαίνεται σήμερα ο μέσος μισθός στην Ισπανία. Επιπλέον, ο πρωθυπουργός εξήγγειλε μία εφάπαξ οικονομική ενίσχυση 400 ευρώ για πολιτιστικές εκδηλώσεις και συναφείς αγορές, για όλους τους νέους.

Δύσκολη υπόθεση η επαγγελματική εμπειρία

Η Χουλιέτα Μαρτίνεθ από τη Μαδρίτη είναι φοιτήτρια, 21 ετών, και έχει έρθει για έξι μήνες στο πανεπιστήμιο του Μίνστερ, στη βόρεια Γερμανία, στο πλαίσιο ενός προγράμματος ανταλλαγών. Της προκαλεί εντύπωση, όπως λέει, ότι βρίσκει «εύκολες και ευέλικτες δουλειές για φοιτητές, φτηνή φοιτητική στέγη, αλλά ακόμη και κρατική επιδότηση σπουδών (BaföG)», ενώ στην Ισπανία δεν υπάρχει τίποτα από όλα αυτά.

«Κι όμως», λέει η Χουλιέτα, «στην Ισπανία όλοι οι εργοδότες, για να σε προσλάβουν, απαιτούν ανεξαρτησία και επαγγελματική εμπειρία. Μα πώς να τα αποκτήσουμε όλα αυτά, όταν δεν υπάρχουν ευέλικτες δουλειές για τους φοιτητές;»

Μέχρι σήμερα στην Ισπανία η «επαγγελματική εκπαίδευση» ήταν μάλλον θεωρητική και δεν είχε ιδιαίτερο κύρος. Τα τελευταία χρόνια ωστόσο -και μόνο μετά από πιέσεις της ΕΕ- πολιτικοί, επιχειρηματίες και συνδικάτα κάθισαν σε ένα τραπέζι και συμφώνησαν να αναβαθμίσουν τις σχετικές προδιαγραφές, ακολουθώντας το γερμανικό πρότυπο διττής τεχνικής εκπαίδευσης, που συνδυάζει θεωρητική κατάρτιση και εξάσκηση στην επιχείρηση. Την ίδια στιγμή ο ελάχιστος μισθός ανέβηκε στα 965 ευρώ.

Αποφασιστική συνεισφορά σε όλα αυτά είχε η υπουργός Εργασίας Γιολάντα Ντίαθ, που επισήμανε ότι «πρέπει να αρχίσουμε να συντονίζουμε καλύτερα το εκπαιδευτικό μας σύστημα με την αγορά εργασίας», γιατί δεν έχει νόημα «να σπουδάζουν τα παιδιά και μετά να γίνονται οδηγοί ταξί». Μεταξύ άλλων η 50χρονη Ντίαθ, που θεωρείται πλέον η «σταρ» της κυβέρνησης Σάντσεθ, θέλει να εξαλείψει ένα θλιβερό ρεκόρ της Ισπανίας: Σήμερα ένα ποσοστό 16% των νέων δεν έχουν τελειώσει ούτε καν την προβλεπόμενη υποχρεωτική εκπαίδευση.

Αυστηρό σχολικό σύστημα

Ο λόγος είναι μάλλον το απαρχαιωμένο, αλλά αυστηρό σχολικό σύστημα. Στην Ισπανία θεωρείται συνηθισμένο να επαναλαμβάνει κανείς την ίδια τάξη. Μόνο όποιος έχει χρήματα μπορεί να στείλει τα παιδιά του σε πιο «βατά» ιδιωτικά σχολεία και πανεπιστήμια. Αυτό επιβεβαιώνει και ο Ιβάν, που πήγε σε δημόσιο σχολείο και χρειάστηκε πολλά χρόνια μέχρι να καταφέρει να πάρει στα χέρια του το απολυτήριο, το οποίο όμως και πάλι δεν του εξασφαλίζει την πρόσβαση στην ανώτερη εκπαίδευση. Έτσι ο Ιβάν μένει ακόμη με τους γονείς του, όπως και η αδερφή του.

«Είναι 26 χρονών κι ακόμα μένει στο σπίτι μας», λέει. «Έχω την αίσθηση ότι δεν έχουμε καμία εξέλιξη...» Όσο για την πολιτική, ο Ιβάν ξεκαθαρίζει ότι δεν τον ενδιαφέρει ιδιαίτερα, άλλωστε το ίδιο συμβαίνει με τους περισσότερους νέους στην ηλικία του. Όμως έχει καλά λόγια να πει για την υπουργό Εργασίας, που θέλει να αποφύγει «καταστάσεις όπως στην Αμερική». Γιατί όπως λέει η Γιολάντα Σάντσεθ «η κοινωνία μας πρέπει να προσφέρει ευκαιρίες για όλους, διαφορετικά εκτρέφουμε τη βία και την αντιπαράθεση».

Συμπληρωματικά μέτρα λαμβάνει η υπουργός Κατοικίας Ρακέλ Σάντσεθ. Με νέα νομοθεσία θα επιβάλλεται υψηλότερος φόρος ακίνητης περιουσίας σε όσα ακίνητα παραμένουν ξενοίκιαστα. Αυτό ισχύει για περίπου 3,4 εκατομμύρια κατοικίες σε ολόκληρη τη χώρα, σύμφωνα με στοιχεία της εθνικής στατιστικής υπηρεσίας.

Επιπλέον, στα επόμενα χρόνια θα ενισχυθεί η κοινωνική κατοικία με σχετικό νόμο («Ley de la vivienda») που θα συνδράμει κυρίως νέες ή μονογονεϊκές οικογένειες. Τον ίδιο στόχο εκφράζει ο πρώην τραπεζίτης Κονράδο Χιμένεθ με το ίδρυμά του Fundacion Madrina, που επιχειρεί να βοηθήσει νέες γυναίκες που μεγαλώνουν μόνες τους τα παιδιά τους. «Η ισπανική διοίκηση και το νομικό πλαίσιο είναι περίπλοκα πράγματα για τις γυναίκες που έχουν ανάγκη», λέει ο ίδιος. «Έχουν αφεθεί μόνες τους και μάλιστα σε μία χριστιανική χώρα», λέει ο Χιμένεθ.

Αλλά και η ίδια η Γιολάντα Ντίαθ πιστεύει ότι στην Ισπανία χρειάζεται μία αλλαγή νοοτροπίας. Όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει «οι νέοι είχαν υποστεί τις συνέπειες της κρίσης στη δεκαετία του '90, αλλά και της δημοσιονομικής κρίσης το 2010, το ίδιος γίνεται τώρα με τις οικονομικές συνέπειες της πανδημίας...».