20 χρόνια από την 11η Σεπτεμβρίου: Τι ήταν και τι είναι η Αλ Κάιντα

Οι επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου οδήγησαν στην αμερικανική εισβολή στο Αφγανιστάν και την έναρξη του μακρύτερου πολέμου της Αμερικής που μόλις προ ολίγων ημερών τελείωσε με την ξέφρενη αεροδιακομιδή του αμερικανικού στρατού από την Καμπούλ.

Αντιπροσώπευε επίσης ένα νέο είδος κινδύνου, έναν πόλεμο όχι μόνο ενάντια σε ένα έθνος, αλλά ένα σκιώδες δίκτυο χρηματοδοτών, πιστών και βομβιστών αυτοκτονίας που συνεχίζει το έργο του ακόμη και μετά τη δολοφονία του Μπιν Λάντεν από τις αμερικανικές ειδικές δυνάμεις το 2011 στο Πακιστάν. Άλλοι ακολούθησαν το πρότυπό τους με ακόμη πιο φρικτά αποτελέσματα.

Οι ρίζες της Αλ Κάιντα

Η Αλ Κάιντα, που στα αραβικά σημαίνει «η Βάση», οργανώθηκε όταν οι Σοβιετικοί αποχώρησαν από το Αφγανιστάν. Ελπίζοντας να κεφαλαιοποιήσει την υποστήριξη που παρείχε στους μουτζαχεντίν -ή αλλιώς τους «άγιους πολεμιστές»- κατά τη διάρκεια του πολέμου εναντίον των Σοβιετικών, ο Οσάμα Μπιν Λάντεν δημιούργησε την Αλ Κάιντα και έγινε ο ηγέτης της. Ως γιος ενός μεγιστάνα του κατασκευαστικού κλάδου στη Σαουδική Αραβία, ο Μπιν Λάντεν απολάμβανε τον οικογενειακό πλούτο.

Ο Οσάμα μπιν Λάντεν απαίτησε την απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων από τη Σαουδική Αραβία, όπου βρίσκονται οι δύο από τις τρεις πιο ιερές τοποθεσίες του Ισλάμ (η Μέκκα και η Μεδίνα). Οι ΗΠΑ ανέπτυξαν στρατεύματα εκεί κατά την έναρξη του Πολέμου του Κόλπου το 1991, μετά την εισβολή του δικτάτορα του Ιράκ Σαντάμ Χουσεΐν στο Κουβέιτ.

Το αποκορύφωμα της δράσης της Αλ Κάιντα

Το 1996 ο Οσάμα μπιν Λάντεν εξέδωσε επίσημη διακήρυξη πολέμου εναντίον των ΗΠΑ, αλλά ήταν μόνο όταν φορτηγά φορτωμένα με εκρηκτικά ανατινάχθηκαν έξω από τις πρεσβείες των ΗΠΑ στο Ναϊρόμπι της Κένυας και στο Νταρ ες Σαλάμ της Τανζανίας, σκοτώνοντας περισσότερους από 200 ανθρώπους στις 7 Αυγούστου 1998, που η απειλή έγινε πραγματική.

Ακολούθησε η βομβιστική επίθεση αυτοκτονίας της Αλ Κάιντα στο USS Cole ανοικτά του Άντεν της Υεμένης, το 2000. Δεκαεπτά άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Στη συνέχεια ήρθαν οι επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου. Ο Μπιν Λάντεν ξέφυγε από την αμερικανική εισβολή στο Αφγανιστάν, αλλά το κυνήγι συνεχίστηκε και μια δεκαετία αργότερα έπεσε νεκρός στο Αμποταμπάντ του Πακιστάν.

Η κληρονομιά

Ο Αιγύπτιος Αϊμάν αλ Ζαουάχρι, ο οποίος ανέλαβε την ηγεσία της Αλ Κάιντα μετά το θάνατο του Μπιν Λάντεν, την οδήγησε σε παρακμή τα τελευταία χρόνια και εκτιμάται ότι η υγεία του δεν είναι σε καλή κατάσταση. Ο γιος του Μπιν Λάντεν, Χαμζά, που διαδραμάτισε ηγετικό ρόλο στην οργάνωση, επίσης σκοτώθηκε μερικά χρόνια μετά τον πατέρα του.

Ωστόσο, η «ακτινοβολία» της Αλ Κάιντα μετά το χτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου της χάρισε «θυγατρικές» σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή. Μία από αυτές είναι η οργάνωση Ισλαμικό Κράτος (ISIS), της οποίας οι βιντεοσκοπημένοι αποκεφαλισμοί ομήρων και η κατάληψη μεγάλων τμημάτων του Ιράκ και της Συρίας σόκαραν τον κόσμο.

Με πληροφορίες από Associated Press