Σύνοδος Κορυφής: Επί τάπητος η Τουρκία και νέα χρηματοδότηση για το μεταναστευτικό

Η συζήτηση στις Βρυξέλλες επικεντρώνεται στην εξωτερική διάσταση του μεταναστευτικού, η οποία είναι και η μόνη στην οποία υπάρχει μέχρι σήμερα συναίνεση μεταξύ των «27», σε αντίθεση με το ζήτημα της αλληλεγγύης, όπως σχολίαζε Ευρωπαίος αξιωματούχος.

Ζητούμενο είναι η ενίσχυση της συνεργασίας της ΕΕ με τις χώρες προέλευσης και διέλευσης μεταναστών, και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αναμένεται να εξουσιοδοτήσει τον επικεφαλής διπλωματίας της ΕΕ, Ζοζέπ Μπορέλ, και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να παρουσιάσουν έως τα τέλη Οκτωβρίου συγκεκριμένες προτάσεις και ένα σχέδιο δράσης που θα φέρει γρήγορα αποτελέσματα.

Η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, παρουσιάζει ενώπιον των Ευρωπαίων ηγετών την πρόταση περί νέας κοινοτικής χρηματοδότησης ύψους 3,5 δισ. ευρώ προς την Τουρκία.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εισηγείται συνολικά τη διάθεση 5,7 δισ. ευρώ για τη στήριξη των Σύρων προσφύγων που φιλοξενούνται στην Τουρκία, τον Λίβανο και την Ιορδανία, με χρονικό ορίζοντα έως το 2024.

Η ΕΕ έχει ήδη εγκρίνει κοινοτικά κονδύλια ύψους 6 δισ. ευρώ για τους πρόσφυγες στην Τουρκία, στο πλαίσιο της συμφωνίας του 2016, εκ των οποίων έχουν εκταμιευθεί περίπου 4,1 δισ. ευρώ, ενώ τα υπόλοιπα 1,9 δισ. ευρώ αναμένεται να αποδεσμευθούν τα επόμενα έτη.

Σύμφωνα με κοινοτικές πηγές, τα κράτη-μέλη σε γενικές γραμμές συμφωνούν με την πρόταση της Επιτροπής για τη νέα βοήθεια στους πρόσφυγες, ζητούν ωστόσο περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με την προέλευση της χρηματοδότησης και τα προγράμματα.

Προσερχόμενος νωρίτερα στις εργασίες της Συνόδου Κορυφής ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, είχε υπογραμμίσει πως η πρόσθετη χρηματοδότηση της Τουρκίας στο μεταναστευτικό δεν βρίσκει καθόλου αντίθετη την Ελλάδα, όμως πρέπει να συνοδεύεται από συγκεκριμένες προϋποθέσεις.

Στο ζήτημα της μετανάστευσης αναγνωρίζουμε το σημαντικό ρόλο που η Τουρκία έχει να παίξει ως προς την ανάσχεση των μεταναστευτικών ροών. Δεν είμαστε καθόλου αντίθετοι σε μία πρόσθετη χρηματοδότηση, υπό δύο προϋποθέσεις όμως, τις οποίες θα πρέπει η Τουρκία να τηρήσει απαρέγκλιτα: Πρώτα από όλα η αποφυγή οποιασδήποτε εργαλειοποίησης μεταναστών και η δεύτερη προϋπόθεση είναι η αποδοχή της επιστροφής στην Τουρκία ανθρώπων που βρίσκονται αυτή τη στιγμή στα ελληνικά νησιά και οι αιτήσεις ασύλου τους έχουν απορριφθεί» επισήμανε ο πρωθυπουργός.

Ω προς τη συνολική θέση της ΕΕ έναντι της Τουρκίας, ο πρωθυπουργός δήλωσε «ικανοποιημένος από το αρχικό Σχέδιο Συμπερασμάτων, όπως αυτό έχει παρουσιαστεί, καθώς αποσαφηνίζει ότι το πλαίσιο βελτίωσης των σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας πρέπει να γίνει με σταδιακό αλλά και αναστρέψιμο τρόπο, σε περίπτωση που η Τουρκία επανέλθει σε προκλητική συμπεριφορά, επαναλαμβάνοντας με αυτό τον τρόπο τα συμπεράσματα του Συμβουλίου Κορυφής του περασμένου Μαρτίου».

Ο κ. Μητσοτάκης επρόκειτο άλλωστε να επαναλάβει στη Σύνοδο Κορυφής την ανάγκη η Τουρκία να επιδείξει συνέπεια και συνέχεια στην κατεύθυνση της αποκλιμάκωσης στην Ανατολική Μεσόγειο και να αποφύγει ενέργειες που θα προκαλούσαν πισωγύρισμα, τόσο στις ελληνοτουρκικές, όσο και στις ευρωτουρκικές σχέσεις.

Στις Βρυξέλλες και στο γεύμα των «27» με τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, πρωθυπουργός σαφώς επανέλαβε και ότι η θέση της Τουρκίας και των Τουρκοκυπρίων για λύση δύο κρατών στο Κυπριακό δεν μπορεί να αποτελέσει σε καμιά περίπτωση βάση διαπραγμάτευσης, καθώς αντιβαίνει στις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, στο διαπραγματευτικό κεκτημένο, αλλά και στο κοινοτικό κεκτημένο.

Η γερμανική πλευρά είχε ήδη καταστήσει, πάντως, σαφές ότι το βασικό θέμα που την απασχολεί στην παρούσα Σύνοδο Κορυφής σε ό,τι αφορά την Τουρκία είναι το μεταναστευτικό, παρά το γεγονός ότι η ατζέντα των ευρω-τουρκικών σχέσεων είναι «πλούσια».

Στην καθιερωμένη πρωινή ομιλία της στο Ομοσπονδιακό Κοινοβούλιο της Γερμανίας προ της Συνόδου Κορυφής, η Άνγκελα Μέρκελ δήλωσε ότι παρά τις «σοβαρές διαφορές» στα θέματα θεμελιωδών δικαιωμάτων και κράτους Δικαίου, πρέπει να επιδιωχθεί ο διάλογος με την Τουρκία και η ανανέωση της συμφωνίας για το μεταναστευτικό.

Η Γερμανίδα καγκελάριος επανέλαβε την ανάγκη συνεργασίας της Ευρώπης με τις χώρες προέλευσης των μεταναστών, λέγοντας:

«Είναι σαφές ότι τα σημερινά και μελλοντικά ζητήματα μετανάστευσης μπορούν να λυθούν μόνο με τον διάλογο με την Τουρκία».

Παράλληλα, κάλεσε στην ταχεία εφαρμογή της ατζέντας διαλόγου που συμφωνήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση, στην οποία, όπως σημείωσε, περιλαμβάνονται ο εκσυγχρονισμός της Τελωνειακής Ένωσης, αλλά και θέματα αντιμετώπισης της τρομοκρατίας, υγείας και προστασίας του κλίματος. «Αυτή τη στρατηγική σχέση πρέπει να την προωθήσουμε, παρότι έχουμε σοβαρές διαφορές σε θέματα κράτους δικαίου και θεμελιωδών δικαιωμάτων» επέμεινε.

Από πλευράς του, ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, δήλωσε προσερχόμενος στη Σύνοδο Κορυφής πως «σε συνέχεια μιας συλλογικής δουλειάς που έχει γίνει, θα διαλευκάνουμε τις γραμμές για την επανεκκίνηση του διαλόγου και χαίρομαι γι' αυτό».

Ο Γάλλος πρόεδρος προσέθεσε ότι θα συζητηθεί το μεταναστευτικό και η πολιτική σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο.

Ο Αυστριακός καγκελάριος, Σεμπάστιαν Κουρτς, δήλωσε, εν τω μεταξύ, κατά την άφιξή του στις Βρυξέλλες πως «η ΕΕ έχει πάντα αξιοπιστία όταν δεν χρησιμοποιεί δύο μέτρα και δύο σταθμά», υπονοώντας προφανώς τη διαφορετική στάση που τηρεί η Ένωση έναντι της Τουρκίας και της Λευκορωσίας.

«Εάν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει στα χέρια της επιπλέον χρήματα για την Τουρκία είναι σωστό και εντάξει, αλλά πρέπει επίσης να συνδεθεί με την αποτροπή παράνομης διακίνησης ανθρώπων» υπογράμμισε ο Κουρτς σχετικά με τη δρομολογούμενη νέα χρηματοδότηση, θέτοντας παράλλα το ζήτημα της κατάστασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία, τον περιορισμό θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών.

Το προσχέδιο Συμπερασμάτων

Ως προς προσχέδιο συπερασμάτων της Συνόδου Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης , όπως αυτό έχει διαρρεύσει στον Τύπο, αναμένεται να αποτυπώνει τη συνέχιση της χαραγμένης από την 25η Μαρτίου γραμμή της διττής προσέγγισης έναντι της Τουρκίας -θετική ατζέντα υπό την προϋπόθεση της αποχής της από μονομερείς ενέργειες και παραβατική συμπεριφορά.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο «καλωσορίζει τη συνεχιζόμενη αποκλιμάκωση στην Ανατολική Μεσόγειο», εκφράζεται αντίθετα «λύπη» για το γεγονός ότι η Άτυπη Πενταμερής της Γενεύης «δεν άνοιξε το δρόμο για επίσημες διαπραγματεύσεις» στο Κυπριακό, ενώ παράλληλα γίνεται αναφορά στην έναρξη εργασιών σε τεχνικό επίπεδο «προς εκσυγχρονισμό της Τελωνειακής Ένωσης» ΕΕ-Τουρκίας.

Βάσει του προσχεδίου συμπερασμάτων που έχει δει το φως της δημοσιότητας -και το οποίο επιδέχεται τροποποιήσεων-, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επαναλαμβάνει ότι είναι «προς το στρατηγικό συμφέρον της ΕΕ ένα σταθερό και ασφαλές περιβάλλον στην Ανατολική Μεσόγειο και η ανάπυξη μίας αμοιβαία επωφελούς σχέσης συνεργασίας με την Τουρκία».

Επαναδιατυπώνεται η ετοιμότητα της ΕΕ «εμπλακεί με την Τουρκία με έναν σταδιακό, αναλογικό και αναστρέψιμο τρόπο προς ενίσχυση της συνεργασίας σε μία σειρά από πεδία κοινού ενδιαφέροντος, υπό την αιρεσιμότητα που διατυπώθηκε τον Μάρτιο και σε προηγούμενα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου».

Αναφορά γίνεται, επίσης, στην προεργασία που λαμβάνει χώρα για «διάλογο υψηλού επιπέδου με την Τουρκία σε ζητήματα αμοιβαίου ενδιαφέροντος, όπως η δημόσια υγεία, το κλίμα, η καταπολέμηση της τρομοκρατίας και περιφερειακά ζητήματα».

Ως προς το Κυπριακό, επισημαίνεται επιπλέον πως «η ΕΕ θα συνεχίσει να διαδραματίζει έναν ενεργό ρόλο στην υποστήριξη της διαδικασίας» και παράλληλα τονίζεται ότι η απόλυτη δέσμευση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στη διευθέτηση του Κυπριακού ζητήματος στο πλαίσιο των σχετικών ψηφισμάτων του Συβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Σχετικά με το κράτος Δικαίου και την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επισημαίνει πως παραμένουν «ζωτική ανησυχία» για την ΕΕ, ενώ το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σημειώνει την πρόταση της Επιτροπής για τη συνέχιση της χρηματοδότησης της Τουρκίας.