Γιατί ο Μπάιντεν είπε «Κωνσταντινούπολη» και όχι «Ιστανμπούλ»

Το ενδιαφέρον ωστόσο της ελληνικής κοινής γνώμης κέντρισε και ένα άλλο σημείο τής τόσο προσεκτικά διατυπωμένης δήλωσής του και συγκεκριμένα στη χρήση της ελληνικής ονομασίας Κωνσταντινούπολη για την τότε πρωτεύουσα της Αυτοκρατορίας αντί της τουρκικής ονομασίας Ιστανμπούλ (Istanbul), η οποία χρησιμοποιείται σε επίσημο επίπεδο διεθνώς.

Συγκεκριμένα, στην πρωτότυπη δήλωσή του στα αγγλικά ο κ. Μπάιντεν χρησιμοποίησε τη λέξη «Constantinople» και όχι «Istanbul»: «Κάθε χρόνο αυτήν την ημέρα, θυμόμαστε τις ζωές όλων εκείνων που πέθαναν στη Γενοκτονία των Αρμενίων της Οθωμανικής εποχής και δεσμευόμαστε να αποτρέψουμε ξανά μια τέτοια θηριωδία. Ξεκινώντας στις 24 Απριλίου 1915, με τη σύλληψη Αρμενίων διανοουμένων και ηγετών της κοινότητας στην Κωνσταντινούπολη από οθωμανικές αρχές, ενάμισι εκατομμύριο Αρμένιοι απελάθηκαν, σφαγιάστηκαν ή βάδισαν μέχρι θανάτου σε μια εκστρατεία εξόντωσης».

Η προσεκτικά διατυπωμένη δήλωσή του οφείλεται στο γεγονός ότι μέχρι και το 1928 διεθνώς γινόταν χρήση της ελληνικής ονομασίας Κωνσταντινούπολη (Constantinople), αλλά και οι οθωμανικές αρχές, μέχρι και την επίσημη κατάλυση της Αυτοκρατορίας από τους εθνικιστές του Κεμάλ Ατατούρκ το 1923, χρησιμοποιούσαν επισήμως την αραβική απόδοση της ίδιας ονομασίας, δηλαδή Κονσταντίνιγε (Konstantiniye).

Στην περίοδο μετά την Ανακωχή του 1918 οι ιστορικές πηγές αναφέρουν τη χρήση και των δύο ονομασιών. Οι νικήτριες δυνάμεις της Αντάντ που αποβίβασαν τα στρατεύματά τους στην Πόλη μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο χρησιμοποιούσαν την επικρατούσα διεθνή ονομασία, Κωνσταντινούπολη. Το ίδιο όμως έπρατταν και οι οθωμανικές αρχές στα επίσημα έγγραφά τους, που χρησιμοποίούσαν ονομασίες οι οποίες είχαν τη ρίζα τους στην «Κωνσταντίνου Πόλη». Ωστόσο, ο τουρκικός πληθυσμός και ιδιαίτερα το τμήμα εκείνο που προσχωρούσε σταδιακά στο εθνικό κίνημα που «φούντωνε» στην Άγκυρα προτιμούσε τη λέξη Ιστανμπούλ, καθώς είχε για τους ίδιους λιγότερη αρνητική χροιά, αφού ακουγόταν πιο τουρκική, ασχετώς από το γεγονός ότι και η λέξη αυτή είχε ελληνική ρίζα, προερχόμενη από την φράση «εις την Πόλιν».

Με την υιοθέτηση της λατινικής γραφής στην τουρκική γλώσσα το 1928, η ονομασία Κονσταντίνιγε/Κωνσταντινούπολη καταργήθηκε πλήρως, οι τουρκικές αρχές απαγόρευσαν τη χρήση της και επιβλήθηκε η τουρκική ονομασία «Istanbul», γραμμένη με το λατινικό αλφάβητο. Η διεθνής αλληλογραφία, μάλιστα, που στη διεύθυνση έφερε τη λέξη Constantinople επιστρεφόταν, ακόμη κι αν ο αποστολέας χρησιμοποιούσε δίπλα και τη λέξη Istanbul.

Η δήλωση του Τζο Μπάιντεν για την Γενοκτονία των Αρμενίων ήταν αν μη τι άλλο προσεκτικά διατυπωμένη και ως εκ τούτου έχει πολιτικό ενδιαφέρον η αναφορά του στην επίσημη ονομασία της Πόλης την περίοδο εκείνη.

Θα μπορούσε να ερμηνευτεί όμως ως ένας επιπλέον λεπτός χειρισμός της γλώσσας εκ μέρους του για να επιρρίψει την ευθύνη της Γενοκτονίας στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και να υποδηλώσει με έναν υποδόριο τρόπο ότι διαχωρίζει τη σύγχρονη Τουρκία από το βάρος της ευθύνης αυτής. «Βλέπουμε αυτόν τον πόνο. Επιβεβαιώνουμε την Ιστορία. Το κάνουμε αυτό για να μην κατηγορούμε, αλλά για να διασφαλίσουμε ότι αυτό που συνέβη δεν θα επαναληφθεί ποτέ» έσπευσε να προσθέσει, εξάλλου, ο ίδιος στη δήλωσή του.

Η δήλωση του Τζο Μπάιντεν για τη Γενοκτονία των Αρμενίων:

«Κάθε χρόνο αυτήν την ημέρα, θυμόμαστε τις ζωές όλων εκείνων που πέθαναν στη Γενοκτονία των Αρμενίων της Οθωμανικής εποχής και δεσμευόμαστε να αποτρέψουμε ξανά μια τέτοια θηριωδία. Ξεκινώντας στις 24 Απριλίου 1915, με τη σύλληψη Αρμενίων διανοουμένων και ηγετών της κοινότητας στην Κωνσταντινούπολη από οθωμανικές αρχές, ενάμισι εκατομμύριο Αρμένιοι απελάθηκαν, σφαγιάστηκαν ή βάδισαν μέχρι θανάτου σε μια εκστρατεία εξόντωσης. Τιμούμε τα θύματα των Meds Yeghern, έτσι ώστε οι φρικαλεότητες του τι συνέβη να μην χαθούν ποτέ στην ιστορία. Και θυμόμαστε έτσι ώστε να παραμείνουμε πάντα σε εγρήγορση ενάντια στη διαβρωτική επίδραση του μίσους σε όλες τις μορφές του.

Από αυτούς που επέζησαν, οι περισσότεροι αναγκάστηκαν να βρουν νέα σπίτια και νέες ζωές σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών. Με δύναμη και ανθεκτικότητα, ο Αρμενικός λαός επέζησε και ανοικοδόμησε την κοινότητά τους. Με τις δεκαετίες οι Αρμένιοι μετανάστες έχουν εμπλουτίσει τις Ηνωμένες Πολιτείες με αμέτρητους τρόπους, αλλά δεν έχουν ξεχάσει ποτέ την τραγική ιστορία που έφερε τόσους πολλούς από τους προγόνους τους στις ακτές μας. Τιμούμε την ιστορία τους. Βλέπουμε αυτόν τον πόνο. Επιβεβαιώνουμε την ιστορία. Το κάνουμε αυτό για να μην κατηγορούμε, αλλά για να διασφαλίσουμε ότι αυτό που συνέβη δεν θα επαναληφθεί ποτέ.

Σήμερα, καθώς θρηνούμε ό, τι χάθηκε, ας στρέψουμε επίσης τα μάτια μας στο μέλλον - προς τον κόσμο που θέλουμε να χτίσουμε για τα παιδιά μας. Ένας κόσμος που δεν λεκιάζεται από τα καθημερινά κακά της μισαλλοδοξίας και της μισαλλοδοξίας, όπου γίνονται σεβαστά τα ανθρώπινα δικαιώματα και όπου όλοι οι άνθρωποι μπορούν να συνεχίσουν τη ζωή τους με αξιοπρέπεια και ασφάλεια. Ας ανανεώσουμε την κοινή μας αποφασιστικότητα να αποτρέψουμε μελλοντικές φρικαλεότητες από οπουδήποτε στον κόσμο. Και ας συνεχίσουμε τη θεραπεία και τη συμφιλίωση για όλους τους ανθρώπους του κόσμου.

Ο αμερικανικός λαός τιμά όλους εκείνους τους Αρμένιους που χάθηκαν στη γενοκτονία που ξεκίνησε πριν από 106 χρόνια σήμερα».