Πυρηνικό πρόγραμμα Ιράν: Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις του «σαμποτάζ» στη Νατάνζ

Αν και δεν υπάρχουν ακόμη επαρκείς πληροφορίες, το Ιράν κατηγόρησε το Ισραήλ και χαρακτήρισε «σαμποτάζ» την «έκρηξη» στις πυρηνικές του εγκαταστάσεις εμπλουτισμού ουρανίου στη Νατάνζ, ενώ αναλυτές χαρακτήρισαν την ενέργεια ως «σαμποτάζ στη διπλωματία».

Όμως, τι γνωρίζουμε για τα όσα συνέβησαν σε αυτό τις εγκαταστάσεις νευραλγικής σημασίας για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν; Οι συνομιλίες που ξεκίνησαν στη Βιένη για τη διάσωση της συμφωνίας του 2015 για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα μπορούν να συνεχιστούν;

Τι συνέβη στη Νατάνζ

Δεν είναι απολύτως ξεκάθαρο καθώς οι πληροφορίες που υπάρχουν είναι τμηματικές και τα στοιχεία που ανακοινώνουν οι ιρανικές αρχές κάποιες φορές αντικρουόμενα. Τα ιρανικά μέσα ενημέρωσης δεν έχουν δημοσιεύσει καμία φωτογραφία ή βίντεο από τις πυρηνικές εγκαταστάσεις από την Κυριακή.

«Το σαμποτάζ της Κυριακής έγινε σε έναν πίνακα με καλώδια του ηλεκτρικού που τροφοδοτούν το σύστημα των συσκευών φυγοκέντρησης (που χρησιμοποιούνται για τον εμπλουτισμό ουρανίου), κάτι που τους προκάλεσε ζημιές», δήλωσε χθες Τρίτη ο Αλί Ραμπιί εκπρόσωπος της κυβέρνησης.

«Δεν επρόκειτο για μια εξωτερική επίθεση και το σημείο της δολιοφθοράς έχει εντοπιστεί με ακρίβεια», πρόσθεσε.

Την προηγουμένη ο Ιρανικός Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας είχε παραδεχθεί ότι μια «μικρή έκρηξη» είχε προκαλέσει υλικές ζημίες που αποκαθίστανται «γρήγορα».

Όμως, σύμφωνα με την ιρανική διπλωματία η οποία υπόσχεται «εκδίκηση», οι συσκευές φυγοκέντρησης πρώτης γενιάς (IR-1) έχουν υποστεί ζημιές.

Σύμφωνα με τους New York Times, οι οποίοι επικαλούνται πηγές από τις υπηρεσίες Πληροφοριών του Ισραήλ και των ΗΠΑ, «το Ισραήλ έπαιξε ρόλο στη Νατάνζ», όπου «μια ισχυρή έκρηξη», που προκλήθηκε από μια βόμβα που εισήχθη «κρυφά» στις εγκαταστάσεις φέρεται «να κατέστρεψε εντελώς (…) το εσωτερικό ηλεκτρικό σύστημα που τροφοδοτεί τις συσκευές φυγοκέντρησης που εμπλουτίζουν ουράνιο υπογείως».

Η Ουάσινγκτον αρνείται οποιαδήποτε εμπλοκή στο περιστατικό.

Τι είναι οι πυρηνικές εγκαταστάσεις της Νατάνζ

Το συγκρότημα του μάρτυρα Αχμαντί Ροσάν στη Νατάνζ είναι ένα από τα βασικά κέντρα του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν και φυλάσσεται αυστηρά.

Βάσει της διεθνούς συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν που υπεγράφη στη Βιένη το 2015 η Ισλαμική Δημοκρατία δέχθηκε να παράγει εκεί ουράνιο εμπλουτισμένο σε ποσοστό έως 3,67% με περιορισμένο αριθμό συσκευών φυγοκέντρησης IR-1.

Όμως από τον Ιανουάριο το Ιράν παράγει εκεί ουράνιο εμπλουτισμένο σε ποσοστό ως 20% καθώς αποδεσμεύεται σταδιακά από τη συμφωνία του 2015 σε απάντηση στην απόφαση των ΗΠΑ να αποσυρθούν μονομερώς από αυτή και να επαναφέρουν κυρώσεις στην Τεχεράνη.

Το σαμποτάζ πραγματοποιήθηκε λιγότερες από 24 ώρες αφού το Ιράν ανακοίνωσε ότι έχει θέσει σε λειτουργία ή δοκιμάζει πολλές εκατοντάδες συσκευές φυγοκέντρησης που απαγορεύονται βάσει της συμφωνίας του 2015.

Ένα εργοστάσιο συναρμολόγησης συσκευών φυγοκέντρησης προηγμένης τεχνολογίας υπέστη ζημιές τον Ιούλιο του 2020 από μια μυστηριώδη έκρηξη, την οποία η Τεχεράνη είχε χαρακτηρίσει «τρομοκρατική ενέργεια».

Το Σάββατο ο Ιρανός πρόεδρος Χασάν Ροχανί είχε εγκαινιάσει από μακριά το νέο εργοστάσιο που κατασκευάστηκε μετά την έκρηξη του καλοκαιριού.

Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις

Στο Ιράν οι συντηρητικοί επιτίθενται σφοδρά στην κυβέρνηση των μετριοπαθών και των μεταρρυθμιστών υπό τον πρόεδρο Χασάν Ροχανί και ζητούν να σταματήσουν οι συνομιλίες στη Βιένη.

Αυτές οι συζητήσεις, που ξεκίνησαν στις 6 Απριλίου προκειμένου οι ΗΠΑ να επιστρέψουν στη συμφωνία και το Ιράν να επανέλθει στην αυστηρή εφαρμογή των δεσμεύσεών του με αντάλλαγμα την άρση των αμερικανικών κυρώσεων, ξεκίνησαν με θετικό τρόπο.

Η ιρανική κρατική τηλεόραση ανακοίνωσε χθες Τρίτη ότι ο υφυπουργός Εξωτερικών Αμπάς Αραγτσί βρίσκεται καθ’ οδόν για να συμμετάσχει σήμερα στον νέο γύρο συνομιλιών στη Βιένη.

Όμως το βράδυ το Ιράν ανακοίνωσε ότι «θα αρχίσει να εμπλουτίζει ουράνιο σε ποσοστό 60%», το οποίο θα του επιτρέψει γρήγορα να φτάσει το 90% που απαιτείται για να κατασκευάσει πυρηνικά όπλα, αν και η Τεχεράνη επαναλαμβάνει ότι δεν επιθυμεί κάτι τέτοιο.

Ο Ιρανός πρόεδρος Χασάν Ροχανί εξήγησε σήμερα ότι η κίνηση αυτή της Τεχεράνης αποτελεί «απάντηση» «στην πυρηνική τρομοκρατία» του Ισραήλ, ενώ ο Ιρανός εκπρόσωπος στη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) διευκρίνισε ότι ο εμπλουτισμός σε ποσοστό 60% αναμένεται να ξεκινήσει «την επόμενη εβδομάδα».

Μετά την ανακοίνωση αυτή η προγραμματισμένη συνάντηση στη Βιένη αναβλήθηκε για 24 ώρες, σύμφωνα με τη Ρωσία.

Οι διαπραγματεύσεις διεξάγονται μεταξύ των χωρών που έχουν υπογράψει τη συμφωνία του 2015 (Γερμανία, Κίνα, Γαλλία, Βρετανία, Ιράν και Ρωσία) υπό την αιγίδα της ΕΕ. Η Ουάσινγκτον δεν έχει άμεση επαφή με τους Ιρανούς.

Χθες το βράδυ ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν δήλωσε έτοιμος να συνεχίσει τις συνομιλίες.

Όμως πώς γίνεται να διαπραγματευθούν υπό αυτές τις συνθήκες; Τον Φεβρουάριο οι Ευρωπαίοι και η Ουάσινγκτον είχαν εκφράσει την «ανησυχία» τους για την απόφαση του Ιράν να εμπλουτίσει ουράνιο σε ποσοστό 20% και είχαν ζητήσει από την Τεχεράνη να μην προχωρήσει σε «κανένα επιπλέον μέτρο αποδέσμευσης» από τη συμφωνία του 2015.

Παρίσι: «Σοβαρή εξέλιξη»

Ο Μαρκ Φινό, του Geneva Centre for Security Policy, εκτίμησε ότι το περιστατικό στη Νατάνζ «δεν ήταν μόνο σαμποτάζ των συσκευών φυγοκέντρησης, αλλά και σαμποτάζ της διπλωματίας».

Σύμφωνα με τον Έρικ Μπρούερ του Center for Strategic Studies στην Ουάσινγκτον «είναι λίγο πιθανό (η απόφαση του Ιράν να εμπλουτίσει ουράνιο σε ποσοστό 60%) να έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα, δηλαδή να αναγκάσει τις ΗΠΑ να δεχθούν τα ιρανικά αιτήματα».

«Προσδεθείτε», προειδοποίησε στο Twitter.