Ερντογάν: Η Διώρυγα της Κωνσταντινούπολης θα γίνει «είτε σας αρέσει είτε όχι»

Ο Ερντογάν, μιλώντας σε βουλευτές του κόμματός του AKP, δήλωσε πως η Τουρκία θα προχωρήσει στο σχέδιο αυτό «είτε σας αρέσει είτε όχι», αναφερόμενος στις επικρίσεις κομμάτων της αντιπολίτευσης και άλλων αντιπάλων και πρόσθεσε πως η διώρυγα θα αποτελέσει «μια νέα τραχεία» για την περιοχή.

Η Διώρυγα της Κωνσταντινούπολης (Kanal Istanbul) είναι ένα το φαραωνικό έργο που οραματίζεται τα τελευταία χρόνια ο κ. Ερντογάν, με την ολοκλήρωση του οποίου σχεδιάζει να μεταβάλει την γεωστρατηγική των Στενών, παρακάμπτοντας τον Βόσπορο με τη διάνοιξη μια διώρυγας μήκους περίπου 45 χιλιομέτρων, στα δυτικά της Κωνσταντινούπολης, μεταξύ της Προποντίδας και της Μαύρης Θάλασσας.

Ανοίγει η συζήτηση για τη Συνθήκη του Μοντρέ

Η κυβέρνηση υποστηρίζει πως η διάνοιξη της διώρυγας αυτής θα μειώσει την κυκλοφορία στα Στενά του Βοσπόρου και θα αποτρέψει ατυχήματα, όμως οι επικριτές του σχεδίου έχουν υπογραμμίσει ότι, εκτός από τη μεγάλη περιβαλλοντική καταστροφή, ανοίγει τη συζήτηση την ισχύ της Συνθήκης του Μοντρέ, που ρυθμίζει την ελεύθερη ναυσιπλοΐα στα Στενά των Δαρδανελίων και του Βοσπόρου, γεγονός που δεν αποκλείουν

Πρόσφατα, ο πρόεδρος της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης και έμπιστος του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, Μουσταφά Σέντοπ, δήλωσε ότι η Άγκυρα μπορεί να αποσυρθεί από τη Συνθήκη του Μοντρέ, προκαλώντας αντιδράσεις.

Η Συνθήκη αυτή σε συνδυασμό με εκείνη της Λωζάννης θεωρούνται οι διεθνείς ιδρυτικές πράξεις της Τουρκικής Δημοκρατίας και οι συνθήκες με τις οποίες κατοχυρώθηκε η πλήρης ανεξαρτησία της χώρας, συμπεριλαμβανομένης και της πλήρους κυριαρχίας του τουρκικού κράτους στα Στενά.

H Συνθήκη του Μοντρέ αφορά επίσης άμεσα και την Ελλάδα, καθώς επηεράζει και το καθεστώς των ελληνικών νησιών του βορειοανατολικού Αιγαίου και είναι συμβαλλόμενο μέρος αυτής.

Η Συνθήκη του Μοντρέ ή αλλιώς η Συνθήκη για το καθεστώς των Στενών, υπογράφηκε στις 20 Ιουλίου 1936 στην ελβετική πόλη Μοντρέ. Με τη συνθήκη παραχωρήθηκε στην Τουρκία ο πλήρης έλεγχος επί των Στενών, της δόθηκε το δικαίωμα να διατηρεί σε αυτά στρατιωτικές δυναμείς, καταργώντας τους σχετικούς περιορισμούς της προγενέστερης Συνθήκης της Λωζάννης του 1923. Εξασφάλιζε παράλληλα την ελεύθερη ναυσιπλοΐα από τα μη στρατιωτικά πλοία σε καιρό ειρήνης. Επιτρέπει επίσης τη διέλευση πολεμικών πλοίων των παρευξείνιων χωρών με ειδοποίηση μιας εβδομάδας και υπό κάποιους όρους εκτοπίσματος, μεγέθους, οπλισμού. Περιορίζει, ωστόσο, σημαντικά το πέρασμα των πολεμικών πλοίων που δεν ανήκουν στα παρευξείνια κράτη, θέτοντας όρια στο εκτόπισμά τους και τον οπλισμό που φέρουν, ενώ επιβάλλει επίσης προειδοποίηση διέλευσης.

Η ανακοίνωση των ναυάρχων

Τα μεσάνυχτα του περασμένου Σαββάτου, 103 απόστρατοι ναύαρχοι εξέδωσαν ανακοίνωση, παρεμβαίνοντας στη συζήτηση γύρω από τη Συνθήκη του Μοντρέ. Είχε προηγηθεί ανάλογη ανακοίνωση από 128 πρώην διπλωμάτες, που έκρουαν τον κώδωνα του κινδύνου, ακόμη και για την ύπαρξη της ίδιας της Τουρκίας, σε περίπτωση απόσυρσης από τη Συνθήκη του Μοντρέ.

Η ανακοίνωση των ναυάρχων θεωρήθηκε από την κυβέρνηση Ερντογάν προνουντσιαμέντο και απειλή πραξικοπήματος.

Ακολούθησε κύμα συλλήψεων των ναυάρχων που πρωτοστάτησαν στην πρωτοβουλία αυτή, με την κατηγορία της υποκίνησης σε στρατιωτικό πραξικόπημα. Ανάμεσα στους συλληφθέντες είναι και ο θεωρητικός του δόγματος της «Γαλάζιας Πατρίδας», Τζέμ Γκιουρντενίζ.

Στην ανακοίνωσή τους οι 103 απόστρατοι ναύαρχοι επισημαίνουν μεταξύ άλλων:

«Τα Τουρκικά Στενά είναι μια από τις σημαντικότερες θαλάσσιες οδούς στον κόσμο και το καθεστώς τους διέπονταν καθ' όλη τη διάρκεια της Ιστορίας από διεθνείς συνθήκες. Η τελευταία από αυτές τις συνθήκες, εκείνη του Μοντρέ, που προστατεύει τα δικαιώματα της Τουρκίας με τον καλύτερο τρόπο, δεν αποτελεί μόνο ένα συμβόλαιο για το καθεστώς διελεύσεων από τα Τουρκικά Στενά, αλλά αποτελεί μία μεγάλη διπλωματική νίκη της Τουρκίας με την οποία ανέκτησε τα πλήρη δικαιώματα κυριαρχίας στην Κωνσταντινούπολη, το Τσανάκκαλε (Δαρδανέλια), τη Θάλασσα του Μαρμαρά και τα Στενά, συμπληρώνοντας τη Συνθήκη της Λωζάννης.

Η Συνθήκη του Μοντρέ είναι βασικό έγγραφο για την ασφάλεια των Παρευξείνιων Χωρών και μετέτρεψε τη Μαύρη Θάλασσα σε μια θάλασσα ειρήνης. Το Μοντρέ, είναι ένα συμβόλαιο που σε περίπτωση πολέμου προστατεύει την Τουρκία από το να εισέλθει ακούσια σε αυτόν, στο πλευρό ενός από τα εμπόλεμα μέρη. Το Μοντρέ επέτρεψε στην Τουρκία να διατηρήσει την ουδετερότητά της κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Για αυτούς και για παρόμοιους λόγους, πιστεύουμε ότι θα πρέπει να αποφεύγεται οποιαδήποτε λεκτική αναφορά και πράξη, που θα άνοιγε τη συζήτηση / θα έθετε στο τραπέζι των συζητήσεων τη σημαντική για την επιβίωση της Τουρκίας Συνθήκη του Μοντρέ».

Ερντογάν: Παραμένουμε στη Συνθήκη... μέχρι να φύγουμε

«Η σύνδεση που έγινε [από τους απόστρατους ναυάρχους] μεταξύ της Διώρυγας της Κωνσταντινούπολης και της Συνθήκης του Μοντρέ είναι εντελώς εσφαλμένη» υποστήριξε από την πλευρά του ο Ερντογάν, μιλώντας τη Δευτέρα σε δημοσιογράφους, κατόπιν συνάντησης με ηγετικά στελέχη του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) με αντικείμενο την ανακοίνωση των απόστρατων ναυάρχων.

«Δεν την εγκαταλείπουμε» τόνισε ο Τούρκος πρόεδρος, προσθέτοντας εντούτοις:

«Αν προκύψει ανάγκη στο μέλλον, μπορούμε να τροποποιήσουμε οποιαδήποτε Συνθήκη εάν αυτό επιτρέπει στη χώρα μας να προχωρήσει μπροστά».

«Θεωρούμε σημαντικά τα πλεονεκτήματα που προσφέρει η Συνθήκη του Μοντρέ στη χώρα μας και θα παραμείνουμε δεσμευμένοι σε αυτήν τη Συνθήκη μέχρι να βρούμε καλύτερες ευκαιρίες» συμπλήρωσε.

Στο πολιτικό σκέλος της αντίδρασης Ερντογάν -και καθώς έχει ήδη αρχίσει ο «χορός» των συλλήψεων απόστρατων ναυάρχων-, ο Τούρκος πρόεδρος επιτέθηκε με σφοδρότητα κατά των ναυάρχων λέγοντας ότι η κίνησή τους συνιστά υποκίνηση σε «πολιτικό πραξικόπημα».

«Το καθήκον των απόστρατων ναυάρχων δεν είναι να εκδίδουν δηλώσεις που περιέχουν υπαινιγμούς για ένα πολιτικό πραξικόπημα. Κανένας αξιωματικός εν αποστρατεία δεν έχει το δικαίωμα να ακολουθεί μια τέτοια πορεία» δήλωσε.