Έρευνα CNNi: Ο Αλεξέι Ναβάλνι προφανώς δηλητηριάστηκε από την ρωσική υπηρεσία πληροφοριών FSB
Ανανεώθηκε:
Διεθνής δημοσιογραφική έρευνα, στην οποία συμμετείχε το CNNi, μαζί με την ερευνητική πλατφόρμα «Bellingcat» αποκάλυψε πως μέλη της ρωσικής υπηρεσίας πληροφοριών FSB παρακολουθούσαν στενά τον επικριτή του Κρεμλίνου Αλεξέι Ναβάλνι καθ’όλη τη διάρκεια του ταξιδιού του στη Σιβηρία τον Αύγουστο, πριν από τη δηλητηρίαση του. Η έρευνα κατέδειξε επίσης πως η FSB παρακολουθούσε τον Ναβάλνι σε περισσότερα από 30 ταξίδια που έκανε από και προς τη Μόσχα από το 2017.
Εξετάζοντας χιλιάδες τηλεφωνικά αρχεία μαζί με δηλωτικά πτήσεων και άλλα έγγραφα που έλαβε η Bellingcat, αυτή η κοινή έρευνα διάρκειας μηνών έχει εντοπίσει τους εμπλεκόμενους πράκτορες, καθώς και το ιστορικό, τις επικοινωνίες και τα ταξίδια τους.
Στην έρευνα συμμετείχε επίσης το γερμανικό περιοδικό Der Spiegel και το διαδικτυακό ρωσικό περιοδικό The Insider.
Σύμφωνα με την έρευνα, η ομάδα της FSB που παρακολουθούσε τον Ναβάλνι περιελάμβανε έξι έως δέκα πράκτορες, συμπεριλαμβανομένων εξειδικευμένων γιατρών, τοξικολόγων και παραϊατρικού προσωπικού. Ήταν γύρω στα 30 με 40 και ταξίδευαν συνήθως σε ομάδες των τριών, παίρνοντας παράλληλες πτήσεις καθώς παρακολουθούσαν τον Ναβάλνι. Πιο πρόσφατα άρχισαν να χρησιμοποιούν κινητά τηλέφωνα.
Η μοναδα τους έχει την έδρα της στα κεντρικά του Ινστιτούτου Εγκληματολογίας του FSB στα νοτιοδυτικά προάστια της Μόσχας, ενώ μερικές φορές δουλεύει από ένα άλλο ασφαλές συγκρότημα στο ανατολικό άκρο της Μόσχας.
Υπεύθυνος διοικητής της μονάδας είναι ο Στανισλάβ Μακσάκοβ. Κατείχε τον βαθμό του συνταγματάρχη όταν εργαζόταν στο Ινστιτούτο Shikhany κοντά στο Saratov στη νοτιοδυτική Ρωσία, σύμφωνα με άλλους που εργάστηκαν εκεί. Εκεί ήταν που αναπτύχθηκε ο νευροτοξικός παράγοντας Νόβιτσοκ στη δεκαετία του 1970 και παράχθηκε τις επόμενες δύο δεκαετίες. Ο Μακσάκοβ κατέχει επίσης δίπλωμα ευρεσιτεχνίας σχετικά με το αέριο μουστάρδας, σύμφωνα με δημόσια αρχεία.
Ενώ ο Ναβάλνι μπορεί να μην έχει δει ποτέ ούτε τις σκιές τους, αυτή η έρευνα διαπίστωσε ότι η τεχνική τους δεν ήταν τόσο περίπλοκη. Μέχρι το 2018, οι πράκτορες της μονάδας χρησιμοποιούσαν συχνά τα δικά τους ονόματα καθώς ακολουθούσαν τον στόχο τους. Κάποιοι στη συνέχεια υιοθέτησαν ψεύτικες ταυτότητες, αλλά χρησιμοποίησαν τα ονόματα των συζύγων τους και άλλαξαν τις ημερομηνίες γέννησής τους κατά ένα χρόνο.
Τα στοιχεία από τα κινητά τηλέφωνα δείχνουν ότι, τις εβδομάδες πριν από τη δηλητηρίαση του Ναβάλνι, ο Μακσάκοβ και ο στρατηγός Βλαντιμιρ Μπογκντάνοβ, διοικητής του Κέντρου Ειδικού Εξοπλισμού στο FSB, επικοινωνούσαν τακτικά με ειδικούς που ερευνούσαν νευροτοξικούς παράγοντες.
Ο Μπογκντάνοφ είναι ανώτερος αξιωματούχος στο FSB, που έχει επαφές στο Κρεμλίνο.
Η έρευνα διαπίστωσε ότι δύο ομάδες αποτελούμενες από πέντε ή έξι πράκτορες αναπτύχθηκαν στο ταξίδι του Ναβάλνι στη Σιβηρία. Τα στοιχεία του κινητού τηλεφώνου δείχνουν ότι η Πεβτσιχ, ανώτερη βοηθός του Ναβάλνι, ήταν υπό παρακολούθηση στο ξενοδοχείο της στο Νοβοσιμπίρσκ, όπου η ομάδα του Ναβάλνι σχεδίαζε να κινηματογραφήσει μια έρευνα κατά της διαφθοράς.
Αφού παρακολούθησε την Πεβτσιχ και μετά τον Ναβάλνι στο αεροδρόμιο της Μόσχας, ο πράκτορας Ταγιάκιν παρέμεινε στα κεντρικά γραφεία της FSB μέρα και νύχτα καθόλη τη διάρκεια του εξαήμερου ταξιδιού του Ναβάλνι στη Σιβηρία, επικοινωνώντας συνεχώς με τις επιτόπιες ομάδες και προφανώς κοιμόταν στο γραφείο όποτε μπορούσε.
Από το Νοβοσιμπίρσκ, η ομάδα του Ναβάλνι οδήγησε στην πόλη Τομσκ για να συναντήσει ακτιβιστές της αντιπολίτευσης. Το βράδυ της 19ης Αυγούστου, υπάρχει ένα σήμα από ένα τηλέφωνο που ανήκει στον Αλεξέι Αλεξαντροβ, έναν 39χρονο χειριστή της FSB, ο οποίος ήταν σε μια από τις ομάδες παρακολούθησης. Το σήμα προήλθε λίγα τετράγωνα βόρεια του Xander Hotel, όπου έμενε η ομάδα του Ναβάλνι.
Ο Ναβάνι δεν γνωρίζει πως δηλητηριάστηκε εκείνο το βράδυ. Σε συνέντευξή του στο CNNi είπε ότι στο μπαρ Velvet του ξενοδοχείου, γύρω στις 11 το βράδυ, ήπιε μερικές γουλιές από ένα κοκτέιλ, το οποίο όπως είπε ήταν πολύ κακό. Το άφησε στο τραπέζι και γύρισε στο δωμάτιό του. Αυτή μπορεί να ήταν η πηγή.
Ομοίως, θα μπορούσε να είχε τοποθετηθεί στο πλυντήριο που είχε κάνει στο ξενοδοχείο, στην πετσέτα ή στη μαξιλαροθήκη ή να το είχαν βάλει σε ένα μπουκάλι σαμπουάν. Οι ειδικοί σε νευροτοξικούς παράγοντες λένε ότι οι επιτιθέμενοι χρησιμοποίησαν μια προηγουμένως αχρησιμοποίητη παραλλαγή του Νόβιτσοκ, πιθανώς A242 ή A262. Μπορούν να εξαπλωθούν σε στερεά μορφή και είναι πολύ τοξικά.
Ανάλογα με τη δοσολογία και τον τρόπο χορήγησής του, το Νόβιτσοκ μπορεί να χρειαστεί έως και 12 ώρες για να επηρεάσει το νευρικό σύστημα, σύμφωνα με ειδικούς στην τοξικολογία. Ακριβώς επειδή απαιτείται ακριβής δόση, είναι σχεδόν αδύνατο για τον δράστη να το χρησιμοποιήσει σωστά έτσι ώστε να μην σκοτώσει.
Νωρίς το επόμενο πρωί, ο Ναβάλνι πήρε την τετράωρη πτήση για να επιστρέψει στη Μόσχα. Ήπιε τσάι στην καφετέρια του αεροδρομίου και άρχισε να βλέπει μια σειρά αμέσως μετά την απογείωση. Τότε αισθάνθηκε αδιαθεσία. Ο πιλότος προσγείωσε το αεροπλάνο στο Ομσκ και ζήτησε ιατρική βοήθεια. Δύο ημέρες αργότερα, ο 44χρονος μεταφέρθηκε στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο Charité του Βερολίνου για θεραπεία.
Όπως έγινε γνωστό, σύμφωνα με πληροφορίες από τρία ευρωπαϊκά εργαστήρια, ο Ναβάλνι δηλητηριάστηκε με νευροτοξικό παράγοντα από την οικογένεια Νόβιτσοκ.
Ταυτόχρονα, στη Μόσχα σήμανε συναγερμός. Τα δεδομένα του κινητού τηλεφώνου δείχνουν μια γρήγορη ακολουθία κλήσεων μεταξύ της ηγεσίας της FSB και δύο αξιωματικών της μονάδας FSB που παρακολουθούσαν τον Ναβάλνι - τον διοικητή της μονάδας Μακσάκοφ και τον Ταγιάκιν.
Μόλις μία ώρα μετά την προσγείωση του αεροσκάφους του Ναβάλι στο Ομσκ, ο διοικητής του FSB Μπογκντάνοφ κάλεσε τον Μακσάκοφ. Επιπλέον, ορισμένα από τα αντικείμενα από το δωμάτιο του Ναβάλνι μεταφέρθηκαν στη Γερμανία με το ίδιο αεροπλάνο με το Ναβάλνι. Τουλάχιστον δύο στη συνέχεια δοκιμάστηκαν θετικά για ίχνη Νόβιτσοκ, συμπεριλαμβανομένου ενός μπουκαλιού νερού από το δωμάτιο του ξενοδοχείου.
Εάν η πρόθεση ήταν να σκοτωθεί ο Ναβάλνι - και όλοι οι τοξικολόγοι που ερωτήθηκαν από το CNNi πιστεύουν ακριβώς αυτό - οι κλήσεις φαίνεται να αποτελούν απόδειξη μιας προσπάθειας για την εκτίμηση της κατάστασης και τον προγραμματισμό των επόμενων βημάτων.
Το CNNi δεν μπορεί να επιβεβαιώσει απόλυτα ότι ήταν η εν λόγω μονάδα της FSB που δηλητηρίασε τον Ναβάλνι με Νόβιτσοκ το βράδυ της 19ης Αυγούστου, αλλά οι δραστηριότητές της τον Ιούλιο και τον Αύγουστο υποδηλώνουν ακριβώς αυτό.
Τόσο το Κρεμλίνο όσο και οι ρωσικές υπηρεσίες ασφαλείας αρνήθηκαν επανειλημμένα οποιαδήποτε ανάμειξη στη δηλητηρίαση του Ναβάλνι, ενώ αρνήθηκαν να σχολιάσουν τα ευρήματα της έρευνας του CNNi.
EXCLUSIVE By Tim Lister, Clarissa Ward and Sebastian Shukla, CNN