Και τώρα η Ευρωβουλή: Η μάχη για τα ευρωπαϊκά κονδύλια δεν τελείωσε

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο -το μοναδικό εκλεγμένο θεσμικό όργανο- χαρακτήρισε μεν τη συμφωνία των Βρυξελλών θετικό βήμα για την ανάκαμψη, ωστόσο επιμένει ότι είναι απαράδεκτες οι περικοπές στον μακροπρόθεσμο κοινοτικό Προϋπολογισμό.

Σε κείμενο, το οποίο θα αποτελέσει και τη διαπραγματευτική εντολή του Κοινοβουλίου για τις επερχόμενες συνομιλίες με τα άλλα θεσμικά όργανα της ΕΕ, οι ευρωβουλευτές από την μία πλευρά χαιρετίζουν την αποδοχή εκ μέρους των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων ενός Ταμείου Ανάκαμψης για την επανεκκίνηση της Οικονομίας, όπως άλλωστε είχε προταθεί από το Κοινοβούλιο τον περασμένο Μάιο, εκφράζουν ωστόσο από την άλλη τη λύπη τους για τις τεράστιες περικοπές των επιχορηγήσεων. Ο συμβιβασμός που επετεύχθη απέχει από την αρχική πρόταση της Κομισιόν που είχε παρουσιαστεί στο Κοινοβούλιο, κυρίως ως προς την αναλογία δανείων- επιχορηγήσεων, η οποία επαναπροσδιορίστηκε επί τα χείρω, δηλ. υπέρ του δανεισμού.

Όσον αφορά στο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ), δηλαδή τον μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό 2021-2027, η πλειοψηφία των ευρωβουλευτών αποδοκιμάζει τις περικοπές σε προγράμματα που στοχεύουν στο μέλλον και θεωρούν ότι «αυτό θα υπονομεύσει τα θεμέλια μιας βιώσιμης και ανθεκτικής ανάκαμψης».

Εμβληματικά προγράμματα της ΕΕ για το κλίμα, την ψηφιακή μετάβαση, την υγεία, τη νεολαία, τον πολιτισμό, την έρευνα ή τη διαχείριση των συνόρων «αντιμετωπίζουν σήμερα τον κίνδυνο άμεσης πτώσης της χρηματοδότησής τους μεταξύ 2020 και 2021», σύμφωνα με ψήφισμα του Σώματος, ενώ από το 2024 «ο προϋπολογισμός της ΕΕ συνολικά θα βρίσκεται κάτω από τα επίπεδα του 2020, θέτοντας σε κίνδυνο τις δεσμεύσεις και τις προτεραιότητες της ΕΕ».

Ενδεικτικά, μεταξύ των μακροπρόθεσμων προτεραιοτήτων της ΕΕ που κινδυνεύουν είναι η Πράσινη Συμφωνία και η «Ψηφιακή Ατζέντα» (Digital Agenda for Europe).

Επιπλέον, οι ευρωβουλευτές διαμαρτύρονται επειδή η συμφωνία «δεν δίνει επίσημο ρόλο στα εκλεγμένα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου» όσον αφορά στο Ταμείο Ανάκαμψης.

Υπενθυμίζεται ότι ο κοινοτικός Προϋπολογισμός, με βάση τη Συνθήκη της Λισαβόνας, πέραν της ομόφωνης απόφασης του Συμβουλίου, πρέπει να έχει και την έγκριση της πλειοψηφίας των ευρωβουλευτών προκειμένου να τεθεί σε ισχύ.

Οι προτάσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

Το Ευρωκοινοβούλιο είχε καταθέσει, στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων πριν από τη Σύνοδο Κορυφής των Βρυξελλών, πρόταση για Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο ύψους 1,3% του ευρωπαϊκού Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήματος (ΑΕΕ) και ζητούσε, από πέρυσι και προτού ακόμη ξεσπάσει η κρίση του κορωνοϊού, 1,3 τρισεκατομμύρια ευρώ για την περίοδο 2021-2027, για να μην κινδυνέψουν οι πολιτικές συνοχής και η αγροτική πολιτική μετά το 2024.

Όταν ξέσπασε η υγειονομική κρίση ζήτησε το νέο «ταμείο ανάκαμψης και μετασχηματισμού» να είναι της τάξεως των δύο τρισ. ευρώ, να χρηματοδοτηθεί «μέσω της έκδοσης μακροπρόθεσμων ομολόγων ανάκαμψης» και να «διανεμηθεί μέσω δανείων και, κυρίως, μέσω επιχορηγήσεων και άμεσων πληρωμών για επενδύσεις και ίδια κεφάλαια». Καλούσε δε την Επιτροπή να μην κάνει χρήση «αμφίβολων πολλαπλασιαστών για να διαφημίσει φιλόδοξους αριθμούς» και να μην καταφύγει σε «χρηματοοικονομική αλχημεία», καθώς διακυβεύεται η αξιοπιστία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ζητούσε επίσης να μην αποτελέσει το Ταμείο Ανάκαμψης επιχείρημα για τη μείωσή του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου.

Στις 17 Απριλίου, το Ευρωκοινοβούλιο επανήλθε ζητώντας εκτενή μέτρα ανάκαμψης και ανοικοδόμησης που περιλαμβάνουν την αύξηση του κοινοτικού Προϋπολογισμού και τη στήριξη της ανάκαμψης με την παροχή ευελιξίας και χρηματοδότησης.

Όσον αφορά στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, ζητούσε να ενταθεί και να χρηματοδοτηθεί επαρκώς η ενσωμάτωση των πτυχών της κλιματικής αλλαγής στον προϋπολογισμό της ΕΕ, προκειμένου να διευκολυνθεί η δίκαιη μετάβαση σε μια οικονομία με ουδέτερο ισοζύγιο εκπομπών, έτσι ώστε να μη μείνει κανείς πίσω.

Ένα από τα βασικά σημεία διαφωνιών, που εκφράστηκαν από τις χώρες που έχουν μεγαλύτερη συνεισφορά και κυρίως από το μέτωπο Ολλανδίας, Αυστρίας, Σουηδίας και Δανίας στο θέμα της της διατήρησης του διορθωτικού μηχανισμού, των λεγόμενων rebates, των επιστροφών δηλαδή που λαμβάνουν από τον κοινοτικό Προϋπολογισμό καθώς και ο περιορισμός του ΠΔΠ στα ακραία στενά όρια του 1% του Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήματος (ΑΕΕ). Το ζήτημα εξελίχθηκε τελικά σε ένα από τα βασικά «αγκάθια» που οδήγησαν στο ναυάγιο τη σύνοδο του Φεβρουαρίου.

Σε Στρασβούργο και Βρυξέλλες εκφράζεται η άποψη ότι χωρίς περαιτέρω περικοπές σε προγράμματα της ΕΕ ή αύξηση των συνεισφορών των κρατών μελών, η δημιουργία νέων ιδίων πόρων είναι «η μόνη μέθοδος αποπληρωμής που είναι αποδεκτή για το Κοινοβούλιο».

Ακόμη, μετά τις ευρωπαϊκές εκλογές του Μαΐου 2019, το Κοινοβούλιο υιοθέτησε ψήφισμα και για ένα άλλο, πολιτικό και όχι αμιγώς οικονομικό ζήτημα, το οποίο όμως το συνέδεε με τη διάθεση των ευρωπαϊκών κονδυλίων: Την υποχρέωση του σεβασμού του Κράτους Δικαίου. Το Κοινοβούλιο «έδειχνε» ευθέως πλην σαφώς προς την πλευρά της κυβέρνησης της Ουγγαρίας και ζητούσε να θεσπιστεί νέος μηχανισμός για την περικοπή των κονδυλίων του προϋπολογισμού της ΕΕ σε περιπτώσεις χωρών-μελών που δεν γίνεται σεβαστό το Κράτος Δικαίου. Η πλειοψηφία των ευρωβουλευτών εκφράζει τώρα τη «βαθιά λύπη της» για το γεγονός ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποδυνάμωσε σημαντικά τις προσπάθειες της Επιτροπής και του Κοινοβουλίου για την προάσπιση του κράτους δικαίου.

Το Κοινοβούλιο αρνείται να αποδεχθεί μια «κακή συμφωνία»

Λόγω των θεμάτων αυτών, το Κοινοβούλιο δεν αποδέχεται την πολιτική συμφωνία στις Βρυξέλλες για το ΠΔΠ 2021-2027 και, όπως τονίζεται στο ψήφισμά του «δεν θα περιοριστεί στο να επικυρώσει ειλημμένες αποφάσεις».

Οι ευρωβουλευτές απειλούν ότι αν δεν υπάρξει βελτίωση της συμφωνίας για τον Προϋπολογισμό θα αρνηθούν να τον εγκρίνουν έγκαιρα. Χαρακτηριστικές του κλίματος που υπάρχει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ήταν οι σχεδόν ταυτόσημες αντιδράσεις των δύο μεγάλων πολιτικών ομάδων: «Δεν είμαστε διατεθειμένοι να πιούμε το πικρό ποτήρι του ΠΔΠ» είπε ο Μάνφρεντ Βέμπερ εκ μέρους του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος. Στο ίδιο μήκος κύματος και η επικεφαλής των Σοσιαλιστών, Ιράτσε Γκαρθία Πέρεθ, δήλωσε ότι δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτές οι περικοπές, «όχι τουλάχιστον σε μια περίοδο που χρειάζεται να ενισχύσουμε τη στρατηγική μας αυτονομία και να κλείσουμε την ψαλίδα μεταξύ κρατών μελών».

Την ίδια απειλή επισείουν οι ευρωβουλευτές και στην περίπτωση που δεν προηγηθεί συμφωνία για τη μεταρρύθμιση του συστήματος ίδιων πόρων της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της εισαγωγής δέσμης νέων ίδιων πόρων έως το τέλος του ΠΔΠ 2021-2027, η οποία είναι απαραίτητη για να καλυφθεί τουλάχιστον το κόστος της αποπληρωμής του σχεδίου ανάκαμψης.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι «διατεθειμένο να αρνηθεί να δώσει την έγκρισή του για το ΠΔΠ έως ότου επιτευχθεί ικανοποιητική συμφωνία κατά τις επικείμενες διαπραγματεύσεις μεταξύ Κοινοβουλίου και Συμβουλίου», αναφέρεται στο ψήφισμα το οποίο υιοθετήθηκε με 465 θετικές ψήφους έναντι 150 αρνητικών και 67 αποχών.

Ιδανικά ο κοινοτικός Προϋπολογισμός θα πρέπει να εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μέχρι τον Δεκέμβριο, το αργότερο, για να διασφαλιστεί η ομαλή εκκίνηση των προγραμμάτων το 2021. Σε περίπτωση που δεν συμβεί αυτό, η Συνθήκη της Λισαβόνας προβλέπει ότι την προσωρινή παράταση των ανώτατων ορίων του τελευταίου έτους του ισχύοντος Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου, δηλαδή του 2020