Ανάλυση: Η διαμάχη Γαλλίας – Τουρκίας για τα όπλα στη Λιβύη εκθέτει τα όρια του ΝΑΤΟ

Η διαμάχη αποκάλυψε επίσης τα όρια του ΝΑΤΟ όταν οι σύμμαχοί του βρίσκονται ή θεωρείται ότι βρίσκονται σε διαφορετικές πλευρές μιας σύγκρουσης -σε αυτήν την περίπτωση της Λιβύης- ειδικά όταν ένας μεγάλος πυρηνικός σύμμαχος όπως η Γαλλία έχει θρηνήσει τον «εγκεφαλικό θάνατο» τους μεγαλύτερου οργανισμού ασφαλείας στον κόσμο λόγω της έλλειψης αμερικανικής ηγεσίας.

Σύμφωνα με την γαλλική εκδοχή για το συμβάν της 10ης Ιουνίου στη Μεσόγειο, η γαλλική φρεγάτα Courbet φωτίστηκε από το ραντάρ στόχευσης ενός τουρκικού πολεμικού πλοίου το οποίο συνόδευε ένα φορτηγό πλοίο με σημαία Τανζανίας όταν πλησίασε το γαλλικό πλοίο.

Η Γαλλία είπε ότι ενεργούσε βάσει πληροφοριών από το ΝΑΤΟ ότι το μη στρατιωτικό πλοίο πιθανότατα εμπλεκόταν στη διακίνηση όπλων προς τη Λιβύη. Το Courbet ήταν μέρος της επιχείρησης Sea Guardian της συμμαχίας, η οποία βοηθά στην παροχή ασφάλειας στη θάλασσα της Μεσογείου.

Σε μια παρουσίαση power-point προς τους Γάλλους γερουσιαστές την Τετάρτη, η οποία εξόργισε τους Γάλλους αξιωματούχους, ο πρέσβης της Τουρκίας στο Παρίσι, Ισμαήλ Χακί Μούσα, αρνήθηκε ότι το Courbet «φωτίστηκε» από το τουρκικό ραντάρ και κατηγόρησε το γαλλικό ναυτικό ότι παρενόχλησε την τουρκική συνοδεία.

Επεσήμανε επίσης ότι μια έρευνα του ΝΑΤΟ για το περιστατικό ήταν «ατελέσφορη» και ότι η Γαλλία αποσύρθηκε από την επιχείρηση Sea Guardian. Το γαλλικό υπουργείο Άμυνας έσπευσε να κυκλοφορήσει την εκδοχή του για τα γεγονότα και υπογράμμισε ότι δεν θα συμμετάσχει στην επιχείρηση έως ότου οι σύμμαχοι δεσμεύσουν το εμπάργκο όπλων στη Λιβύη, μεταξύ άλλων απαιτήσεων.

Τα κεντρικά γραφεία του ΝΑΤΟ αρνήθηκαν να παράσχουν λεπτομέρειες λέγοντας ότι η έκθεση είναι «διαβαθμισμένη» και είναι απίθανο τα ευρήματά της να δημοσιοποιηθούν. Ένας Γάλλος διπλωμάτης είπε ότι οι ερευνητές έκαναν το καλύτερο δυνατό, δεδομένου ότι τους δόθηκαν δύο πολύ διαφορετικές εκδοχές του τι συνέβη.

Την Τρίτη, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου κατηγόρησε την Γαλλία ότι ψεύδεται.

«Το έχουμε αποδείξει με αναφορές και ντοκουμέντα, τα οποίο έχουμε δώσει στο ΝΑΤΟ. Το ΝΑΤΟ είδε την αλήθεια», είπε ο Τσαβούσογλου.

«Αυτή τη στιγμή περιμένουμε από τη Γαλλία να ζητήσει συγγνώμη με ξεκάθαρο τρόπο, χωρίς ‘αν’ και ‘όμως’, καθώς δεν παρείχε τη σωστή πληροφόρηση».

Την Δευτέρα, ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν κατηγόρησε την Τουρκία ότι αθέτησε τη δέσμευσή της να αποσύρει την στρατιωτική της παρουσία στη Λιβύη και ότι χρησιμοποιούσε τζιχαντιστές μαχητές από τη Συρία.

«Νομίζω ότι αυτό είναι μια ιστορική και εγκληματική ευθύνη για μια χώρα που ισχυρίζεται ότι είναι μέλος του ΝΑΤΟ», είπε ο Μακρόν.

«Έχουμε το δικαίωμα να περιμένουμε περισσότερα από την Τουρκία απ’ ό,τι από τη Ρωσία, δεδομένου ότι είναι μια χώρα του ΝΑΤΟ».

Συναίνεση με το ζόρι

Δεν είναι η πρώτη φορά που η Τουρκία βρίσκεται στο επίκεντρο μιας φιλονικίας στο ΝΑΤΟ. Η εισβολή της Άγκυρας στη Συρία πέρσι εξόργισε τους συμμάχους της ενώ η αγορά των ρωσικών πυραύλων, είχαν ως αποτέλεσμα την εκδίωξή της από το πρόγραμμα των F-35.

Παρά τις ανησυχίες για τους στόχους της και τη στενή σχέση της με τη Ρωσία –τον ιστορικό αντίπαλο του ΝΑΤΟ- η Τουρκία δεν μπορεί να διωχθεί από τον στρατιωτικό οργανισμό. Νομικά δεν υπάρχει ανάλογος μηχανισμός και μια τέτοια απόφαση θα απαιτεί την ομόφωνη συμφωνία και των 30 χωρών – μελών.

Σε κάθε περίπτωση, το ΝΑΤΟ επιμένει ότι η Τουρκία είναι στρατιωτικά πολύ σημαντική για να τη χάσει.

Σε κανονικές συνθήκες, οι Ηνωμένες Πολιτείες –μακράν η πιο ισχυρή και επηδραστική από όλους τους συμμάχους— θα αναμενόταν να λειτουργήσει πυροσβεστικά. Αλλά τα τελευταία τέσσερα χρόνια, με τον Ντόναλντ Τραμπ στην ηγεσία, οι συνθήκες για το ΝΑΤΟ δεν είναι και τόσο κανονικές.

Ο Τραμπ έχει δημοσίως επιπλήξει τους ευρωπαίους συμμάχους και τον Καναδά ότι δεν ξοδεύουν αρκετά για αμυντικούς σκοπούς. Αποχώρησε από την πυρηνική συμφωνία του Ιράν καθώς και το σύμφωνο εναέριας επιτήρησης Open Skies, το οποίο οι Ευρωπαίοι θεωρούν σημαντικό για την ασφάλειά τους.

Αμέσως μετά την εισβολή της Τουρκίας στη Συρία, ο Τραμπ ανακοίνωσε ότι αποσύρει τα αμερικανικά στρατεύματα, εκπλήσσοντας αλλά και θυμώνοντας τους συμμάχους του. Τις τελευταίες εβδομάδες απείλησε να αποσύρει τα αμερικανικά στρατεύματα από τη Γερμανία, και πάλι χωρίς να έχει προηγηθεί καμία συμφωνία.

Στην καρδιά της Γαλλο-Τουρκικής διαμάχης υπάρχει το ερώτημα αν το ΝΑΤΟ θα πρέπει να σεβαστεί το εμπάργκο όπλο των Ηνωμένων Εθνών για τη Λιβύη.

Τον περασμένο μήνα ο Γενικός Γραμματέας του NATO Γιενς Στόλτενμπεργκ είπε ότι η συμμαχία «ασφαλώς στηρίζει την εφαρμογή των αποφάσεων των Ηνωμένων Εθνών, περιλαμβανομένων και του εμπάργκο όπλων».

Ωστόσο, σε μια συνέντευξη την Τρίτη ενός πρώην απεσταλμένου των Ηνωμένων Εθνών στη Λιβύη, του Χασάν Σαλάμ, δήλωσε ότι αμέσως μετά από τη διάσκεψη του Βερολίνου τον Ιανουάριο, όπου χώρες υποστήριξαν ξανά το εμπάργκο όπλων της Λιβύης, είδε φωτογραφίες αποστολών όπλων που δείχνουν ότι ακόμη και μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας στέλνουν «πλοία, αεροπλάνα και μισθοφόρους» εκεί.

Χωρίς την σαφή καθοδήγηση των Ηνωμένων Πολιτειών και εν μέσω μιας διαδικασίας λήψης αποφάσεων που απαιτεί καθολική συμφωνία –ακόμη και για το θέμα της ίδιας της συζήτησης- είναι δύσκολο να δούμε το ΝΑΤΟ να θέτει με ειλικρίνεια στο τραπέζι το θέμα του εμπάργκο όπλων.