Στο «μικροσκόπιο» 100 χωρών η Κίνα: Πόσα γνώριζε, πόσα αποκάλυψε;

Ο Βλαντιμίρ Πούτιν είχε αποκαλέσει κάποτε τον Σι Τσινπίνγκ, τον ηγέτη της Κίνας, «μοναχικό πολεμιστή».

Ο Ρώσος πρόεδρος αστειευόταν, ο χαρακτηρισμός όμως μοιάζει ολοένα και πιο ακριβής. Η Ρωσία είναι μία από τις 100 χώρες που μέσω ψηφίσματος την επερχόμενη συνάντηση για την παγκόσμια υγεία ζητούν ανεξάρτητη έρευνα με θέμα την πανδημία του κορωνοϊού.

Το προσχέδιο του ψηφίσματος έρχεται να στηρίξει την πρωτοβουλία της Αυστραλίας, η οποία ζητά τη διενέργεια έρευνας για τον τρόπο που η Κίνα χειρίστηκε αρχικά το ξέσπασμα της κρίσης.

Η πρωτοβουλία αυτή προκάλεσε την οργή του Πεκίνου, το οποίο κατηγόρησε την Καμπέρα για κίνηση «υψηλής ανευθυνότητας» που μπορεί να διασπάσει τη διεθνή συνεργασία στη μάχη κατά της πανδημίας.

Αν και το ψήφισμα που θα παρουσιαστεί σήμερα στην ετήσια συνάντηση των μελών του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας δεν αποκλείει την Κίνα ή κάποια άλλη χώρα, καλεί για μια «ανεξάρτητη, αντικειμενική και περιεκτική αξιολόγηση» στην συντονισμένη από τον ΠΟΫ διεθνή απάντηση στον Covid-19.

Η γλώσσα του ψηφίσματος είναι υποτονική σε σχέση με το αυστραλιανό κάλεσμα για έρευνα σχετικά με τον ρόλο της Κίνα και την ευθύνη που φέρει για την προέλευση της πανδημίας. Το γεγονός αυτό κρίθηκε αναγκαίο προκειμένου να την υπογράψει η πλειοψηφία των χωρών – μελών του ΠΟΥ, ειδικά εκείνες που παραδοσιακά διατηρούν ισχυρούς δεσμούς με την Κίνα, όπως η Ρωσία.

Αυτό όμως δεν επιτρέπει καθησυχασμό από τη κινεζική κυβέρνησης. Η πιθανότητα να μετατραπεί η ανεξάρτητη έρευνα, ακόμη κι αν αυτή δεν καταφέρεται εξ αρχής κατά μίας συγκεκριμένης χώρας, σε μια αποκάλυψη ενοχλητικών ή ντροπιαστικών πληροφοριών είναι μεγάλη.

Αυστραλιανές κυβερνητικές πηγές δήλωσαν στη δημόσια τηλεόραση της χώρας, το ABC, ότι η γλώσσα που χρησιμοποιήθηκε στο ψήφισμα είναι επαρκώς σκληρή προκειμένου να «εξασφαλίσει τη διενέργεια μιας κατάλληλης και διεξοδικής έρευνας».

Το Πεκίνο έχει διαμηνύσει ότι θα στηρίξει αντίστοιχη έρευνα μόνο αν αυτή γίνει υπό την αιγίδα του ΠΟΥ, ο οποίος έχει κατηγορηθεί ότι επηρεάζεται από την Κίνα, κατηγορία που ο Οργανισμός αρνείται.

Δύο εκθέσεις μυστικών υπηρεσιών «καίνε» την Κίνα: Μάζευε αναπνευστήρες και μάσκες ενώ πίεζε τον ΠΟΥ

Την περασμένη εβδομάδα, ο Κινέζος πρεσβευτής στο Ηνωμένο Βασίλειο, Λιου Σιαoμίνγκ, δήλωσε ότι η χώρα του είναι «ανοικτή και διαφανής και δεν έχει τίποτα να κρύψει, ούτε να φοβάται. Καλωσορίζουμε μια διεθνή, ανεξάρτητη έρευνα, αλλά πρέπει να είναι οργανωμένη από τον ΠΟΥ».

Με τις περισσότερες χώρες να έχουν υπογράψει το ψήφισμα της ΕΕ, αυτό ίσως πλέον να μην είναι στα χέρια της Κίνας.

Αποδείξεις αποτυχίας;

Οποιαδήποτε επιβαρυντικό για την Κίνα στοιχείο θα μπορούσε να έχει καταστροφικά αποτελέσματα για τη θέση της χώρας στο παγκόσμιο στερέωμα, την ώρα που οι Ηνωμένες Πολιτείες προωθούν με αποφασιστικότητα το αφήγημα ότι το Πεκίνο είναι υπεύθυνο για την πανδημία.

Η Κίνα έχει επανειλημμένα αποκρούσει τις επικρίσεις, λέγοντας ότι από τα τέλη Δεκεμβρίου κιόλας ενημέρωσε τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας για μια πιθανή νέα ιογενή πνευμονία που μεταδίδεται στην πόλη Γουχάν. Αν και ο πρόεδρος του Οργανισμού έχει επαινέσει την κινεζική στάση, μια έρευνα για την αρχική διαχείριση της κρίσης θα ρίξει φως αναφορικά με το πόσα ακριβώς γνώριζε εκείνη την εποχή η Κίνα, και πόσα μοιράστηκε με τον ΠΟΥ.

Κορυφαίοι αξιωματούχοι, συμπεριλαμβανομένου και του πρωθυπουργού, παραδέχτηκαν ότι γνώριζαν ότι ο ιός εξαπλωνόταν ακόμη και όταν η κυβέρνηση της Γουχάν εξακολουθούσε να υποτιμά τη σοβαρότητά του και η αστυνομία έθετε υπό περιορισμό τους μάρτυρες δημόσιου συμφέροντος. Σε συνέντευξή του στο CNNi, ο δρ Zhong Nanshan, ο ανώτερος ιατρικός σύμβουλος της κινεζικής κυβέρνησης και το πρόσωπο του αγώνα της χώρας κατά του Covid-19, δήλωσε ότι οι τοπικές αρχές «δεν ήθελαν να πουν την αλήθεια εκείνη την εποχή». Είπε: «Στην αρχή έμειναν σιωπηλοί και τότε είπα μάλλον ότι έχουμε (μεγαλύτερο) αριθμό κρουσμάτων».

Ο Ζονγκ πρόσθεσε ότι έγινε καχύποπτος όταν ο αριθμός των περιστατικών που αναφέρθηκαν επίσημα στη Γουχάν παρέμεινε στα 41 για περισσότερες από 10 ημέρες - παρά το γεγονός ότι ο ιός άρχισε να εξαπλώνεται στο εξωτερικό. «Δεν πίστευα αυτό το αποτέλεσμα, οπότε (συνέχισα) να ρωτάω και τότε, πρέπει να μου δώσετε τον πραγματικό αριθμό», είπε. «Υποθέτω ότι ήταν πολύ διστακτικοί να απαντήσουν στην ερώτησή μου».

Η κατηγορία ότι ο ζήλος των τοπικών αξιωματούχων ή η σκόπιμη συγκάλυψη από το Πεκίνο επέτρεψε στον ιό να εξαπλωθεί, πρώτα στην Κίνα και μετά σε όλο τον κόσμο, αμφισβητήθηκε επανειλημμένα και οργισμένα από Κινέζους αξιωματούχους. Ωστόσο, αυτό έχει πλήξει το παγκόσμιο κύρος της χώρας, με ξένους πολιτικούς - ιδιαίτερα στις ΗΠΑ αλλά και σε μέρη της Ευρώπης και του υπόλοιπου κόσμου – να κάνουν λόγο για τον «κινεζικό ιό» ή να κατηγορούν τον Πεκίνο για το τωρινό χάος.

Η Κίνα, άλλωστε, εδώ και πολλά χρόνια βρίσκεται στο επίκεντρο της διεθνούς κριτικής: για τα ανθρώπινα δικαιώματα, την επιθετική στάση της στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας και για θέματα εμπορίου και πνευματικής ιδιοκτησίας. Αλλά συχνά αυτή η διαφωνία προέρχεται από τους παραδοσιακούς αντιπάλους του Πεκίνου, όπως οι ΗΠΑ - πολλές μικρότερες χώρες έχουν τηρήσει στάση σιγής, ενδεχομένως για να διασφαλίσουν τη διατήρηση των οικονομικών δεσμών τους με την Κίνα. Ωστόσο, ο ιός - και η συνεπακόλουθη παγκόσμια οικονομική ύφεση - άνοιξε την πόρτα σε ένα κύμα κριτικής και το Πεκίνο είχε να βιώσει χρόνια.

Θα πάρει μέρος η Ταϊβάν;

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της υποβάθμισης της διεθνούς θέσης της Κίνας ως αποτέλεσμα της πανδημίας είναι το αν στη Συνέλευση θα επιτραπεί ή όχι η συμμετοχή της Ταϊβάν.

Η Ουάσινγκτον εκτιμά ότι ο ΠΟΥ αγνόησε μια έγκαιρη προειδοποίηση από την Ταϊβάν για τη σοβαρότητα του κορωνοϊού, κάτι που διαψεύδει ο οργανισμός. Και οι ΗΠΑ, υποστηριζόμενες από κάποιες χώρες, ζήτησαν από τον ΠΟΥ «να καλέσει την Ταϊβάν» στην Παγκόσμια Συνέλευση Υγείας, παρά τις αντιδράσεις της Κίνας.

Αφού είχε το καθεστώς παρατηρητή, η Ταϊβάν αποκλείστηκε το 2016 από τον ΠΟΫ όταν ανήλθε στην προεδρία η Τσάι Ινγκ- ουέν, η οποία αρνείται να δεχθεί ότι το νησί ανήκει στην Κίνα.

Ο ΠΟΥ από την πλευρά του διαβεβαιώνει ότι μόνο οι χώρες μέλη του μπορούν να δεχθούν ή όχι την Ταϊβάν και μένει να φανεί αν θα διεξαχθεί ψηφοφορία για το θέμα.

Κι ενώ μέχρι πρόσφατα η συμμετοχή της Ταϊβάν φάνταζε μάλλον απίθανη, οι τελευταίες εξελίξεις και η αύξηση του αριθμούν των χωρών που υπογράφουν το ψήφισμα, ίσως να μην επιτρέπουν στο Πεκίνο να θεωρεί τον αποκλεισμό της Ταϊβάν δεδομένο.

China has been trying to avoid fallout from coronavirus. Now 100 countries are pushing for an investigation, analysis by James Griffiths, CNN