Η Σουηδία ισχυρίζεται ότι η τακτική της απέναντι στον κορωνοϊό αποδίδει - Πόσο δίκιο έχει;

Τα μικρότερα παιδιά συνεχίζουν να πηγαίνουν σχολείο αν και τα πανεπιστήμια και οι τελευταίες τάξεις της υποχρεωτικής εκπαίδευσης γίνονται συνεχίζουν με μαθήματα εξ αποστάσεως. Οι επιχειρήσεις -από τα κομμωτήρια μέχρι τα εστιατόρια- παρέμειναν ανοικτά παρόλο που συστήνεται η εξ αποστάσεως εργασία όπου αυτό είναι εφικτό.

Στις 7 Απριλίου η κυβέρνηση εισήγαγε έναν νόμο ο οποίος της επιτρέπει να δρα γρήγορα και να παίρνει αποφάσεις για επιβολή προσωρινών μέτρων, όταν χρειάζεται. Οι επισκέψεις σε οίκους ευγηρίας απαγορεύτηκαν από την 1η Απριλίου ενώ συστάθηκε στους πολίτες να αποφεύγουν τα μη απαραίτητα ταξίδια, με την επισήμανση: «Διατηρείτε τις αποστάσεις και αναλάβετε προσωπική ευθύνη».

Ανάμεσα στις βόρειες χώρες, με παρόμοια πολιτιστικά, γεωγραφικά και κοινωνιολογικά χαρακτηριστικά, η αντίθεση της Σουηδίας είναι τεράστια. Η Φινλανδία από τις 12 Μαρτίου κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, έκλεισε τα σχολεία και απαγόρευσε τις συγκεντρώσεις άνω των 10 ατόμων, στις 28 Μαρτίου απαγόρευσε τα ταξίδια και την 1η Απριλίου έκλεισε τα εστιατόρια, τα καφέ και τα μπαρ.

Η Δανία ανακοίνωσε γενικευμένο κλείσιμο στις 11 Μαρτίου και ήταν από τις πρώτες χώρες στην Ευρώπη που έκλεισε σύνορα, καταστήματα, σχολεία και εστιατόρια ενώ απαγόρευσε πολυπληθείς συγκεντρώσεις.

Η Νορβηγία άρχισε να εισάγει ταξιδιωτικούς περιορισμούς στα μέσα Μαρτίου και έκτοτε έχουν κλείσει σχολεία, παιδότοποι, έχει απαγορευτεί η μετάβαση στα εξοχικά, έχει ματαιώσει μαζικές εκδηλώσεις και έχει κλείσει επιχειρήσεις όπως κομμωτήρια και κέντρα αισθητικής.

Πλέον, το ποσοστό θνησιμότητας στη Σουηδία έχει αυξηθεί σημαντικά σε σχέση με πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες, φτάνοντας τους 21 ανθρώπους ανά 100.000 κατοίκους, σύμφωνα με τα στοιχεία του Πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς.

Το ίδιο ποσοστό στη Δανία είναι κάτι παραπάνω από 7 θανάτους ανά 100.000 κατοίκους, ενώ στη Νορβηγία και η Φινλανδία είναι κάτω από τέσσερις.

Η Σουηδία, με πληθυσμό 10,3 εκατομμύρια κατοίκους, έχει 18.640 κρούσματα του νέου κορωνοϊού και 2.194 θανάτους.

Η Δανία 8.773 κρούσματα και 422 θανάτους σε πληθυσμό 5,8 εκατομμυρίων, η Νορβηγία 7.449 κρούσματα και 202 θανάτους σε πληθυσμό 5,4 εκατομμύριων και η Φινλανδία 4.576 κρούσματα κι 190 θανάτους σε έναν πληθυσμό 5,5 εκατομμυρίων κατοίκων.

Οι σκανδιναβικές χώρες απέναντι στον κορωνοϊό - Γράφημα: CNNi

Δανία και Νορβηγία προχωρούν σε σταδιακή άρση των περιορισμών, με τα παιδιά να επιστρέφουν στα σχολεία τις τελευταίες δέκα ημέρες, σε μικρότερες τάξεις και με σημάνσεις που υπενθυμίζουν στα παιδιά να κρατούν απόσταση δύο μέτρων.

Τα κομμωτήρια και άλλες μικρές επιχειρήσεις θα ξανανοίξουν στη Νορβηγία από την προσεχή Δευτέρα. Η Φινλανδία επέκτεινε τους περιορισμούς της μέχρι τις 13 Μαΐου.

Η Τσεχία, με ανάλογο πληθυσμό με αυτό της Σουηδίας (10,7 εκατομμύρια κάτοικοι) μετά 7.404 καταγεγραμμένα κρούσματα και 221 θανάτους, περίπου δύο θάνατοι ανά 100.000 κατοίκους. Η χώρα αυτή πήρε μια εντελώς διαφορετική θέση απέναντι στην πανδημία κλείνοντας σχολεία, εστιατόρια, μπαρ και τα περισσότερα καταστήματα και επιβάλλοντας υποχρεωτική καραντίνα σε ταξιδιώτες που έρχονται από πληττόμενες χώρες από τις αρχές Μαρτίου. Επίσης έκανε υποχρεωτική την χρήση μάσκας σε δημόσιους χώρους.

Η Σουηδία έχει λιγότερους θανάτους σε σχέση με την Ιταλία ή την Ισπανία (44 και 49 θάνατοι ανά 100.000 κατοίκους αντίστοιχα), ή το Ηνωμένο Βασίλειο (31 θάνατοι ανά 100.000 κατοίκους). Υπάρχουν ωστόσο αρκετές περίπλοκες διαφορές μεταξύ της Σουηδίας και αυτών των χωρών που δυσχεραίνουν τη σύγκριση, όπως ο γηραιός πληθυσμός της Ιταλίας, ο αριθμός των καπνιστών και ο συγχρωτισμός πολλών γενιών στο ίδιο σπίτι.

Η Σουηδική προσέγγιση

Στις 28 Μαρτίου, μία ανακοίνωση που υπέγραψαν 2.000 Σουηδοί ερευνητές, μεταξύ αυτών ο πρόεδρος του Ιδρύματος Νομπέλ, Carl – Henrik Heldin, ζητούσε από την κυβέρνηση την «άμεση λήψη μέτρων που να συμπλέουν με τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας».

Σύμφωνα με τους επιστήμονες: «Τα μέτρα πρέπει να στοχεύουν στον σημαντικό περιορισμό της επαφής μεταξύ των πολιτών και στη μεγάλη αύξηση του αριθμού των τεστ για τον Covid-19».
Οι επιστήμονες ζητούσαν την εφαρμογή των μέτρων το συντομότερο δυνατό, όπως συμβαίνει στις γειτονικές χώρες της Ευρώπης. «Η χώρα μας δεν πρέπει να αποτελεί εξαίρεση στον αγώνα για την καταπολέμηση της πανδημίας», υπογραμμίζει η ανακοίνωση η οποία προειδοποιεί επίσης ότι η προσπάθεια δημιουργίας ανοσίας της αγέλης κατά τη διάρκεια μιας πανδημίας έχει μικρή επιστημονική στήριξη.

Οι Σουηδικές αρχές διαψεύδουν ότι έχουν στρατηγική δημιουργίας ανοσίας της αγέλης, ό,τι δηλαδή είχε προσπαθήσει να κάνει το Ηνωμένο Βασίλειο, πριν τελικά επιστρέψει στο αυστηρό lockdown. H Lena Hallengren, η Σουηδή υπουργός Υγείας και Κοινωνικών Σχέσεων, είπε στο CNNi: «Δεν υπάρχει τέτοια στρατηγική. Στη Σουηδία μοιραζόμαστε τους ίδιους στόχους με άλλες χώρες – να σώσουμε ζωές και να προστατεύσουν τη δημόσια υγεία».

Ο Jan Albert, καθηγητής στο Τμήμα Μικροβιολογίας, Όγκων και Βιολογίας Κυττάρων στο Ινστιτούτο Καρολίνσκα είπε στο CNNi: «Είναι φανερό ότι η Σουηδία έχει περισσότερους θανάτους [από πολλές ευρωπαϊκές χώρες] μέχρι τώρα, και αυτό είναι πιθανόν τουλάχιστον εν μέρει επειδή δεν έχουμε εφαρμόσει αυστηρό lockdown».

Νεαροί Σουηδοί χαλαρώνουν εν μέσω κορωνοϊού (Πηγή: CNNi)

Θεωρεί ωστόσο ότι η πλειοψηφία των επιστημόνων στη Σουηδία είναι «σχετικά ήσυχοι», σχετικά με το σχέδιο ανοσίας της αγέλης, καθώς θεωρούν ότι μπορεί να δουλέψει. «Η αλήθεια είναι ότι κανείς στη Σουηδία ή αλλού δεν ξέρει ποια είναι η καλύτερη στρατηγική. Ο χρόνος θα δείξει», λέει προσθέτοντας ότι, κατά τη γνώμη του, το αυστηρό lockdown καταφέρνει μόνο να επιπεδοποιήσει την καμπύλη, κάτι που δεν σημαίνει ότι τα κρούσματα εξαφανίζονται, απλώς μετατίθενται στο χρόνο».

«Από τη στιγμή που ένα σύστημα υγείας μπορεί λογικά να αντεπεξέλθει και να παράσχει φροντίδα σε όσους τη χρειάζονται, δεν είναι ξεκάθαρο αν η μετάθεση των κρουσμάτων στο χρόνο είναι καλύτερη».

Προστατεύοντας το σύστημα

Ο Άλμπερτ θεωρεί ότι στο σουηδικό σύστημα υγείας αντεπεξέρχεται, το ίδιο και ο Peter Lindgren, γενικός διευθυντής του Σουηδικού Ινστιτούτου Οικονομικής Υγείας (ΙΗΕ). Μιλώντας στο CNNi, λέει ότι ο αριθμός των ανθρώπων στις εντατικές παραμένει σταθερός το τελευταίο διάστημα, «επομένως από αυτήν την άποψη η συνταγή είναι επιτυχημένη».

Ωστόσο προσθέτει: «Σε αυτό που αποτύχαμε, νομίζω, είναι ότι η ασθένεια μεταδόθηκε σε οίκους ευγηρίας. Είχαμε θανάτους ως συνέπεια αυτού του γεγονότος».

Η υπουργός Υγείας επισημαίνει ότι: «Μία από τις κύριες ανησυχίες τώρα στη Σουηδία είναι η ενίσχυση της προστασίας όσων ζουν σε οίκους ευγηρίας», ενώ επισημαίνει ότι «είναι πάρα πολύ νωρίς ακόμη για να εξάγουμε ξεκάθαρα συμπεράσματα για την αποτελεσματικότητα των μέτρων που λάβαμε».

Η υπουργός τονίζει ότι το γεγονός ότι η χώρα δεν επέβαλε «πλήρες lockdown», αυτό δεν σημαίνει ότι «συνεχίζουμε τη ζωή μας κανονικά» και ότι τα μέτρα «επανεκτιμούνται συνεχώς», με τη βοήθεια των ειδικών «προκειμένου να εξασφαλίσουμε ότι τα σωστά μέτρα λαμβάνονται τη σωστή στιγμή». Οι συγκεντρώσεις άνω των 50 ατόμων απαγορεύονται και τους πολίτες «συστήνεται ισχυρά» να αποφεύγουν όσο το δυνατόν τα ταξίδια εντός της χώρας, προσθέτει.

Πολύ νωρίς για συμπεράσματα

Αλλά και σύμφωνα με την υπουργό Εξωτερικών Άν Λίντε, είναι πολύ νωρίς για να κριθεί η σουηδική προσέγγιση απέναντι στον νέο κορωνοϊό, ενώ μιλώντας προ ημερών στην εφημερίδα Guardian, έκανε λόγο για «πολλές παρεξηγήσεις».

Η υπουργός τόνισε επίσης ότι το σχετικά μεγάλο ποσοστό θανάτων «δεν ήταν σίγουρα μέρος του σχεδίου», παραδεχόμενοι ότι οι θάνατοι σε οίκους ευγηρίας ήταν «ένας τομέας στον οποίο αποτύχαμε».
Σύμφωνα με ανακοίνωση από τον Εθνικό Οργανισμό Υγείας της Σουηδίας, αυτήν την εβδομάδα, σχεδόν το ένα τρίτο του πληθυσμού στη Στοκχόλμη είναι πιθανό να έχει νοσήσει. Αυτό μπορεί να σημαίνει πάνω από 200.000 άτομα, πολλοί περισσότεροι από τον καταγεγραμμένο αριθμό κρουσμάτων. Λίγη ώρα ωστόσο αργότερα ο Οργανισμός έκανε λόγο για «εντοπισμό λαθών» στην αναφορά του, επικαιροποιώντας το μαθηματικό μοντέλο και αναφέροντας ότι το 26% του πληθυσμού της πρωτεύουσας μπορεί να έχει μολυνθεί μέχρι την 1η Μαΐου.

Σύμφωνα με τον κρατικό επιδημιολόγο Anderns Tegnell, η χώρα του πιθανόν να αντεπεξέλθει καλύτερη σε ένα δεύτερο κύμα κορωνοϊού μιας και τόσοι Σουηδοί έχουν πλέον εκτεθεί στον ιό. Μιλώντας στο BBC, δήλωσε ότι η σχετική χαλαρή προσέγγιση «δούλεψε από κάποιες απόψεις», καθώς σε όλες τις μέχρι τώρα φάσεις περίπου το 20% των κρεβατιών στις ΜΕΘ παρέμεναν διαθέσιμα για να υποδεχτούν ασθενείς με Covid-19.

«Νομίζω ότι η κορύφωση της πανδημίας ήταν πριν από μια εβδομάδα», πρόσθεσε.

Ερωτηθείς εάν η προσέγγιση της Σουηδίας θα τη βοηθήσει να αντέξει σε ένα πιθανό δεύτερο κύμα, ο Tegnell απάντησε θετικά. «Θα επηρεάσει σίγουρα το ρυθμό αναπαραγωγής και θα επιβραδύνει την εξάπλωση», είπε, αλλά πρόσθεσε ότι δεν θα ήταν αρκετό για να επιτευχθεί «ανοσία της αγέλης».

«Γνωρίζουμε πολύ λίγα για την ανοσία αυτής της ασθένειας, αλλά οι περισσότεροι από τους ειδικούς στη Σουηδία συμφωνούν ότι κάποιο είδος ανοσίας θα έχουμε σίγουρα επειδή πολλοί άνθρωποι που έχουν δοκιμαστεί μέχρι τώρα έχουν παράξει αντισώματα... Ελπίζουμε ότι θα να μας διευκολύνει μακροπρόθεσμα».

Ερωτηθείς εάν ο αριθμός των νεκρών θα ήταν χαμηλότερος εάν η Σουηδία είχε ακολουθήσει την ίδια πορεία με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, θεσπίζοντας αυστηρούς περιορισμούς, ο Tegnell απάντησε: «Αυτή είναι μια πολύ δύσκολη ερώτηση να απαντηθεί σε αυτό το στάδιο. Τουλάχιστον το 50% των νεκρών μας είναι από οίκους ευγηρίας και αδυνατούμε να καταλάβουμε πώς ένα lockdown θα σταματούσε την εισαγωγή της νόσου σε αυτούς του χώρους».

Το εάν η στρατηγική της Σουηδίας απέναντι στον Covid-19 πέτυχε ή όχι μπορεί να μην είναι σαφές για τους επόμενους μήνες, αλλά καθώς οι χώρες σε όλο τον πλανήτη μετράνε τους νεκρούς τους και αναρωτιούνται αν θα μπορούσαν να έχουν κάνει περισσότερα για να σταματήσουν την εξάπλωση του ιού, ο κόσμος θα παρακολουθεί.

Sweden says its coronavirus approach has worked. The numbers suggest a different story, by Emma Reynolds, CNN