Τεράστια τρύπα του όζοντος εντοπίστηκε πάνω από την Αρκτική

Η τρύπα, η οποία υπολογίζεται ότι έχει έκταση περίπου 20 εκατομμυρίων τετραγωνικών χιλιόμετρων, εντοπίστηκε για πρώτη φορά τον Φεβρουάριο, λέει ο Ντιέγκο Λαϊόλα, ερευνητής του Γερμανικού Αεροδιαστημικού Κέντρου (DLR).

Από τότε τα επίπεδα του όζοντος στην περιοχή έχουν πέσει απότομα.

Το γεγονός αυτό είναι ασυνήθιστο για μια σειρά από λόγους. Ενώ τρύπες στο στρώμα του όζοντος αναφέρονται κάθε χρόνο στην Ανταρκτική, όπου οι θερμοκρασίες είναι πολύ πιο χαμηλές, στην Αρκτική ευμεγέθεις τρύπες όζοντος έχουν να καταγραφούν από το 2011.

Ακόμη και οι ερευνητές του προγράμματος Κοπέρνικος, του ευρωπαϊκού ερευνητικού προγράμματος, που πρώτοι παρατήρησαν την τρύπα, λένε ότι δεν μπορούν να εξηγήσουν με σιγουριά γιατί είναι τόσο μεγάλη.

«Το όζον, σε αυτό το στρώμα, σχεδόν έχει εξαντληθεί», δήλωσε ο Vincent-Henri Peuch, διευθυντής της Υπηρεσίας Παρακολούθησης Ατμόσφαιρας Κοπέρνικος.

Το στρώμα του αέριου όζοντος στη στρατόσφαιρα αποτελεί μια ασπίδα προστασίας για τη ζωή στη Γη από την επιβλαβή υπεριώδη ακτινοβολία του Ήλιου, η οποία μπορεί να προκαλέσει καρκίνο του δέρματος και καταρράκτες στα μάτια, καθώς και άλλα περιβαλλοντικά προβλήματα.

Η πιο γνωστή και μεγαλύτερη τρύπα του όζοντος είναι αυτή πάνω από την Ανταρκτική στο νότιο πόλο, που σχηματίζεται κάθε χρόνο στη διάρκεια του φθινοπώρου. Και οι δύο πόλοι εμφανίζουν εποχικές απώλειες όζοντος κατά τη διάρκεια του χειμώνα, αλλά η αραίωση πάνω από την Αρκτική συνήθως είναι σημαντικά μικρότερη από ό,τι πάνω από την Ανταρκτική. Στο παρελθόν μίνι τρύπες έχουν ανιχνευθεί και πάνω από το βόρειο πόλο, αλλά φέτος η τρύπα είναι πολύ μεγαλύτερη σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια.

Πώς σχηματίζονται οι τρύπες του όζοντος

Όταν η Ανταρκτική καλύπτεται από θερμοκρασίες υπό του ψύχους, μπορούν να σχηματιστούν πολικές δίνες - στροβιλισμοί στρωματοσφαιρικών νεφών (οι τρύπες σχηματίζονται συνήθως όταν η θερμοκρασία φτάνει τους -43 βαθμοί Κελσίου).

Όταν οι συνθήκες είναι σωστές και το πρώτο φως του ήλιου φτάνει μετά τον χειμώνα, το όζον σπάει απελευθερώνοντας ένα άτομο χλωρίου, το οποίο μπορεί να ανοίξει μια τρύπα στο στρώμα του όζοντος, σύμφωνα με το NASA Ozone Watch.

Είναι πολύ πιο σπάνιο να σχηματίζονται τρύπες του όζοντος στην Αρκτική, όπου η ορεινή επιφάνεια σε μεγάλα υψόμετρα καθιστά δύσκολη τη δημιουργία και τη διατήρηση της δύναμης των πολικών δινών, επισημαίνει ο Peuch.

Όμως, η ύπαρξη αυτής της τρύπας μαμούθ σημαίνει ότι οι συνθήκες πρέπει να ήταν σωστές στην Αρκτική, αν και ακόμη δεν είναι σαφές πώς έγινε κάτι τέτοιο.

Τι σημαίνει η τρύπα - ρεκόρ

Το επίπεδο του όζοντος έπεσε απότομα στην περιοχή όλο το Φεβρουάριο και τον Μάρτιο, δήλωσε ο Peuch.

Ως αποτέλεσμα, η υπεριώδης ακτινοβολία που έχει φτάσει στην επιφάνεια της Γης είναι ελαφρώς υψηλότερη από το συνηθισμένο. Αλλά επειδή η τρύπα εμφανίστηκε το χειμώνα στις αρχές της άνοιξης, ο δείκτης υπεριώδους ακτινοβολίας έφτασε στο 5, ένας αριθμός ασυνήθιστα υψηλός για αυτήν την περιοχή, αλλά αρκετά φυσιολογικός για πολλές από τις Ηνωμένες Πολιτείες, που κυμαίνεται γύρω από ένα δείκτη 5 ή 6, σύμφωνα με τους μηνιαίους μέσους όρους UV της αμερικανικής Υπηρεσίας Περιβαλλοντικής Προστασίας.

Παρόλα αυτά, αυτή η τρύπα δεν επηρεάζει ιδιαίτερα τον άνθρωπο, λέει ο Peuch. Επειδή η υπεριώδης ακτινοβολία επηρεάζει κυρίως τη βόρεια Γροιλανδία, η οποία είναι αραιοκατοικημένη και η έκθεση σε αυτήν δεν θα διαρκέσει πολύ, τα αποτελέσματα αυτής της τρύπας του όζοντος είναι μικρά.

Κάτι ανησυχητικό είναι, λέει, πώς αυτό θα μπορούσε να επηρεάσει τα οικοσυστήματα της περιοχής.

Επίσης, η τρύπα δεν είναι μόνιμη: Σύμφωνα με τον ερευνητή αναμένει ότι θα αρχίσει να κλείνει μέχρι την επόμενη εβδομάδα.

Scientists spotted what might be the biggest hole ever recorded in the Arctic's ozone layer, by Scottie Andrew, CNN